Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.1952, Blaðsíða 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Magnús Jensson.
Katla í
FRÁ Cörner Brook í Nýfundna-
landi til Jacksonville í Florida er
nokkuð löng ferð, eða rúmlega 5
sólarhringa sigling fyrir 13 mílna
f skip, eins og Kötlu. Á þessari leið
^ er farið fram hjá Cape Hatteras, en
sá höfði er frægur í sögu siglinga
r um vestanvert Atlantshaf og með-
fram austurströnd Ameríku. Við
höfða þennan beygir golfstraum-
urinn, sem annars liggur norður
me8 ströndinni frá Mexicoflóa, til
austurs, vegna hins kalda pól-
straums að norðan, en straumar
þessir mætast við höfðann, eins og
kunnugt er. Við þessi miklu straum
mót skiptir stundum um veðurfar
svo gjörsamlega að ótrúlegt má
þykja, aðallega að vetrinum. Sem
dæmi um þetta, sagði mér gamall
siglingamaður, sem kunnugur var
á þessari leið, að hann hefði einu
sinni verið á skipi, sem var á norð-
urleið og hefðu allir skipverjar ver-
ið mjög léttklæddir, eða því nær
naktir vegna hitans. Mættu þeir þá
skipi við Hatteras, sem var á suður-
leið, en þar um borð voru skip-
verjar kappklæddir vegna kuldans.
Með öðrum orðum, þessi mikla
hitabreyting varð á örh'tilli vega-
lengd í röstinni við höfðann. Auk
þessara hitabreytinga, skiptir einn-
ig um veðurfar að öðru leyti, þann-
ig að hvassviðri eða stormar eru
mjög sjaldgæfir eftir að komið er
nokkuð suður fyrir höfðann, en
aftur á móti algengir fyrir norðan
hann, eða svipað og annars staðar
ó Norður-Atlantshafi. Undanteknir
eru þó hinir hættulegu stormsveip-
ar (Hurricanes), sem myndast oft-
astnær í Karabiskahafinu, milli
Florida
Kúba og Suður-Ameríku, en æða
svo inn í Mexicóflóa og stundum
norður með meginlandi Ameríku
og valda dauða og tjóni, þar sem
þeir leggja leið sína. Stormsveipar
þessir, sem Bandaríkjamenn velja
hin verstu nöfn, svo sem Monsters,
Killers o. s. frv. myndast þó aðeins
á vissum tímum árs, aðallega frá
júlí til nóvember, en eru tíðastir
og hættulegastir í septembermán-
uði og er skemmst að minnast
stormsins, sem geisaði inn allan
Mexicóflóa s.l. september og fór
yfir Jamaica, með þeim afleiðing-
um, sem heimskunnar eru.
Þegar veðurfræðinga Bandaríkj-
anna grunar að slíkur stormsveip-
ur sé að myndast, er flugvél send
á vettvang til athugunar og reynist
svo grunurinn réttur, framkvæmir
flugvélin margs konar mælingar í
sambandi við sveipinn, styrkleika,
hraða og stefnu og halda þessar at-
huganir áfram þar til sveipurinn er
eyddur. Tilkynningar þessu við-
víkjandi eru svo sendar um allar
loftskeytastöðvar með stuttu milli-
bili dag og nótt. Þá er reynt að spá
um hvernig „Ófreskjan“ muni haga
sér næstu klukkutímana og aðvar-
anir gefnar um varúðarráðstafanir,
sem þó koma sjaldnast að miklu
haldi, gagnvart þessum óskaplegu
náttúruhamförum.
Það lætur að líkum að skipum er
ekki hollt að verða á vegi þessara
sveipa, en um Karabiskahafið og
Mexicóflóa eru miklar sigiingar,
enda taka þau hið eina ráð sem
dugar og sigla úr vegi, hversu stórt
og sterkt, sem fleyið er. Þetta er í
allflestum tilfellum tiltölulega auð-
Frá íerðum Kötlu II.
Frá Florida
velt, því sveiparnir, eða að minnsta
kosti mesti veðurofsinn, nær venju-
lega aðeins yfir lítið svæði, oftast
ekki nema 30—50 mílna radius frá
miðdepli lægðarinnar. — Stundum
eru fleiri en einn á ferðinni í einu,
en venjulega misjafnir að styrk-
leika og ekki allir jafn hættulegir.
Við nálgumst hina lágu strönd
Flórídaskagans og brátt kemur
hafnsögumaðurinn um borð til þess
að leiðbeina skipinu inn til Jack-
sonville. Þessi mikli siglingabær
stendur við stórfljótið St. Johns,
sem rennur 240 mílna langan veg
norður eftir skaganum og fylgir
strandlengjunni, þar til það beygir
til austurs út í Atlantshafið. Borgin
stendur 24 mílur frá fljótsmynn-
inu, en 65 mílum ofar er byrjað að
grafa skipaskurð þvert yfir skag-
ann, að Mexicóflóa. Nokkru sunn-
ar, eða skammt frá Miami, er slík-