Morgunblaðið - 21.10.1987, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. OKTÓBER 1987
49
Ami Ámason frá
Bakka — Minning
Hinn 31. júlí sl. andaðist á Land-
spítalanum í Reykjavík Ámi
Amason frá Bakka á Kópaskeri
eftir harða og alllanga baráttu við
banavaldinn. Hann fæddist hinn 15.
nóvember 1915 á Bakka, þar sem
hann átti síðan heimili sitt ævi-
langt. Ámi var sonur hjónanna
Ástfn'ðar Ámadóttur og Áma Ingi-
mundarsonar frá Brekku. Var Ámi
einn af hinum kunnu og dugmiklu
Brekkubræðmm, sem kenndir vom
við Brekku í Núpasveit, en Ást-
fnður var ættuð úr Þistilfírði og
komin af ágætu bændafólki, sem
víða hefur verið getið og alþekkt
hér um slóðir. Verður því ekki farið
nánar út í ættfærslu þeirra í þess-
ari grein. Fyrstu árin eftir að þau
giftu sig, Ástfríður og Ámi, dvöldu
þau á Brekku, ættaróðali Ama, en
síðan í Garði, nýbýli frá Brekku,
sem Guðmundur bróðir Áma reisti
sér og sat um áraraðir. Jarðnæði
lá ekki á lausu um þessar mundir
fyrir þá sem gjaman vildu reisa bú
og var því oft setinn Svarfaðardal-
urinn á býlum þeim sem búið var
á. Á þessum árum eignuðust þau
hjónin sex böm, sem öll lifðu og
döfnuðu og var því fjölskylduhalinn
orðinn alllangur og ekki furða þó
þrengdist um. Þessi böm vom talin
eftir aldri: Ingunn f. 1898, Unnur
f. 1900, Jón f. 1902, Hólmfríður
f. 1904, Sabína f. 1908 og Guðrún
f. 1911.
Á þessu tímabili var mjög vax-
andi vegur Kaupfélags N-Þingey-
inga er stofnað var 1894 og staðsett
við Kópasker. Hafði félagið reist
fyrstu hús sin, vömhús, sölubúð og
sláturhús fyrir starfsemi sína. Hér
vom þá mjög léleg hafnarskilyrði
til staðar, nánast hafnleysa, ef eitt-
hvað var f sjó. Ámi hafði þá gerst
starfsmaður KNÞ sem hann svo
varð allan sinn langa starfsdag.
Annaðist hann afgreiðslu skipa og
afhenti vömr utanbúðar og tók á
móti innleggi manna. Fann hann
fljótt, þótt ekki sé langt uppí Snart-
arstaði og Garð, að þægilegra og
notalegra yrði að eiga heimili sitt
nær vinnustað. Ákveður hann þá
þó efnin væm ekki mikil til slíks
að byggja yfír sig og sína á Kópa-
skeri og árið 1912 byggir hann
Bakka, sem er fyrsta íbúðarhúsið
hér og hjónin því landnemar. Ekki
leið langur tími til þess að nýja
heimilið vígðist af gráti nýs fjöl-
skyldumeðlims, var þar komin
Aðalheiður, f. 1913. Áttunda bamið
var Ámi f. 1915. Virtist hann af
engum vanefnum gerður frá móður-
skauti, því nýfæddur vó hann 23
merkur. Nú gerist ekkert í fjöl-
skyldustækkun til hins fræga og
kalda vetrar 1918, en þá bætist
myndarlega við bamahópinn því nú
fæðast tvíburar, stúlkuböm er hlutu
nöfnin Ingiríður og Anna og 1919
bætist enn við drengur, það var
Sigurður. Árið 1922 fæðist svo ör-
verpið og bar þó ekki mikil einkenni
þess, því snáði þessi vó 24 merkur
við fæðingu og hlaut Ingimundar-
nafn í skíminni. Á Bakka ólst þessi
stóri hópur upp, utan þess að tvær
systumar fóm komungar í fóstur
hjá vina- og frændfólki. Af þessum
hóp em nú fjögur systkinin dáin.
