Morgunblaðið - 17.12.1983, Qupperneq 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1983
V íetnamar
í Síberíu
Valdamenn í Hanoi eru herskáir og rilja heyja landrinningastríð fremur en friðsamleg uppbyggingarstörf. Meðan
liðsveitir þeirra herja á nágrannaþjóðirnar, er efnabagur Víetnam írúst og ungir menn neyðast til að ráða sig í vinnu
til Sovétríkjanna gegn afarkostum. Myndin sýnir hermenn Víetnam í átökum á landamærum Kampútseu.
mennirnir geti ekki sagt sig úr
vistinni, þótt þeir fegnir vildu. í
bréfum, sem borist hafa frá verka-
mönnum til Víetnam og Vestur-
landa, er kvartað sáran undan
kulda, illum vinnuskilyrðum,
þrotlausu erfiði, litlum lífeyri og
sífelldu eftirliti frá erindrekum
Kommúnistaflokks Víetnam, sem
fylgja verkamönnunum í utan-
landsvistina.
Þótt allt væri með felldu um að-
búnað, ættu Víetnamarnir í erfið-
leikum með að laga sig að loftslag-
inu á dvalarstöðum sínum. Flestir
þeirra starfa í Evrópuhluta Sov-
étríkjanna og í suðurenda Síberíu,
en þar hefur sovétstjórnina lengi
skort vinnuafl. Fyrir hitabeltisbúa
eins og Víetnama er vetrarkuldinn
á þessum slóðum illbærilegur, og í
bréfum þeirra kemur fram, að
Sovétmenn hafi ekki útvegað þeim
viðhlítandi vetrarfatnað. Þetta er
sérstaklega tilfinnanlegt vegna
þess, að Víetnömunum er mjög
haldið við erfiðisvinnu utan húss,
svo sem lagningu járnbrautar-
teina, byggingarvinnu, nýrækt og
kolanám. Frá þessum verkefnum
hefur verið sagt í víetnamískum
og sovéskum fjölmiðlum, en þeir
hafa einnig nefnt störf í klæða-,
efna- og vélaiðnaði. í vitnaleiðsl-
um á Bandaríkjaþingi 1982 bar
einn af mörgum landflótta stuðn-
ingsmönnum Þjóðfrelsisfylkingar-
innar í Víetnam, að Sovétstjórnin
léti Víetnama vinna að lagningu
gasleiðslunnar miklu frá Síberíu
til Vestur-Evrópu. Nafngreindi
hann nokkra landa sína, sem hann
fullyrti að ynnu við þetta verkefni.
Sem fyrr segir er erfitt að afla
sannana um slíka hluti, og Banda-
ríkjastjórn tekur fram í skýrslu
sinni, að hún hafi ekki heimildir
til að styðja vitnisburð útlagans.
Það þykir hins vegar ljóst, að
mannréttindasamtök í Evrópu
hafi farið með rétt mál, er þau
sökuðu Sovétstjórnina um að nota
fanga til að leggja hluta af gas-
leiðslunni miklu. Bandaríkja-
stjórn og verkalýðsfélög, sem
'kannað hafa fangamál í Sovétríkj-
unum, telja, að fjórar milljónir
manna séu nú í hegningarvinnu í
ellefu hundruð vinnubúðum víðs
vegar um landið. Aðbúnaður þar
hefur skánað frá því á dögum
Stalíns, þegar fáir áttu aftur-
kvæmt úr búðunum, en harð-
neskja og þrældómur setja enn
sem fyrr mark sitt á þessar um-
svifamiklu stofnanir sovéska
ríkisins.
Hvar er „þjóðfrelsiö“?
Hlutskipti víetnamísku verka-
mannanna svipar óneitanlega
nokkuð til hlutskiptis refsifanga.
