Morgunblaðið - 19.07.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚLÍ 1983
í Kaupmannahöfn
F/EST
í BLAÐASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OGÁRÁÐHUSTORGI
KRÓNURÚT
Philips gufugleypar.
MEÐ KOLASÍU EÐA FVRIR LTTBLÁSTUR
VIÐ ERUM SVEIGJANLEGIR f SAMNINGUM.
Heimilistæki hf
HAFNARSTRÆTI3 - 20455- SÆTÚNI8- 15655
HARÐPLAST!
á borð og veggi
frá I ®1 Perstorp Warerite
Nýjustu gerðirnar
voru að koma
sendum í póstkröfu
BYGGINGAVÖRUVERZLUN
Þ. ÞORGRIMSSON & CO
Ármúla 16 — sími 38640
r—#--------------------------
50
%ÍMSTEMÍUR
4' ¥ Höfum til afgreiðslu strax fánastengur úr
áli í lengdum6-8-10-12-14-16metra.
* Fánastengumar eru með öllum fylgihlutum,
hún, nál, línu og jarðfestingu.
* Uppsetning er auðveld, leiðbeiningar fylgja
með.
siam
Ólafur Kr. Sigurðsson HF
Suðurlandsbraut 6, sími 83499
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUNNAR PÁLSSON
samningsaðferðir virðast hins
vegar hafa orðið þróunarríkjun-
um veruleg lyftistöng á ráð-
stefnunni. Iðnríkin neituðu að
ljá helzta baráttumáli þróun-
arríkjanna samþykki sitt, en
það var krafa um viðbótarað-
stoð að upphæð nítíu milljarðar
Bandaríkjadala. Þau tóku einn-
ig fyrir peninga- og fjármálatil-
lögur, sem samþykktar voru í
Buenos Aires, en tillögur þessar
hefðu haft í för með sér að bæði
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og
Alþjóðabankinn hefðu verið
gerðir ábyrgir fyrir Viðskipta-
og þróunarráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna.
Ríkir og snauðir
þjarka í Belgrad
SAGT ER að sjötíu milljón prentaðar síður á sekúndu hafí komið út á
sjöttu Viðskipta- og þróunaráðstefnu Sameinuðu þjóðanna meðan þófið
stóð hæst. Pappírshaugurinn er verðugur minnisvarði um málgleöi
sendimanna, sem á mánaðarlöngum fundi sínum reyndu að leysa úr
ágreiningsefnum ríkra þjóða og snauðra. Illu heilli er hann einnig til
marks um þann ókost ráðstefnunnar fyrr og síðar að vera betur fallin til
orðaskaks en aðgerða. Úrslitin ollu þróunarlöndum þriðja heimsins
sárum vonbrigðum þar sem tilraunir þeirra til að umskipa efnahagspóli-
tík iðnríkjanna voru árangurslausar sem fyrr.
Þrátt fyrir lítilfjörlega upp-
skeru getur ráðstefnan vart
talizt gagnslaus með öllu. Meira
en þrjú þúsund fulltrúar frá
hundrað og sextíu þjóðum
sækja fundi hennar, sem haldn-
ir eru fjórða hvert ár. í fyrsta
lagi er því Viðskipta- og þróun-
arráðstefna SÞ eini alþjóðlegi
vettvangurinn þar sem tals-
mönnum ríkra þjóða og snauðra
gefst kostur á að kynnast sjón-
armiðum hvers annars til hlítar
og miðla mikilvægum upplýs-
ingum. í öðru lagi endurspeglar
ráðstefnan breytileg viðhorf
ráðstefnuaðila til alþjóðaefna-
hagsmála og er því forstöðu-
mönnum alþjóðlegra fésýslu-
stofnana forvitnileg loftvog
ráðandi viðhorfa. Eitt athyglis-
verðasta auðkenni ráðstefnunn-
ar þessu sinni er einmitt sú
breyting, sem að undanförnu
virðist hafa orðið á samninga-
stefnu þróunarríkjanna.
Allt frá því er fyrsta Þróun-
ar- og viðskiptaráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna var haldin
1964, og þó einkum í kjölfar
olíuverðshækkananna í byrjun
áttunda ártatugarins, hafa
þróunarlöndin gert kröfur um
grundvallarbreytingar á því al-
þjóðafjárhagskerfi, sem ráðið
hefur ríkjum eftir stríð. Hefur
„Hópurinn 77“, hin óformlegu
baráttusamtök þróunarríkja á
ráðstefnunni, beitt sér fyrir
nýrri alþjóðaefnahagsskipan
(NIEO), sem tæki mið af þörf-
um fátækra þjóða í ríkari mæli
en áður.
Á ráðstefnunni nú benti
margt til að draumsýnir um
nýja alþjóðaefnahagsskipan
væru ekki lengur í fyrirrúmi. í
fyrsta skipti í sögu ráðstefn-
unnar setti þriðji heimurinn
skyndiráðstafanir á oddinn, að
því er virtist til að stemma
stigu við versnandi efnahags-
ástandi í heiminum. í hópi
ráðstafana, sem hvatt var til
nú, var að fátækum þjóðum yrði
liðsinnt við endurgreiðslu lána,
dráttarheimildir þeirra við Al-
þjóðagjaldeyrissjóðinn yrðu
rýmkaðar, bein fjárhagsaðstoð
aukin og greitt fyrir útflutningi
framleiðsluvarnings þróunar-
ríkjanna til Vesturlanda.