Ingunn, Unnur, Jón og Ámi og
aðeins ein systirin er eftir á Kópa-
skeri, Ingiríður, sem þar er búsett.
Snemma var Ámi hinn gjörfuleg-
asti sveinn og bar það með sér að
hann hefði hlotið góðan skerf af
styrk og áræði og snemma var
hann hlutgengur við hin mörgu og
fjölbreytilegu störf og umsvif sem
tíðkuðust á stómm og mannmörg-
um heimilum. Ekki vora þau störf
unnin af bægslagangi, því að hann
var rólyndur og lét ekki mikið yfír
sér, en því drýgri, sem meira á
reyndi. Hann var vinsæll í hópi jafn-
aldra, glettinn og fyndinn og átti
létt með að vekja glaða hlátra, án
allrar græsku og fylgdi þessi eigin-
leiki honum fram að þvf sfðasta og
munu mörg hin léttu og sniðugu
tilsvör hans lifa á vömm samtíðar-
manna hans á æskuslóðunum. Ámi
var snemma, raunar löngu innan
við fermingaraldur, furðu hlutgeng-
ur við hin erfíðu afgreiðslustörf,
sem unnin vom við fmmstæð skil-
yrði og oft hinn mesti þrældómur,
en þau gáfu hraustum dreng krafta
í köggla. Faðir hans, bróðir og
frændur unnu með miklum dugnaði
og hagsýni og með einstakri heppni
að afgreiðslu skipa hér við hafnleys-
una og það var sannarlega ófært á
legunni, ef ekki var reynt að bijót-
ast út og ekki lét Ámi sinn hlut
eftir liggja, eða dró úr. Ungur að
ámm fór hann að fara með vb.
Kára, sem faðir hans eignaðist og
var notaður til að draga uppskipun-
arbátana og einnig til vömflutninga
á sandana við Öxarfjörð og út um
Sléttu. Þama lærði Ámi sjó-
mennsku, sem alltaf hreif hann
mjög. Öll hans stjóm, oft við ærin
átök Ægis einkenndist af rólyndi,
festu og fumlausum handtökum,
sem aldrei bmgðust honum. Þar
vom ekki stóryrði viðhöfð, kannski
örlítil glettni með álíka púi upp í
vindinn.
Á æskudögum Áma var mikill
kraftur í störfum ungmennafélag-
anna og þar sem mikill fjöldi
ungmenna var að vaxa upp hér í
Núpasveit og í nágrannasveitum,
þá skapaðist gmndvöllur fyrir
íþróttir og leiklist og söng í sveitun-
um og svo lyftu héraðsskólamir
undir og hvöttu til dáða. Systkina-
hópurinn á Bakka lét ekki sitt eftir
liggja, en lagði fram krafta sína,
bæði í íþróttum og við sýningar á
leikritum sem ekki vom svo fáar á
þessum dögum. Hér var þá nýreist
skólahús sem gjörði þetta mögulegt
og svo stóð fólkið vel saman ungt
og eldra. Ámi tók dijúgan þátt í
þessu og þótti hinn liðtækasti, bæði
á íþrótta- og leiksviði. Það var ein
náðargáfa sem öll systkinin hlutu
í vöggugjöf og líklega að mestu
arfur frá móðurinni sem var gædd
henni ríkulega, þetta var tónlistin.
Lærðu systumar flestar að leika
eitthvað á orgel, og var löngum
sungið kátt á Bakka og ein þeirra,
Hólmfríður, varð ágætur píanisti
og kórstjóri um margra ára skeið.