Þetta á ekki aðeins við um kaup,
ráðningarkjör og vinnuskilyrði
heldur líka húsakost og félagsleg-
an aðbúnað. 1 þessum greinum eru
Víetnamarnir að sumu leyti líkt
settir og fangar. Þeir eru látnir
hírast í svefnskálum og búðir
þeirra eru rækilega einangraðar
frá byggðum herraþjóðarinnar til
að koma í veg fyrir samgang við
hana. Slíkt fyrirkomulag tíðkaðist
stundum hjá vestrænum nýlendu-
herrum á liðinni öld. Nú á dögum
má finna hliðstæðu við sovéska
fyrirkomulagið í Suður-Afríku,
sem skyldar svarta verkamenn til
að búa í tilteknum bæjarhverfum
eða lokar þá af í búðum nærri
vinnustöðum þeirra eins og Sovét-
stjórnin gerir við Víetnama í
heimsveldi sínu.
Þótt það liggi fyrir, að svokölluð
verkalýðsfélög ráðstjórnarinnar
og æskulýðsfélög hafi hönd í
bagga með farandverkamönnun-
um, virðist svo sem erindrekar
Kommúnistaflokks Víetnam hafi
einkum umsjón með þeim utan
vinnustaðar. Heima í Víetnam
þarf fólk að verja miklum hluta af
frítíma sínum til að meðtaka
áróður flokksins, og ætla má að
sama gildi um hina útfluttu
verkamenn. „Augu og eyru“
flokksins eru líka alls staðar, og
verkamennirnir sleppa ekki undan
njósnum fremur en þeir, sem
heima dvelja. í sendibréfum
kvarta verkamennirnir yfir því, að
þeir megi ekki um frjálst höfuð
strjúka fyrir flokksagentunum,
sem m.a. eru taldir hafa það hlut-
verk að ritskoða póst. Einhvern
veginn hefur mönnum samt tekist
að koma bréfum framhjá ritskoð-
un. Þannig hefur þeim tekist að
lýsa þeim ömurlegu kjörum, sem
hið mikla „bræðraríki“ Víetnam
býður verkamönnum af hetjuþjóð-
inni, sem svo var nefnd á dögum
Víetnamstríðsins.
(Heimildir: The Economist. Far
Eastern Economic Review. Aften-
posten. Free Trade Union News.
Washington Post. Skýrsla banda-
ríska utanríkisráduneytisins til
Bandaríkjaþings, „Forced Labor in
the U.S.S.R.“, 9. febrúar 1983).
fULL RÉTT8®i
T$L
íMS N£MA
Námsmenn í baráttugöngu 1. desember í Kaupmannahöfn.
Fullveldisdagsins minnst
Jón.shúsi, 2. desember.
1. desember var hátíðlegur hald-
inn með ýmsu móti hér í Höfn í
gær. Námsmenn héldu fund við ís-
lenzka sendiráðið og fjölbreytt
dagskrá var í Jónshúsi í umsjá
námsmannafélagsins.
Skömmu eftir hádegi söfnuð-
ust fjölmargir námsmenn saman
á Ráðhústorginu og gengu síðan
fylktu liði að sendiráði íslands
við Dantes Plads. Á spjöldum,
sem borin voru í göngunni, mátti
lesa ýmsar áletranir svo sem:
Full réttindi til fyrsta árs nema.
Námslánin á réttum tíma. 100%
framfærslukostnaður. Fullt
jafnrétti til náms. Þá var hald-
inn fundur við sendiráðið og
stjórnaði formaður FÍNK, Sig-
urður Einarsson, fundinum og
fór hann hið bezta fram. Flutti
Gunnlaugur Júlíusson ræðu og
hvatti námsmenn til samstöðu.
Ríkti mikill baráttuhugur á
fundinum og var vitnað í bréf
frá ísl. námsmönnum í Álaborg
og lesnar baráttukveðjur frá
Lundi, Árósum og óðinsvéum.
Einnig sungu fundarmenn ísl.
ættjarðarljóð.