Aukin hagsýni þróunarríkj-
anna helgast einkum af tvennu.
Annars vegar er það að renna
upp fyrir róttækari öflum innan
„Hópsins 77“ að kröfur um
grundvallarbreytingar hafa
ekki þjónað hagsmunum þeirra
sem skyldi. Þrátt fyrir mótbár-
ur sínar og hneykslunaróp hafa
þróunarríkin orðið miklu verr
úti en iðnríkin í efnahagskrepp-
unni hin síðustu ár. Þjóðartekj-
ur þeirra hafa rýrnað örar og
gjaldeyristekjur af sölu hráefna
skroppið saman. Hins vegar ber
að taka með í reikninginn að
mikilvæg breyting átti sér stað
í forystuliði óháðra ríkja fyrr á
árinu, er Indira Gandhi, forsæt-
isráðherra Indlands, leysti af
hólmi Kúbuleiðtogann Fidel
Castro. Félagar í samtökum
óháðra ríkja eru nánast hinir
sömu og í „Hópnum 77“ og hafa
samtökin umtalsverð pólitísk
áhrif á stefnumörkun hópsins í
efnahagsmálum. Er það e.t.v.
nokkur vísbending um þá breyt-
ingu, sem orðin er, að Gandhi
lét hjá líða á fundi samtakanna
í mars að tigna Sovétríkin sem
„sjálfsagðan bandamann"
óháðra ríkja, en hvatti í stað
þess til stefnumótunar um
„skyndiráðstafanir" þriðja
heiminum til bjargar.
Þróunarlöndin komu nú í
fyrsta skipti í sögu ráðstefn-
unnar þaulundirbúin til leiks.
Innbyrðis misklíð hafði oft
komið þeim í koll á undanförn-
um fundum og mjög veikt
samningsaðstöðu þeirra gagn-
vart iðnríkjunum. í þetta sinn
hafði þróunarlöndunum tekizt
að samræma kröfur sínar á
fundi í Buenos Aires tveim
mánuðum áður en ráðstefnan
hófst.
Hvorki eining né bættar
Sjötta ráðstefnan batt þó síð-
ur en svo enda á samningavið-
ræður ríkra og snauðra og rang-
hermt væri að ekkert áþreifan-
legt hefði komið fram í öllu
pappírsflóðinu. Fastanefnd
ráðstefnunnar hefur nú umboð
til að framkvæma allmargar
nytsamlegar rannsóknir, þ.á m.
á hættum, sem steðja að skipa-
smíðaiðnaði í þriðja heiminum,
á uppbótargreiðslum vegna
rýrnandi útflutningstekna, og
tjóni af völdum verðfalls á hrá-
efnum.
Þrátt fyrir að iðnríkin fengj-
ust ekki til að skuldbinda sig
fjárhagslega hlýtur sjötta ráð-
stefnan að verða eftirminnileg
fyrir gagnkvæman skilning,
sem ríkar þjóðir og snauðar
auðsýndu þeirri hugmynd að ör-
lög beggja og afkoma eru óum-
flýjanlega samofin: efnahags-
bati í iðnríkjunum er háður því
að efnahagslíf komizt á réttan
kjöl í þróunarríkjunum og
öfugt. Talsvert vantar þó uppá
að bilið verði brúað milli orðs
og athafna.
í margra augum var ráð-
stefnan til vitnis um að
sósíalístaríkin hafa engu hlut-
verki að gegna í viðræðum iðn-
ríkja og þróunarríkja. Þau
höfðu einfaldlega ekkert að
bjóða, enda eiga þau fullt í
fangi með að brauðfæða sína
eigin íbúa.
Lítilfjörlegur árangur Bel-
grad-fundarins vekur efasemdir
um tilgang og fyrirkomulag
ráðstefnunnar sjálfrar. Þrátt
fyrir að þróunarlöndin hafi yf-
irgnæfandi meirihluta atkvæða
á ráðstefnunni mistókst þeim
nú sem áður að koma mikilvæg-
ustu baráttumálum sínum í
höfn. Úrslitin koma fæstum á
óvart. Svo lengi sem ahrifa-
miklar hagsýslustofnanir, líkt
og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
og GATT, lúta að verulegu leyti
stjórn vestrænna ríkja er vart
við því að búast að fátækar
þjóðir fái ráðandi skipan breytt.
Þar sem skuldir þeirra fara
vaxandi verður ekki annað séð
en samningsaðstaða þeirra eigi
enn eftir að veikjast um sinn.
Komi þróunarríkin sér ekki
saman um myndun harðvígra
baráttusamtaka að fyrirmynd
OPEC er vafasamt hvort þau
eiga erindi á ráðstefnu VII á
fjögurra ára fresti.