Ekki átti Ámi mikil skipti við þá
háu menntagyðju, lét sér nægja
einn vetrarpart á Laugaskóla auk
barnafræðslunnar, sem hér var
mjög góð, en hann stóð vel fyrir
sínu á því sviði og hagnýtti sér það
sem honum hentaði. Fimmfalda
harmóniku eignaðist Ami um 1930
og þar sem næmi hans var mikið
fyrir tónum varð hann fljótur að
komast upp á lagið með gripinn og
urðu samskipti þeirra, nikkunnar
og hans, hin ágætustu og leiddu til
þess að þau fóm margar ferðimar
saman inn um sveitir í Öxarfjörð
og Kelduhverfí, auk þess sem hann
spilaði á samkomum hér heima.
Varð hann eftirsóttur á böllin og
jafnan fús að fara, en oft var erfítt
að fara um foldina á vetmm, en
þá var nikkan bara lögð á sleða-
grind og mjöllin köfuð. Annálað var
þrek og úthald Áma við þessar iðk-
anir og rómuð var taktfesta hans
og þeir em margir enn sem minnast
og þakka þessar ijúfu stundir.
Það var 1934 sem Ámi keypti
sinn fyrsta bíl, var það Ford-vöm-
bifreið frá því ári. Þetta varð vísir
að meiri umsvifum í þessum dúr
því um margra ára skeið gerðu
þeir út bíla Ami og bræður hans,
Sigurður og Ingimundur. Vora
þetta fyrst vömbflar, en síðar höfðu
þeir litla fólksbfla með. Urðu vöm-
bflamir mest fjórir til fímm, enda
vom þá aukin umsvif í vegagerð
hér um slóðir og fleira var á döf-
inni. Sköpuðu þeir sér vinsældir
fyrir lipurð og dugnað meðal hér-
aðsbúa, enda var ekki verið að hika
við að grípa til skóflunnar ef skafl
var á vegi. Reyndi oft á þol og þrótt
bflstjóranna í þeim vetrarferðum.
Ekki lögðu þeir bræður af að að-
stoða við afgreiðslu skipa, en lögðu
þar jafnan hönd að verki. Árið 1944
hættu gömlu hjónin á Bakka heimil-
ishaldi en við tóku' undirritaður og
kona hans Ingiríður og ráku það
til 1950 og á þessu tímabili vora
þeir bræður mikið heima, en Ámi
þó mest. Við hjónin höfðum þá eign-
ast tvær iitlar dætur, sem mjög
hændust að frænda sínum og mátti
segja að þær sæu ekki sólina fyrir
honum og kölluðu hann Dadda sinn
og áttu með honum margar ljúfar
stundir sem aldrei gleymast og svo
var með Áma að böm og unglingar
hændust að honum. Upp úr 1950
fór að losna um bflaútgerðina og
hinir bræðumir að fara að heiman
með bfla sína, en Ámi átti bíl sinn
um skeið og flutti fólk og vömr á
honum eftir beiðnum. Þáttaskil
urðu í Bakka 1951 því þá steig
Ámi það happaskref að gifta sig.
Kona hans varð Kristveig Jóns-
dóttir, Grímssonar frá Klifshaga í
Öxarfirði og konu hans Sigurðínu
Sigurðardóttur. Tóku þau þá við
búsforráðum í gamla Bakka og áttu
þar heimili síðan, allt til ársins 1985
að Kristveig flutti suður til bama
þeirra er öll vom þá suður flutt.
Mikla ræktarsemi sýndu þau hjón
landnemahúsinu og héldu því vel
við og létu stálklæða það í bak og
fyrir og sómir það sér einkar vel í
þeim búningi og er þeim til sóma.
