Morgunblaðið - 25.05.1982, Blaðsíða 36

44
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ1982
,,$er&u ftverniq f>eir lála~, e-f þeír en\
ekk.i fundnir ^ekjV? "
Heima er best!
Með
morgunkaffinu
/
<*>
Það er ósanngjarnt að gefa ekki
flugunni tækifæri?
HÖGNI HREKKVlSI
1-9 1980
MeNaught Synd.. Ine.
r>T\
SK’V'L DU ^EiR TAkA 'a. V£KJARA LÍkA? ••
Frá Vestmannaeyjum.
Jarðvarmaveitan í Eyjum:
Einstök framkvæmd
í öllum heiminum
Marinó L. Stefánsson skrifar.
„Eitt dýrasta efni, sem við
þurfum að flytja inn í landið, er
olía og bensín. Gott væri að geta
losnað sem mest við þau inn-
kaup. Ekki er þó sjáanlegt, að
fiskveiðar verði stundaðar í nán-
ustu framtíð án olíu. En á landi
gegnir öðru máli. Þar leysir
rafmagn og jarðhiti olíuna af
hólmi í æ ríkara mæli hjá okkur
og ætti að lokum að útrýma
henni að langmestu leyti. Senni-
lega munu rafmagnsbílar ryðja
sér til rúms með tímanum, hvort
sem þeir verða nú ódýrari eða
dýrari í rekstri en bensínbílarn-
ir.
Þegar samtengingu rafmagns-
veitna um landið er lokið, getur
upphitun húsa víðast annaðhvort
orðið með fremur ódýru raf-
magni ellegar jarðhitaveitum,
sem nú fjölgar stöðugt, enda er
jarðhiti ónotaður á mörgum
stöðum og bíður framtíðarinnar.
Af öllum jarðvarmaveitum er
þó hraunhitaveita Vestmanna-
eyja merkilegust og á engan sinn
líka. Þegar ég var á ferð í Eyjum
hérna á dögunum, fékk ég að
skoða þetta mannvirki. Ég get
ekki stillt mig um að segja nokk-
ur orð um það, og ef til vill eru
einhverjir enn lítið fróðir um
þetta, þótt blöð hafi sagt frá því
á sínum tíma.
Innan skamms eru 10 ár liðin
frá gosinu mikla í Vestmanna-
eyjum, og enn rýkur hvarvetna
upp úr hrauninu, svo að ætla
mætti, að miklu skemmra væri
síðan gaus. Fólkið fluttist aftur
til Eyja eftir gos, hreinsaði til,
byggði upp og bætti við fjölda
húsa. Fimm þúsund manna bær
var aftur risinn. Húsin sín hitaði
fólkið með olíu. Allir sáu, að í
hrauninu leyndist óskaplegur
hiti. Munur ef hægt væri að leiða
hitann úr hrauninu heim í húsin.
Skyldi vera hægt að nýta hann?
Þá var það að einum hugvits-
manni í Reykjavík, Sveinbirni
Jónssyni í Ofnasmiðjunni, datt í
hug, að hægt mundi vera að
hemja hitann, sem áður hafði
eytt byggðinni, og láta hann
þjóna íbúunum með því að hita
upp húsin þeirra og greiða þann-
ig að nokkru þann ógnarskaða,
sem gosið hafði valdið. Menn
tóku strax vel undir þessa djörfu
uppástungu og bundust samtök-
um. Raunvísindastofnun hóf
rannsóknir og gerðar voru til-
raunir með hitaveitu. Sú tilraun
gafst svo vel, að árið 1980 var
verkið að mestu fullunnið, hita-
veita fyrir allan bæinn. Margir
áhugamenn unnu kappsamlega
að málinu. Már Karlsson tækni-
fræðingur stjórnaði fram-
kvæmdinni. Dælustöð var byggð
og vélar settar þar niður. Pípu-
kerfi var lagt þaðan upp í hraun-
ið og til baka aftur, síðan lagt
inn í hvert hús og tengt olíu-
kyndinarkerfi þeirra. Kalda
vatninu frá vatnsveitu bæjarins
er dælt með 20 mw orku upp í
leiðslurnar, sem kvíslast um
hraunið á ákveðnu svæði.
