Morgunblaðið - 17.12.1983, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1983
63
Myndin sýnir ílát undir sex mismunandi tegundir kolvetnisblandna, sem hér
eru á markaði. Fimm þessara tegunda eru í innlendum söluflátum með
merkingum og varnaðarmerkjum á íslensku, en sjötta tegundin (lengst til
hægri) er í innfluttu sölufláti án nokkurra merkinga eða varnaðarmerkja á
íslensku.
Yst til vinstri er flát undir bensín til eldsneytis (bifreiðabensín). f þess konar
flátum er látið út í bensín til bifreiðastjóra, sem orðið hafa bensínlausir og
ekki komist akandi á bensínstöð. Næstyst til vinstri er flát með steinolíu til
upphitunar. Þá er flát undir terpentínu (m.a. til nota við málningarvinnu). Því
næst er lögur til þess að kveikja glóðareld (við matseld úti o.fl.). Næstyst til
hægri er glerflát með hreinsuðu beinsíni úr lyfjabúð. Yst til hægri er flát með
kveikjaralegi (á sígarettukveikjara).
Fjallað er um bensin til eldsneytis, steinolíu, terpentínu og hreinsað bensín í
texta. Lögur til þess að kveikja glóðareld er mjög líkur terpentínu að
samsetningu. Kveikjaralögur er væntanlega svipaður petroleumseter (sjá
texta) að samsetningu.
Bensín til eldsneytis, hreinsað bensín og petroleurasmeter eru vel þekktir
vímugjafar og hafa oft verið notaðir til snefunar. Terpentína hefur lítið verið
notuð til snefunar og steinolía væntanlega ekki.
Sýnd eru flát undir varning, sem inniheldur ymsar tegundir lifrænna leysi-
efna og hér eru á markaði. Yst til vinstri er acetón með olíu úr lyfjabúð ætlað
til þess að leysa upp naglalakk. Næstyst til hægri er flát með frostlegi, sem
notaður er á bfla og hefur etýlenglýkól að geyma. Hvort tveggja þessara fláta
með íslenskum merkingum og varnaðarmerkjum. Hin flátin eru erlend og án
íslenskra merkinga eða varnaðarmerkja að kalla.
„Polystrippa paint stripper" (annað flát frá vinstri) virðist innihalda metýl-
enklóríð og „vinduespylervæske" (á miðri mynd) virðist innihalda ísóprópan-
ól. Yst til hægri er lítið flát og í forgrunni eru tvær túpur, er hafa lím að
geyma. Engar upplýsingar eru um innihald lífrænna leysiefna í límtegundum
þessum. Þó má leiða getum að því, að þar komi fyrir metýletýlketón og
etýlacetat.
Acetón, metýlenklóríð, metýletýlketón og etýlacetat eru vel þekktir vímu-
gjafar og oft notaðir til snefunar.
vegna súrefnisskorts. Ýmis efni,
sem notuð eru til snefunar, valda
hjartsláttaróreglu, ekki síst
Freon-efni (sbr. að framan). Ef
svo ber við, geta menn skyndilega
misst vökuvitund og jafnvel dáið.
Ef hins vegar tekst að blása lífi í
menn í slíku ástandi, kunna þeir
að hafa hlotið viðvarandi heila-
skemmdir vegna súrefnisskorts.
Þessa þekkjast því miður mörg
sorgieg dæmi hjá ungu fólki. Af
þessu er ljóst, að bráð eiturhrif
lífrænna leysiefna kunna að vera
mjög umtalsverð.
Hvernig er háttað síðkomnum
eiturhrifum þessara efna, sem
rekja má til langvinnrar snefun-
ar? — Um þetta skortir viðhlít-
andi rannsóknir, enda þótt í ein-
stökum sjúkdómstilfellum megi
sjá samhengi milli langvarandi
snefunar og vitsmunaskerðingar,
deyfðar eða hugsanabrenglunar. Á
síðustu árum hafa hins vegar ver-
ið birtar niðurstöður veigamikilla
rannsókna, er benda til þess, að
langvarandi áverkun terpentínu á
vinnustað (málarar o.fl.) leiði til
bilunar á starfsemi miðtaugakerf-
isins (minnistap, minni geta til
þess að einbeita sér, truflanir {
geðhöfn, svefntruflanir) auk höf-
uðverks og svima. Langvarandi
áverkun bensíns til eldsneytis á
vinnustað getur væntanlega einn-
ig leitt til slíkra sjúkdómsein-
kenna, enda þótt sannanir um það
skorti.
Langsamlega flest lífræn leysi-
efni, blöndur þeirra og varningur
sem hefur þau að geyma, er frjáls
söluvarningur og því venjulega
falur hverjum, er hafa vill. Þessi
tegund vímugjafa er þess vegna
hin aðgengilegasta og auðfengn-
asta allra vímugjafa hér á landi og
þar að auki ódýrust. Með stoð í
lögum um eiturefni og hættuleg
efni frá 1968 voru sett í reglugerð
árið 1977 einföld fyrirmæli um
merkingar og varnaðarmerki á
ílát undir lífræn leysiefni eða á
ílát undir varning, sem hefur slík
efni að geyma. Þrátt fyrir reglu-
gerðarákvæði þessi skortir enn
mjög á, að þeim hafi verið fram-
fylgt sem skyldi. Þeir, sem víta
yfirvöld fyrir andvaraleysi í
ávana- og fíkniefnamálum, skyldu
síst láta þessa staðreynd liggja í
kyrrþey.
Vissir þú að hjá okkur færðu margar hugmyndir að
góðum jólagjöfum? Gjöfum sem gleðja um leið og
þær gera gagn.
Veitum sérstakan jólaafslátt af verkfærum og ýmsum
vörum fyrir þessi jól:
Jóíásveín^a

Bílamottur kr. 199.-
Skíðahanskar kr. 129.-
Skíðabogar á bíltoppinn kr. 595.
Ótrúlegt úrval
af allskyns olíulömpum.
Topplyklasett
Skrúfulyklasett
Skrúfjárnasett
Vasahnífar
Rakvélar
Kassettutöskur
Tölvuúr
Vatteraðir kulda-vinnugallar
- og margt, margtfleira.
Gerið svo vel. Komið og skoðið úrvalið.
STÖÐVARNAR HBbÚdÍll
Grensásvegi 5