Morgunblaðið - 21.10.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. OKTÓBER 1987
4'
Litíð yfir vinns-
lusalinn í húsi
Pólarsildar á Fá-
skrúðsfirði.
Martín Jouffrie-
au kom alla Ieið
frá vínræktar-
héraðinu
Champagne i
Frakklandi tíl að
vinna i síld á
Seyðisfirði.
„Stálarinn" og
söltunarstúlkan
spjalla saman i
hita og þunga
dagsins.
Saltpæklarar á Seyðisfirði. Þeir Þór Vilmundar-
son og Magnús Baldur Kristjánsson eru 13 ára
gamlir og skipta tima sinum milli skólans og
sildarinnar.
Bæirnir lifna við með síld-
inni en margt hefur breyst
SQdin er komin fyrir austan og söltun
fyrir nokkru komin i fullan gang nær alls
staðar. Blaðamaður og ljósmyndari Morg-
unblaðsins heimsóttu fjóra bæi á Austfjörð-
um til að lita á sildveiðar og söltun, en
einnig til að grennslast fyrir um hvort hin
margrómaða „sQdarrómantik" væri enn tíl
staðar, nú á dögum véivæðingar og mynd-
banda.
Það er saltað á sex plönum á Eskifirði, en
sfldarplön nútimans eru yfirbyggð og vel búin
tækjum og eiga lítið sameiginlegt með þeim
stöðum þar sem síldarstúlkur stóðu við tunn-
umar á bryggjunni á björtum sumamóttum, á
meðan bátamir biðu í löngum röðum eftir að
geta landað „silfri hafsins".
Síldarvinnan
læknar liðag-igt
„Sjarminn er alveg horfinn," sagði Svein-
björg Sigurðardóttir, sem hefur unnið í síld
síðan 1953 og er enn að salta í söltunarstöð-
inni Auðbjörgu í Hraðfiystihúsi Eskifjarðar.
„í gamla daga var saltað undir beru lofti á
sumrin, á meðan báturinn lá við biyggjuna,
en nú sér maður bátinn aldrei,“ sagði hún, en
bætti því við að sfldin væri enn söm við sig
og Sveinbjörg sagðist yngjast öll upp þegar
vertíðin hæfist. f sama streng tók Kristrún
Amaredóttir, verkstjóri hjá hraðfrystihúsinu:
„Allir sem eru búnir að vera veikir af liðagigt
og vöðvabólgu síðan í janúar verða skyndilega
alheilir þegar sfldin kemur, en svo byijar vertí-
ðin þjá læknunum þegar síldin er farin.“
Trúin á lækningamátt síldarinnar er engin
ný bóla. „Hér fyrr á árum fór fólk í sfld sem
var annare ekki vinnufært,“ sagði Bjami Sig-
urðsson á Fáskrúðsfirði, „þetta var einhver
innspýting sem fólkið fékk.“ En þó að sums
staðar fari allir sem vettlingi geti valdið (sfldina
er nokkuð um að það vanti fólk í vinnu. Á
Eskifirði hefur stundum þurft að fá mannskap
frá Menntaskólanum á Egilsstöðum í síldar-
vinnu og á Reyðarfírði er mikið um aðkomu-
fólk, en þar keppa fjórar söltunarstöðvar við
sláturhúsið um mannafia.
Það er Ijóst að síldin hefur ekki lengur sama
aðdráttarafl og á dögum sfldarævintýrisins,
en ekki sýta þó allir liðna ttð. Vinnuaðstaðan
er nú miklu betri en áður fyrr og þó að vinn-
utíminn geti stundum verið langur, þá er fólk
ekki lengur rænt svefni og hvíld, eins og oft
vildi verða i gamla daga þegar menn höfðu
varla við að moka sfldinni upp úr fjörðunum.
Nú er síldarvertfðin ekki heldur lengur á miðju
sumri og víst er að það hefði verið lítt spenn-
andi að salta úti í haustnepjunni í hellirigningu,
eins og var á Eskifirði þegar Morgunblaðs-
menn heimsóttu staðinn.
Þó að mannsæmandi hvíldartími sé fyret og
fremst sanngimismál, þá væri hvort eð er
engin þörf á þvf að salta allan sólarhringinn.
