Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.1952, Blaðsíða 11

^ LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Til þess að ná henni úr ullinni,
þarf að nota lút. Rýrnun ullarinnar
getur verið nokkuð mismunandi
við þvottinn, 30—70% og fer það
auðvitað eftir því hve mikið er í
henni af svita, sauðfitu og óhrein-
indum.
Ullartáning fer þannig fram, að
ullin er sett í kassa, sem í eru 1—2
sjálfvirkir svonefndir slagkambar,
sem á eru stáltennur, sem hafa það
hlutverk að tæja ullina út úr þar
til gerðum þrýstivölturum, en þá
taka við tilfærslu valtarar, sem
flytja ullina til viðtökukassans. —
Hreyfingar þessa áhalds er hægt
að hafa hraðar og hægar og fer það
eftir gerð ullarinnar.
Af tilfærsluborði fer ullin niður
í fyrsta þvottakerið. Eru í því
gafflar, er grípa í ullina og kaffæra
hana. Tekur nú við hvert kerið af
öðru. í 3 hinum fyrstu er lút, én
í 4. og seinasta kerinu er skolunar-
vatn. Gafflarnir flytja ullina ker
úr keri mjög hægt, svo að fíngerð
ull flókni síður eða þófni. Við enda
4. kersins er þurrkunarskápur, sem
er sjálfvirkur og þurrkar ullina
með heitu lofti. Þegar ullin kemur
þaðan, er sett í hana ákveðið magn
af olíu.
Ég minntist á það áðan, að til
væri margs konar þvottaaðferðir,
og skal nú til gamans minnast á
aðra. Þá er haft hreint vatn í
fyrsta kerinu og gafflarnir hreyfast
þar mjög hratt. í tveimur næstu
kerum er lút og þar hreyfast gaffl-
arnir mjög hægt. í seinasta kerinu
er svo skolvatn og þar hreyfast
gafflarnir hratt.
Ullarfræðingar eru ekki á eitt
sáttir um hvor aðferðin sé betri.
Um hitt eru þeir allir samrpála, að
aðalvandinn liggur í skolun ullar-
innar. Ef skoluninni er ábótavant,
getur það valdið miklu tjóni, t. d.
við litun ullarinnar og þá sérstak-
lega ullarbands, sem vandasamara
er að lita en óunna ull.
55
(jfj; Forteygja
KEMBING
Þegar ull er kembd, leggjast ull-
arhárin samhliða í kembunum. —
Bezt kembing næst með því að hafa
stóran flöt, svo að ullin greiði sem
mest úr sér og hárin geti legið sam-
hliða. Þannig er ullin greidd sund-
ur í kembingarvél, með stórum
sívalningi, sem nefnist „tambon“ á
fagmáli. Ennfremur eru í véhnni
valtarar, vendarar og aftakari
(Peigniur). Þessir valtarar og véla-
hlutar hafa óslétt yfirborð til þess
að kembingin verði sem bezt og
ullin flytjist af einum fleti á annan.
Kembidúkurinn er með smánálum,
sem mynda 65° horn (og er það
nefndur vinnuvinkill).
Nú eru mest notaðar tvær gerð-
ir kembingarvéla, hin svonefnda
öxulkembingarvél og flatkembing-
arvél. í hinni fyrri eru margir valt-
arar með kembidúki. Samsetning
kembivéla getur verið nokkuð mis-
munandi eftir því í hvað ullin á
að fara.
Ein „streich“-garns kembingar-
vélasamstæða er venjulega 2—4
vélar. En ein kambgarns kembi-
vélasamstæða er: tveir sívalningar
(tambour), 4—6 vinnuvaltarar með

(Gilbox)
tilsvarandi vendurum og aftakara
(Peigneur), einnig burstavaltari
(volant) og hreinsunarvaltari.
Flatkembingarvél er frábrugðin
öxulkembingarvél, og er aðallega
notuð við kembingu bómullar. Er
hún með palli og á honum liggja
hin svonefndu vinnuborð, sem gerð
eru úr járnstöfum og þakin- kembi-
dúki. Á henni er sívalningur og
aftakari, en enginn burstavaltari,
og vinnuvinkillinn er 75°.
Áður en ullin er kembd, er borin
í hana sérstök ullarolía. Er það gert
til þess að hárin greiðist betur
sundur, slitni síður, og renni betur
í gegn um vélina, því á yfirborði
háranna er eins og örlítið hreistur,
sem veitir dálitla mótstöðu. Enn-
fremur verður þá hin svonefnda
kembislæða (flor) mikið jafnari og
minna ryk kemur úr kembivélinni.
Þegar ull er fullþvegin og þurrk-
uð er enn í henni um 18—20% af
raka og þar við bætast" svo 3—5%
af ullarolíu.
Frá færsluborði fer ullin í svo-
nefnda fóðurvaltara, sem eru fimm
á kambgarnskembivél. Þessir valt-
arar raða ullarhárunum nokkurn
veginn samhliða. Síðan tekur við