Morgunblaðið - 21.10.1987, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. OKTÓBER 1987
23
J
Beðið eftir mðmmu í Hraðfrysti-
húsi Eskifjarðar. Börnin byija
ung að kynnast störfum hinna
fullorðnu í sjávarþorpum, þó að
sú tið sé liðin að komaböm séu
geymd í tómri tunnu úti á sQdar-
plani.
„Silfri hafsins" landað úr Heiðr-
únu frá Árskógssandi.
SQdin veiðist næstum þvf við bryggjusporðinn á Seyðisfirði.
Tímamir breytast og tunnumar með. Kristján Þórðarson hjá NorðursQd með nýju plasttunnumar, sem
eru óðum að koma í staðinn fyrir trétunnur.
Austfjarðabátanna.
Það vakti athygli Morgunblaðsmanna hve
nálægt landi síldarbátamir voru, en sumir
þeirra voru svo að segja í fjöruborðinu þegar
þeir köstuðu út nótinni. „Það hefur komið fyrir
í Mjóafírðinum að menn hafí hreinlega stran-
dað þegar þeir voru að kasta," sagði Gylfi
skipstjóri, „þeir hafa síðan látið draga sig út
og kastað svo strax aftur."
Síldveiðamar hafa breyst mikið eins og verk-
unin. Nú em menn ekki lengur á útkikki uppi
í tunnu til að sjá síldartorfumar vaða í fjörðun-
um, heldur fínna hljóðsjár og önnur galdratæki
nútímans síldina þar sem hún felur sig undir
sjávarborðinu. Gylfi á Heiðrúnu vildi samt
ekki viðurkenna að síldveiðin væri orðin eins
og hver annar veiðiskapur, það væri ákveðin
spenna í kringum sfldveiðina og svo væri veitt
í góðu veðri inni í fjörðum, því ekki er hægt
að veiða svona nálægt ströndinni ef eitthvað
hreyfír vind. Gylfí sagði að það væri mun
meira af sfld en í fyrra, en hún væri stygg
og gæfi helst færi á sér á daginn. „Hún er
oft baldin fyrstu dagana, en hún verður svo
viðráðanlegri þegar líður á,“ sagði hann.
Það er líka takmarkað hvað menn mega
moka upp miklu af „silfri hafsins" og síldarbát-
amir verða að fara eftir kvóta eins og söltunar-
stöðvamar. Á meðan samningar við Sovétmenn
hafa enn ekki náðst má hver hinna 90 báta,
sem fengið hafa leyfi til sfldveiða, ekki veiða
meira en 800 tonn. Skipvetjar á Sólborgu frá
Fáskrúðsfírði sögðu að hásetahluturinn gæti
farið upp í 120 þúsund krónur, ef öll sfldin færi
í söltun, og gott mat fengist fyrir hana, en
slíkt teldu menn ekki vera nein uppgrip.
„Fólkið hér er
brjálað í vinnu“
Þó að mörgum fínnist að síldarvinnan sé
ekkert alltof vel borguð miðað við erfiði, þá
kemur fólk ennþá víða af landinu til að kynn-
ast sfldinni af eigin raun. Sumir koma reyndar
enn lengra að, eins og Frakkamir Jean Pierre
Lecuyer og Martin Jouffrieau, sem komu með
feijunni Norrönu í atvinnu- og ævintýraleit,
og enduðu sem „trillarar" á Norðursfld á Seyð-
isfírði.
Morgunblaðsmönnum lék forvitni á að vita
hvemig síldarsöltun á Seyðisfirði kæmi glögg-
um gestsaugum fyrir sjónir og því trufluðum
við þá félaga við vinnu sína, þar sem þeir vom
að keyra síldartunnur til vigtunar. Þeir sögð-
ust báðir hafa unnið í fiski í Frakklandi, en
sögðu að það væri alls ekki sambærilegt við
að vinna hér á íslandi. í Frakklandi væri aldr-
ei unnið lengur en 39 tíma á-viku, en héma
víluðu menn ekki fyrir sér að vinna 70-80 tíma
á viku. Helgarvinna — sem hér þætti sjálfsögð
og jafnvel eftirsóknarverð — væri alveg óþekkt
fyrirbæri í Frakklandi. „Fólk hér er alveg brjál-
að í vinnu," sagði Jean Pierre. Þá fannst þeim
mjög skemmtilegt að bömin kæmu oft með
mæðmm sínum eftir hádegi þegar skólinn
væri búinn og tækju þá gjaman til hendinni
við síldarvinnuna.