Heimili þeirra þar var einkar hlý-
legt og snyrtilegt, enda Kristveig
mikil myndar húsmóðir og hann-
yrðakona af hærri gráðu. Þau
eignuðust saman fjögur böm og em
þau þessi eftir aldri talin: Gunnar
f. 26/6 1952, kennari, giftur Sól-
veigu Jóhannesdóttur og eiga þau
tvö böm. Ástfríður f. 9/10 1953,
húsmóðir, áður gift Sigurði Inga
Lúðvíkssyni og áttu þau tvö böm,
en slitu samvistir. Seinni maður
hennar er Þorsteinn Helgason
kennari og hafa þau eignast eitt
bam. Einar er þriðja bamið,
bflstjóri, ógiftur og bamlaus. Jón
er yngstur, bankamaður, en býr
með sambýliskonUj Mettu Helga-
dóttur, bamlaus. Áður hafði Ami
eignast son með Sigríði Magnús-
dóttur frá Skinnalóni, Áma Hrafn,
bifvélavirkja í Reykjavík, f. 10/10
1943. Kona hans er Hlín Pálsdóttir
og eiga þau fjögur böm._
Á næstu ámm vann Ámi ýmist
við bílkeyrslu og sitthvað við KNÞ.
Einnig var hann talsvert á sjónum
og eignaðist trillu og gerði hana út
á grásleppu og físk. Trilluna átti
hann í nokkur ár og fór á henni
margar sjóferðir sér til yndis og
gagns, en seldi hana síðar. Á síðari
ámm gerist svo Ámi fastur starfs-
maður hjá KNÞ og vann við
afgreiðslu í vömhúsi og keyrði bfla
kaupfélagsins er þess þurfti með.
Vann hann þar af sinni kunnu trú-
festi. Einkum var rómuð umgengni
hans á vinnustað. Varla hefur rusla-
púkinn átt sér verri óvin en hann,
því aldrei þoldi hann návist hans,
hann var einstakur smekkmaður í
allri umgengni og var því allt snyrt
og snurfusað þar sem hann vann,
jafnt heima hjá honum sem annars
staðar. Gilti hið sama um öll tæki
sem hann vann með, allt varð að
vera hreint og smurt og í lagi. Það
tóku margir eftir þessu sem í vöm-
húsið komu. Það er viða sem svona
menn vantar, öðmm til fyrirmynd-
ar. Aldrei sást heldur að Ámi væri
ataður þó hann inni við sóðaleg
störf. Ef hann hefur sagt einhveiju
stríð á hendur á æviskeiðinu, þá
er það sóðaskapurinn og letileg til-
þrif á vinnustað. Á pakkhúsámm
hans fór að bera á æðaþrengslum
í fótum hans. Hefur líklega kuldinn
í hinu stóra óupphitaða húsi átt
mikinn þátt í því, einkum á vetmm.
Ágerðist þetta með ámnum og
reyndi hann að Ieita sér lækninga
við þessu meini, en erfiðlega gekk
að bæta það. Leið hann oft miklar
kvalir í fótum, en talaði fátt um
það, enda ekki vani hans að aumka
sjálfan sig. Eins og áður er frá
sagt ákvað Kristveig að flytjast
suður og keyptu þau íbúð ásamt
Einari syni sínum. Ámi var þó ekki
enn tilbúinn að fara af feðraslóðum
og varð því eftir í Bakka og sá um
sig með prýði, hélt öllu hreinu og
fáguðu og var laginn við matar-
gerðina sem annað. Annað slagið
vann hann úti, einkum í sláturhúsi
KNÞ og hjá Sæbliki hf. í rækju-
vinnslunni, dekraði við bflinn sinn
og leit inn til frænda og vina og
undi sér hið besta. Stundum skrapp
hann suður til fjölskyldunnar. En
nú tóku meinin að eflast og eftir
eitt slíkt kast var hann fluttur sár-
sjúkur á sjúkrahús og eftir það var
hann ýmist heima hjá konu sinni
eða hann dvaldi á spítala og undir
lokin óskaði hann þess sjálfur að
dvelja þar, vissi áreiðanlega að
hveiju stefndi, en því tók hann með
sinni kunnu ró og æðruleysi og
gekk rólegur og ókvíðinn móti ör-
lögum sínum. Á sjúkrahúsið
heimsóttu konan og bömin hann
og einnig sat Anna systir hans hjá
honum, þegar hún kom því við og
stór var hlutur Aðalheiðar systur
hans, sem hlynnti að honum með
einstakri fómar- og kærleikslund.
