Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.1952, Blaðsíða 1
4. tbl.
Sunnudagur 10. febrúar 1952
XXVII. árg.
HÁKON BJARNASON:
KYIMBÆTIIR TRJÁA
Starf Dr« C. Syrachs Larsens ^
ER MENN fóru að kynbæta nytja-
jurtir með góðum árangri, datt víst
engum í hug, að kynbæta mætti
trén nema á óralöngum tíma, því
að fæst tré bera fræ fyrr en þau
eru um hálfrar aldar gömul. Ef
nota ætti hinar venjulegu jurta-
kynbótaaðferðir við trén, mundi
það hafa tekið þúsund ár að gera
það, sem hveitiræktarmenn gátu
gert á 10 árum.
ERFIÐLEIKAR VIÐ
KYNBÆTUR TRJÁA
Hins vegar var mönnum ljóst, að
trén lytu alveg sömu erfðalögmál-
um og aðrar plöntur. Víða um heim
höfðu menn um langt skeið sótzt
eftir að safna fræi af beinvöxnum
og fögrum trjám, en sú aðferð var
bæði afar seinleg og ekki var ávallt
víst, að hún gæfi góða raun.
Undir '>*slíkum kringumstæðum
vita menn aldrei deili á feðrunum,
og á þann hátt geta góðir eigin-
leikar móðurinnar rokið út í veður
og vind í fyrsta ættlið.
í annan stað er ekki ávallt unnt
að dæma arfgenga kosti trjáa út frá
vaxtarlaginu einu saman. í sam-
býli við önnur tré geta ýmsir ein-
staklingar skarað fram úr hinum
fyrir ytri aðstæður, sem menn fá
ekki greint, og svo getur mönnum
skotizt yfir tré, sem kunna að hafa
alveg prýðilega kosti, en hafa
kræklazt og bæklazt sakir þess, að
önnur tré hafa skyggt á þau og
þrengt að kostum þeirra, eða þau
hafi verið bitin og skemmd í æsku.
Loks er það svo, að þegar menn
hafa fundið gott tré til þess að kyn-
bæta, þá var ekki nokkur kostur á
að gera það með hinum venjulegu
jurtakynbótaaðferðum, nema með
því að reisa palla umhverfis krónu
trésins og láta menn vinna þar uppi
annað, þriðja eða fjórða hvert ár,
er tréð bar blóm.
Auk þessa, sem hér er getið,
koma enn fleiri örðugleikar til
greina við kynbætur á trjám, ef
menn ætla sér að nota hinar venju-
legu aðferðir.
ÞÁTTUR SYRACHSLARSENS
Maður er nefndur Carl Syrach
Larsen. Hann er fæddur 6/7 1889
Dr. C. Syrach Larsen.
og lauk háskólaprófi í skógrækt
árið 1923. Strax og hann hafði lok-
ið prófi, fór hann að sýsla með kyn-
bætur trjáa, og árið 1937 varði hann
doktorsritgerð sína, er fjallaði um
nýjar aðferðir við kynbætur trjáa.
Eftir það varð hann forstöðumaður
trjágarðsins í Charlottenlund og
fékk þá loksins sæmileg vinnuskil-
yrði. Síðan hefur hann gert alveg
ótrúlega hluti á sviði trjákynbóta