Fundurinn samþykkti álykt-
un, sem síðan var afhent í sendi-
ráðinu. í henni segir m.a.: „Fari
svo fram sem horfir, að lán verði
skert verulega, hefur það fyrst
um sinn tvennt í för með sér:
a) Fjöldi fólks flosnar úr
námi. í því sambandi skal það
ítrekað að menntun er undir-
staða nútímaþjóðfélags, hvort
sem það er á sviði atvinnulífs,
menningarmála, þjónustu eða
lista. Menntun er fjárfesting,
sem er arðbær fyrir hvert þjóð-
félag. Verði slakað á þeim þætti
munu afleiðingar þess sýna sig,
þegar frá líður, í hægari fram-
þróun þjóðfélagsins. b) Nám
verður aftur forréttindi hinna
efnameiri. Það er eitt af „princ-
ip-málum“ flestra vestrænna
samfélaga, að allir hafi jafnan
rétt til náms. Það er krafa okkar
til ríkisstjórnar og Alþingis ís-
lendinga, að staðinn sé vörður
um það mikilvæga og sjálfsagða
atriði, að allir hafi jafna mögu-
leika til menntunar, óháð því inn
í hvaða fjölskyldu þeir fæðast."
Að fundi loknum bauð náms-
mannafélagið viðstöddum upp á
kaffi í Jónshúsi og hófst síðar
um daginn dagskrá félagsins
þar. Léku þau Sigríður Helga
Þorsteinsdóttir og Gunnar
Gunnarsson á fiðlu og þver-
flautu. Magnús Gezzon ías upp
úr ljóðabók sinni, nýútkominni
kilju, sem heitir „Samlyndi bað-
vörðurinn" og Gunnlaugur Júlí-
usson las ferðasögu Þórbergs
Þórðarsonar úr Svíþjóðarferð.
Geysimargir Islendingar
snæddu íslenzkan mat hér í fé-
lagsheimilinu um kvöldið og
hlýddu síðan á hátíðarræðu
Gunnlaugs Sigurðssonar og frá-
sögn Jóns Helgasonar prófess-
ors, en hann rifjaði upp margar
skemmtilegar minningar frá
fundum Stúdentafélagsins fyrr á
öldinni og nefndi marga þjóð-
kunna menn eins og Hallgrím
Hallgrímsson, Björn Karel, Þor-
finn Kristinsson, Hafstein Pét-
ursson, Boga Melsteð, Jón Dúa-
son og Sigfús Blöndal. Var gerð-
ur mjög góður rómur að máli
hans. Lauk skemmtun FÍNK,
sem formaðurinn stjórnaði, á
leik þeirra jazzistanna Guð-
mundar Eiríkssonar, Tómasar
Einarssonar og Sven Arve, sem
hér leika oft og prýðilega. I
kvöld er svo dansleikur á Öre-
sundsgarðinum.
G.L.Ásg.
Keflavík:
Jólasöngur í
kirkjunni
JÓLASÖNGVAR verda í Kefla
víkurkirkju á morgun, sunnu-
dag, og hefjast þeir kl. 17.00.
Kór Keflavíkurkirkju syngur,
ásamt barnakór kirkjunnar, að-
ventu- og jólalög.
Þá syngja einsöng og tví-
söng, með eða án kórs, þeir
Böðvar Pálsson, Guðmundur
ólafsson, Sverrir Guðmunds-
son og Steinn Erlingsson.
Blásara- og strengjakvartett
úr Tónlistarskólanum í Kefla-
vík leika jólalög og Guðlaug
Pálsdóttir leikur einleik á
flautu. Einnig syngur Bjöllu-
kórinn úr Garði.
Kammertónleik-
ar Tónskóla
Sigursveins
TÓNSKÓLI Sigursveins D. Krist-
inssonar heldur kammertónleika í
sal Menntaskólans í Reykjavík nk.
mánudag 19. desember. Á tónleik-
unum koma fram nemendur á
framhaldsstigum og flytja m.a.
tónlist eftir John Dowland, Jo-
hann Sebastian Bach, Franz Schu-
bert, Villa Lobos og Leo Brouwer.
Tónleikarnir hefjast kl. 20.30.