Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.1952, Blaðsíða 14

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r 58
! um vélina íer bandið í gegn um
! þvottaker ,sem í er sápuvatn. Það-
' an fer það í annað ker sem í er
‘ hreint skolunarvatn, stundum er
þó notuð í það afarveik mýrasýra.
Nú taka við bandinu fergivaltar-
' ar, sem vinda það áður en það fer
* • í þurrkunarkassann, en í honum
1 geta verið allt að 30 gufuvaltarar
' með 5—6 „atmosfer“-þrýstingi, svo
1 hitinn verður nokkuð mikill. í ull-
' inni er hornkennt eggjahvítuefni
! (keratin), sem er mjög teygjanlegt
! við mikinn hita. Þegar ullarhárin
! hitna rétta þau því úr sér og verða
! eins og meira lifandi. Þegar band-
' ið er komið í gegn um vélina, taka
1 við því nálkambar, sem vinna líkt
' og Gilbox.
þ
\ FORSPUNI
Það hefur afar mikla þýðingu
! fyrir mýkt og fyllingu kambþráð-
[ arins, að forspuninn takist vel. Því
[ betri sem hann er, því betri verður
' fínþráðurinn.
Til eru margs konar spunakerfi.
1 Sum setja snúð á kembiþráðinn,
: önnur vöðla honum saman með
■ skálmum, og þannig er t .d. franska
kerfið. Á .þann hátt verður þráð-
urinn alltaf mýkri og nær alveg
laus við olíu fyrir fínspunann, svo
að fylling og mýkt verður enn
meiri.
í forspunakerfi eru 9—10 véla-
samstæður af mismunandi gerðum
( og grófleika. Þær vinna á svipaðan
' hátt og Gilbox, og teygja og
f strjúka ullarhárin svo að þau liggi
1 sem sléttust.
Forspunavélarnar eru venjulega
1 nefndar „Passage“, eða stytt í
r „pass“. Átta fyrstu vélapnar eru
1 grófar og meðalgróíar, en tvær hin-
[ ar seinustu eru kallaðar fín-for-
! spunavélar.
r ■ Þegar „tops“-bandið er sett í 1.
f vél verður að ákveða hvaða gróf-
^ leikanúmer bandið á að hafa við
9. og 10. vél. Einnig verður sá, sem
umsjón hefur með forspunanum,
að athuga rækilega:
1. að engin mistök eigi sér stað
við forspunann.
2. að forgarnið fái sitt ákveðna
olíumagn.
3. hvernig bezt er að tryggja hið
. ákveðna forspunanúmer.
4. hvernig haga skuli hinni svo-
nefndu „endurtekningu“.
5. hvort forgarnið á að spinnast
í flatspunavél eða hringspuna-
vél.
Öll þessi atriði krefjast mikillar
leikni og athugunar.
Hina svokölluðu endurtekningu
er hægt að framkvæma á margvís-
légan hátt, og hún hefur geisimikla
þýðingu fyrir afköstin. Þarf þá
einnig að gæta hinnar mestu var-
úðar. Oft er hún þannig fram-
kvæmd að ullarhárin missa að
mestu leyti gildi sitt, og er því um
að kenna, að meira er hugsað um
afköstin en gæðin, og kemur það
þegar í ljós þegar farið er að spinna
fínþráðinn.
Þess verður vandlega að gæta að
teygjan forgarnið komi hægt og
sígandi.
Þegar „tops“-bandið hefur verið
geymt í 4 vikur, er það forspunnið
og byrjað á 1. vél. Fyrst taka við
því fóðurvaltarar, sem flytja það
til nálakambanna, sem kemba og
teygja það og leggja ullarhárin
samhliða.
Eftir fjórar fyrstu umferðirnar
verður breyting á vinnuaðferð við
forspunann. Nú er „tops“-bandið
kembt og teygt meira og nákvæm-
ar en áður svo að það verði að
fínna forgarni. Nú hverfa hinir
svokölluðu nálakambar, en í stað-
inn koma hringkambar með mjög
finum nálum. Þar koma líka burst-
ar, því að nú þarf að teygja og
strjúka forgarnið af enn meiri ná-
kvæmni en gert hefur verið.
Eftir átta umferðir er komið að
seinustu tveimur vélunum, en þeg-
ar ullin hefur gengið í gegn um
þær, er „tops“-bandið orðið að for-
garni, og hefur fengið sitt ákveðna
grófleikanúmer.
Við hverja forspunavél er þyngd
bandsins athuguð og verður að
gæta hinnar mestu nákvæmni við
það. Skulu vegnir 5 metrar fyrst,
en 10 m þegar kemur að seinustu
vélunum. Ef 10 m vega 5 gr hefu.r
forgarnið grófleika, sem svarar til
þess að 2000 m fari í kg.
Nú er bandið orðið að fínum og
jöfnum þræði, en þó án snúnings
eða þéttleika. Hafa hárin verið
teygð svo í forspunakerfinu, að
teygjan er nú orðin fertugföld. Er
bandið nú lagt til geymslu þangað
til fínspuni getur farið fram. —•
Hefur hcr ve:ið reynt að útskýra
örlítið þá mcðferð, sem ullin fær
frá því húii er metin og þar til
forspupa lýkur, en sú meðferð er
þó mörgum sinnum margbrotnari
en unnt er að lýsa í stuttu máli.
Í
FÍNSPUNI
Ullin er spunnin í fínband eftir
tveimur spunakerfum, sem eru
gjörólík, eftir því hvort um
„streich“-garn eða kambgarn er að
ræða. Tala snúninga á cm fer eftir
grófleika garnsins og gæðum ull-
arinnar, einnig nokkuð eftir því til
hvers á að nota garnið. Sé um
„streich“-garn að ræða þá á það
venjulega að fara í grófari ullar-
vörur, þar sem það á fyrir sér að
þæfast, ýfast og lóskerast.
Kambgarn er aftur á móti notað
í hina þynnstu klæðadúka, alls
konar fínan mynzturvefnað og all-
an fínasta prjónlesiðnað, þar sem
lagt er kapp á að bandið hafi mýkt
og fyllingu.
Fínspunavélin á að teygja for-
garnið endanlega, svo að það fái
sína ákveðnu snúðhörku. Téýgja
fínkambgarnsins er nokkuð mis-
munandi, og fer eítir númeri for-
garnsins, getur verið 6—11 íöld.