Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1951, Blaðsíða 1
11. tbl
Sunnudagur 18. mars 1951. XXVI. árgangur.
Steingrímur J. Þorsteinsson prófessor:
ANNA PJETURSDÓTTIR
OG GALDRA-LOFTUR
LEIKFJELAG REYKJAVÍKUR er um þessar raundir að heíja leiksýning-
ar á Önnu Pjetursdóttur eftir norsku höfundinn Hans Wiers-Jenssen.
Þar sem þetta leikrit hefur sennilega haft áhrif á eitt höfuðverk ís-
lenskra leikbókmenta, Galdra-Loft .lóhanns Sigurjónssonar, skal hjer
nokkuð frá þeim efnum skýrt.
Leikritið Anna Pjetursdóttir hef-
ur aldrei verið prentað, þótt und-
arlegt sje, þar sem það er nú 43
ára gamalt, er vafalítið besta og
áreiðanlega langþektasta verk höf-
undarins, er á þó margt annað út
gefið, og hefur oft verið sýnt í
leikhúsum víða um heim alt fram
á þennan dag og einnig verið kvik-
myndað. Hingað til lands barst
það með þeim hætti, að Lárus Sig-
urbjömsson skrifaði það upp í
Björgvin 1934 og hóf síðan þýð-
ingu þess, þar eð fyrirhugað var
þá að sýna það í Reykjavík. En
þegar þær fyrirætlanir brugðust,
hætti Lárus við þýðingu sína. Hon-
um duldust hins vegar ekki lík-
ingaatriði þess og Galdra-Lofts
Jóhanns Sigurjónssonar. Þegar jeg
fjekk Galdra-Loft sem efni í
meistaraprófsfyrirlestur minn fyr-
ir rjettum áratug, benti Lárus mjer
á þetta norska léikrit til saman-
burðar og Ijeði mjer eftirrit sitt
til aflestrar. Gerði jeg þá grein
fyrir þeim tengslum, sem kynnu
að vera miili leikritanna. .Ásíðast-
liðnu sumri fjekk jeg svo Ijeð frá
Þjóðleikhúsinu í Björgvin vjelrit-
að eintak af Önnu Pjetursdóttur til
að skrifa það upp. Vaknaði þá að
nýju áhugi á leikritinu, Lárus lauk
þýðingu sinni, og það er nú tekið
til sýninga. Úr því að svo er kom-
ið, skal hjer nokkuð skýrt frá
höfundinum og leiknum og þeim
líkum, að hann hafi haft gildi fyr-
ir leikritun Jóhanns Sigurjónsson-
ar, þótt væntanlega fái jeg seinna
tækifæri til að gera þessu efni —
og einkum Galdra-Lofti Jóhanns j
heild sinni «— fyllri og verðugri
skil.
Höfundur Önnu Pjetursdóttur,
Hans Wiers-Jenssen, er fæddur í
Björgvin 1866 og alinn þar upp, en
bjó lengstum í Osló, og þar and-
aðist hann 1925. Hann var fjöl-
hæfur maður og fljóthuga, af-
kastamikill og kom víða við, var
m. a. rithöfundur, þýðandi, blaða-
maður, leikhússtjóri og um eitt
skeið leikari. Og sem rithöfundur
var hann ekki við eina fjölina
feldur, samdi m. a. einhvern fyrsta
og besta norska skopleik (revyuna
Tutti Frutti 1893) og biblíusögu-
legt leikrit (Sál), en einnig skáld-
sögur, bæði sálfræðilegar og sögu-
legar.
Merkustu skáldrit hans hafa
norska menningarsögu að baksýn
og eru tengd fæðingarbæ hans,
Björgvin. Svo er einmitt um leik-
ritið Önnu Pjetursdóttur (Anne
Pedersdotter). Það er frá sið-
skiptatímunum og galdraöldinni,
gerist í Björgvin 1574. Aðalpersón-
ur eru sannsögulegar, en mjög
frjálslega farið með sögulegar
steðrevndir, t. a. m. kemur mjög