Það var alveg óhætt að segja að hún Lára
Ósk Jónsdóttir, 9 ára, tæki til hendinni þar
sem hún raðaði síldinni í tunnur af miklum
móð. Þó að hún sé ekki há í loftinu er hún
enginn nýgræðingur í sfldarsöltun, því þetta
er annað árið sem hún kemur með mömmu
sinni í Norðursíld. Lára lét það ekkert á sig
fá þó að hún sé fullung til að vera á launa-
skrá, hún sagði að sér þætti gaman að vinna
í síld, þótt hún fengi engan pening fyrir það.
Þegar hún var spurð hvort henni þætti
skemmtilegra, skólinn eða sfldin, var Lára
ekki lengi að svara: „Síldin." Hún sagði samt
að henni þætti líka gaman í skólanum og að
það væri ekkert erfítt að sameina skólann og
„vinnuna“, því hún lærði heima á kvöldin.
Þeir Þór Vilmundarson og Magnús Baldur
Kristjánsson, báðir 13 ára, sögðu líka að sfldar-
vinnan væri skemmtileg, en þeir sjá um að
hella saltpækli í síldartunnumar, ef á þær
vantar. Þeir sögðust stundum vera í vinnu á
sumrin, en síldarsöltunin væri eina vinnan sem
þeir færu í jafnhliða skólanum. Eins og Lára
sögðust þeir ætla að halda áfram að vinna í
síld þegar þeir yrðu fullorðnir.
Síldartunnur nýttar
sem dagheimili
Það þykir ekki tiltökumál í sjávarþorpum
að böm og unglingar kynnist störfum hinna
fullorðnu, en þess er þó gætt að skólinn hafi
forgang hvað tíma þeirra snertir. Það er ekki
lengra en 3-4 ár síðan gefíð var frí í skólum
á Eskifirði þegar mest var að gera í sfldinni
og þegar sfldarævintýrið stóð sem hæst tíðkað-
ist það að mæður á Fáskrúðsfírði mættu með
öll sín born niður á síldarplan á hveijum
morgni, og þau sem voru of ung til að vinna
voru geymd ofan í tómri trétunnu.
Að þessu leyti, eins og öðm, hafa tímamir
breyst og allar aðstæður við sfldveiðar og sölt-
un með. Flestar verða breytingamar að teljast
hafa verið til batnaðar. Vinnuþrælkun þekkist
varla lengur, þó að ýmsum þyki nóg um lang-
an vinnutíma íslendinga við vinnslu og veiðar
á sfld, sem öðrum fiski. Vinnuaðstaðan er ólíkt
betri og þægilegri en áður fyrr og fullkominn
tækjabúnaður léttir mönnum mörg erfiðustu
störfin. Samt finnst mörgum eftirsjá að gömlu
„sfldarrómantíkinni“, þegar allir sem vettlingi
gátu valdið strituðu undir bem lofti á síldarp-
lönunum, sfldarböllin vom upp á sitt besta, og
risastórir staflar af trétunnum settu svip sinn
á bæina.
Gömlu sfldarplönin og sfldarböilin em liðin
tíð og „sjarminn" og „rómantíkin" í kringum
sfldina þá líka. Það er ekki lengur hægt að
segja að sfldin sé það sama fyrir sjávarþorpin,-
eins og gullið var fyrir Klondike, eins og nób-
elsskáldið kemst einhvers staðar að orði.
Sfldarstúlkur sem standa við tunnuna og
hausa og salta fara hugsanlega að verða sjald-
gæf sjón, því töluverður hluti af sfldinni er nú
flakaður og ftystur í þar til gerðum vélum og ,
„Rússasíldin" er ekki einu sinni afhausuð.
Meira að segja trétunnumar munu brátt heyra
sögunni til, því plasttunnur em notaðar í
síauknum mæli við söltunina, enda em þær
ódýrari, endingarbetri, og mun þægilegri í allri
meðhöndlun — og sagðist enginn sakna tré-
tunnanna nema ljósmyndari Morgunblaðsins,
sem fannst bláa plastið ekki líkt því eins mynd-
rænt og viðurinn og gjarðimar.
Samt sem áður skipar sfldin alltaf sérstakan
sess í þeim bæjum þar sem hún er söltuð, því
henni fylgir mikil og skemmtileg vinna, og oft
nokkuð af aðkomufólki sem lífgar upp á bæjar-
braginn. Það er enn hægt að hafa töluverðar
tekjur af „silfri hafsins" — að minnsta kosti
ef Rússinn semur.
Grein: Hugi Ólafsson
Myndin Ragnar Axelsson