Ég skoðaði þennan stað með
leiðsögn Högna Sigurðssonar
verkstjóra. Þar eru margir
„brunnar" grafnir 6 m niður og
er samband milli þeirra. Heit
gufa leikur um kaldavatnspíp-
urnar þar niðri og hitar vatnið í
þeim yfir 80 stig. Þannig rennur
vatnið niður í bæinn. Þó er lítið
eitt dregið úr hitanum áður en
það kemur í ofna húsanna. Hit-
ann telur fólk þó nægan.
Verkinu var að fullu lokið, og
hitaveitan formlega vígð seint í
mars sl. Kostnaður varð víst
rúmlega 90 milljónir kr. Auðvit-
að þurfti að taka stór lán. Mér
var tjáð að u.þ.b. helmingi ódýr-
ara væri að hita húsin með
hraunhitaveitunni en með olíu.
En svo er það stóra spurning-
in: Hve lengi endist hitinn í
hrauninu? Slíkt getur ekki nokk-
ur maður né tölva reiknað. Sumir
geta upp á 10 árum hér frá, aðrir
segja 15—20 ár. Reynsla annars
staðar frá er ekki fáanleg, því að
talið er að hvergi í heiminum sé
slíka framkvæmd að finna.
Ef til vill er þetta upphaf að
frekari orkunýtingu eldfjallanna
okkar. Kannski á Hekla gamla
eftir að verða einn heljarmikill
orku- og hitagjafi fyrir Suður-
land?“
Mikið vandamál
hjá okkur krökkunum
„llngling8stúlkurnar“ skrifa:
„Kæri Velvakandi.
Við viljum byrja á því að þakka
sömuleiðis 76 ára gömlu konunni
er skrifaði greinina „Einmitt
I Kurteisi og lipurðl
18VK-bílstjóranna I
■■ Ruth Sigurbjörnsdóttir hringdi og I
jl hafð‘ eftirfarandi aó segja: — Ég I
f» óúið hér í Kópavoffi í u.þ.b. 26 I
ár og mikið þurft að notfæra mér I
■ bjónustu strætisvagnanna. Hjá I
m fyrirtæki eins og SVK veltur auð- I
■ v‘tað allt á því að starfsfólkið I
■ skilji hlutverk sitt, ekki síst bíl- I
■ stjórarnir. Og þetta hefur ekki I
■ brugðist. Kurteisi og lipurð er það ■
■ æm fyrst og síðast hefur einkennt I
m framkomu þeirra, þann tíma sem ■
■ ég þekki til. Það atvik sem unffl- ■
■ ingsstúlkurnar sögðu frá í bréfi I
I a‘t>u um daginn, hlýtur að vera I
■ undantekningartilfelli, siys. Ég ■
■ þakka bílstjórunum og SVK fyrir K
■ langa og farsæla þjónustu. W
I Svo var það annað, Velvakandi I,
I Kóður, sem mig langaði að færa í ■
I oró við þig, já, og benda þeim á H
I sem ráða dagskrá hjá sjónvarpinu:
I Það er atriði sem ekki er víst að H
ai f.— r „pra spr
vandi gamla fólksins" í dálka þína.
í þættinum í dag, 11. maí, var
greint frá ummælum Ruthar Sig-
urbjörnsdóttur, þar sem hún tal-
aði um kurteisi og lipurð SVK-bíl-
stjóra. Ekki getum við nú alveg
tekið undir þess orð. T.d. eiga
krakkar yngri en 12 ára að borga
kr. 1,50 í vagnana. Þar sem við
erum í 6. bekk eigum við að borga
það gjald.
En oft hefur verið kippt í öxlina
á manni og sagt að maður eigi að
borga fullorðinsgjald. Svo þegar
maður segir til um fæðingardag
og ár er manni ekki trúað.
Einu sinni kom það fyrir að
okkur var skipað að fara út, þegar
við vorum búnar að láta 3 kr. sam-
tals í peningakassann og neituðum
að borga meira. Sá bílstjóri var
hreint og beint ókurteis. Við erum
ekki að segja að þetta eigi við um
alla SVK-bílstjóra.
En það er mikið vandamál hjá
okkur krökkunum að við skulum
vera rengd um aldur í vögnunum.
Okkur er sem börnum kennt að
vera kurteis. Er þá ekki í lagi að
fullorðnir sýni okkur kurteisi á
móti?“