Hún hefur áður lagt að líknandi
hendur við svipuð tilfelli þó hætt
sé hjúkmnarstörfum fyrir nokkmm
árum.
Ámi lést í svefni á Landspítalan-
um aðfaranótt 31. júlí sl. og var
jarðsettur frá Bústaðakirkju 11.
næsta mánaðar. Sr. Ólafur Skúla-
son jarðsöng og hélt hlýlega
minningarræðu. Fjöldi Norður-
Þingeyinga búsettir syðra mættu
við jarðarförina og kusu að fylgja
þessum vinsæla sýslunga og sam-
tíðarmanni hinsta spölinn og áreið-
anlega hugsuðu margir nyrðra
hlýlega suður og hefðu gjaman
kosið að vera í hópnum og margar
kveðjur bámst fjölskyldunni
víðsvegar að. Það var glatt sólskin
yfír Reylq'avík þennan dag og það
hvfldi friður og ró yfir grafreitnum
í Gufunesi þar sem Áma á Bakka
var búin hvfla, þangað náði ekki
glaumur borgarinnar þrátt fyrir
nálægðina. Þar mun fara vel um
þreytta Norður-Þingeyinginn og
þangað munu ástvinir leggja leið
sína og eiga hljóða stund.
Væri samtíðarfólk spurt um álit
sitt á lífshlaupi Áma þá hygg ég
að svör þess yrðu eitthvað á þessa
leið. Það er hægt að lifa svo lífínu
frá æsku til elli að vera ávallt sann-
ur og góður drengur og heiðurs-
maður og hann tók virkan þátt í
uppbyggingu sveitar sinnar og
sýslu og hlaut vinsældir og traust
allra sem honum kynntust.
Við hjónin og böm okkar og Qöl-
skyldur sendum hlýjar kveðjur
suður til Kristveigar og bama henn-
ar og fjölskyldna og við þökkum
og munum samvemna í gegnum
árin og blessum minningu hans
Áma okkar á Bakka.
Brynjúlfur Sigurðsson
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
útför
PÉTURS SIGFÚSSONAR
bónda f Álftagerði.
Ólafur Pétursson,
Sigfús Pétursson,
Pétur Pétursson,
Herdfs Pétursdóttir,
Gfsli Pétursson,
Óskar Pétursson,
Sigrún Ólafsdóttir,
Regfna Jóhannesdóttir,
Elísabet Ögmundsdóttir,
Páll Leósson,
Ingibjörg Sigfúsdóttir,
Jónfna Sveinbjörnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlót og útför eigin-
konu minnar,
JAKOBÍNU HELGU JAKOBSDÓTTUR,
Austurgötu 6,
Stykkishóimi.
Gestur Sólbjartsson.
+
Þökkum öllum þeim sem sýndu okkur samúð og vinarhug viö
andlát sonar okkar, fóstursonar og bróöur,
PÁLS HRÓARS JÓNSSONAR.
Iðunn Haraidsdóttir,
Eirfkur M. Karlsson,
Þóra Jónsdóttir.
Jón Pálsson,
Elfn Jónsdóttir,
+
Innilegar þakkir fyrir samúö og hlýhug viö andlát og útför
GUÐBJARGAR E. STEINSDÓTTUR
fró Eyrardal,
Súðavfk.
Börn, tangdabörn og barnabörn.
+
Þökkum öllum þeim sem auðsýndu okkur samúð og hlýju vegna
jarðarfarar litla drengsins okkar.
Sigrún Björg Ásgeirsdóttir,
Einar Björn Einarsson
og vandamenn.