Þí5 er kvóti á hverri söltunaretöð: 300 tunnur
á dag. Nú er verið að salta ofan f 55.000 tunn-
ur fyrir Svía og Finna, en óvissa ríkir um
hvort samningar nást við Sovétmenn. Þeir
hafa verið stæretu kaupendumir að saltsfld,
með um 200.000 tunnur. Hlutfallslega gefur
sfldareöltunin því ekki eins mikið af sér og í
þá „gömlu, góðu daga“ þegar unnið var frá 7
á morgnana til 4 um nóttina, eins og Óskar
Þórormsson sagði okkur að tíðkast hefði á
Fáskrúðsfírði. Margir sögðu, að þó að sfldar-
vinnan væri skemmtileg, væri hún jafnframt
mjög erfið og miðað við það væri hún alls
ekki rpjög vel borguð. Vörubflstjóri á Eskifirði
sagði að sumir vildu jafnvel fremur vinna í
fiystihúsinu, en í sfldarsöltun af þessum sök-
um.
Sjónvarp í staðinn
fyrir síldarböllin
En „síldarrómantfkin" var annað og meira
en vinna allan sólarhringinn. Skemmtanalffið
var oft ansi fjörugt í sfldarbæjunum, og þrátt
fyrir vinnuþrælkunina fann fólk samt tíma til
að skreppa á sfldarböllin. Óskar Þórormsson,
fiskmatsmaður, sem eitt sinn rak félagsheimil-
ið Skrúð á Fáskrúðsfirði, sagðist muna eftir
því þegar það var ball á svo til hveiju kvöldi
samfleytt í tvo mánuði, og bíó þrisvar á dag.
Þá voru stundum 15 bátar í biðröð við bryggj-
una á Fáskrúðsfirði og bátsveijar héldu upp í
Skrúð á meðan þeir biðu löndunar.
Þetta er liðin tfð og margir viðmælendur
Morgunblaðsins kvörtuðu yfir daufu skemmt-
analffi á stöðunum sem við heimsóttum.
„Skemmtanalífið er miklu minna núna en áð-
ur,“ sagði Lára Siguijónsdóttir þar sem við
trufluðum hana við söltun f húsi Pólarefldar á
Fáskrúðsfirði. Hún taldi að fólk hefði einfald-
lega ekki tfma eða orku til að standa í miklu
skemmtanahaldi þegar vinnudagurinn væri
svona langur eins og f sfldinni og fólk horfði
frekar á sjónvarp eða myndband þegar einhver
tfmi gæfist frá vinnu og heimilisstörfum. Hins
vegar sagði Þórarinn Guðjónsson á Bergsplani
á Reyðarfirði að skemmtanalffið þar í bæ yrði
fjörugra með síldinni og aðkomufólkinu sem
henni fylgdi. „Sfldarslúttið er ball ársins,“ sagði
Ásta Finnbogadóttir á Eskifirði; en böll eru
ekki haldin á hveiju kvöldi eins og áður fyrr,
og ekki einu sinni í hverri viku.
Mokveiði við
bryggjtisporðinn
Sjómennimir á síldarbátunum koma ekki
heldur lengur í land, nema þá kannski rétt til
að kíkja í sjoppuna, enda er löndunin fljótlegt
verk nú til dags og bátabiðraðir löngu liðin
tíð. „Menn koma ekki hingað á sfld til að
skemmta sér,“ sagði Gylfí Baldvinsson, skip-
stjóri á Heiðrúnu frá Árekógssandi, „menn
koma til að vinna og þræla." Heiðrún var að
landa 60 tonnum af síld til Norðursíldar á
Seyðisfirði, en sfldina fengu þeir inni á Seyðis-
fírði, „héma rétt fyrir utan bryggjuna hjá
Norðuraíld."
Sfldin veiddist svo til eingöngu inni á Seyðis-
firði og Loðmundarfirði f upphafí vertíðar. Um
15-20 bátar voru komnir á vettvang í fyrri
viku, og vom þeir hvaðanæva af landinu; frá
Akranesi, Grindavík, og Vestmannaeyjum, auk