Morgunblaðið - 25.05.1982, Blaðsíða 30

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ1982
Minning:
Auróra Halldórs
dóttir leikkona
Með þeseum fátæklegu orðum
langar mig til að þakka Róru móð-
ursystur minni fyrir allt sem hún
hefur verið mér og mínum. Fyrstu
ár ævi minnar var hún mér hin
besta systir þar sem ég fæddist og
ólst upp á heimili foreldra hennar
og móður minnar í Sólgðtu 5, ísa-
firði. Þar var stór, glaðvær og fé-
lagslynd fjölskylda. Um það leyti
sem Róra var að undirbúa brottför
sína að heiman, hvatti hún mig til
að sinna skátastarfinu vel, því hún
var þar brautryðjandi ásamt fleir-
um og fyrsti kvenskátaforinginn á
ísafirði.
Síðan fór hún til Reykjavíkur,
settist þar að og sinnti sinum
áhugamálum, sem var leiklistin,
og giftist þar eftirlifandi manni
sinum Indriða B. Halldórssyni.
Svo þegar ég kom til Reykjavíkur
að hennar undirlagi, tóku þau
hjónin mér opnum örmum.
Og þegar ég hófst handa við mín
hugðarefni, hvatti hún mig ávallt
sem móðir mín væri, enda voru
þær um margt líkar, báðar fengið
í vöggugjöf einstakt skap og létt-
leika. Síðan liðu nokkur ár og allt-
af var sama góða sambandið á
milli okkar, enda átti ég ætíð hjá
henni athvarf, þar til ég gifti mig
og við Halldór stofnuðum heimili.
Þegar börnin okkar fæddust, veit
ég varla hver fagnaði meira, þau
eða við, enda fór þeim ömmu- og
afahlutverkið mjög vel. Svo þegar
okkar börn stækkuðu, var svo
heppilegt að góðvinir þeirra
hjóna, leikararnir Inga Þórðar-
dóttir og Alfreð Andrésson, áttu
dótturina Lailu, sem var þá að
eignast sín börn og Róra og Indi
gátu breitt vængi sína yfir litlu
drengina þeirra. Um það leyti fór
að bera á lasleika hjá Róru minni,
en ekki lét hún á því bera. Á
hverjum degi fór hún í leikhúsið
að sinna því starfi sem henni var
kært og mjög umhugað, en það var
búningageymsla Leikfélags
Reykjavíkur. Þar mátti aldrei
neitt fara úrskeiðis.
Nú þegar þessari erfiðu sjúkra-
húslegu Róru er lokið bið ég henni
allrar blessunar og góðrar heim-
komu. Börnin okkar, Dóra, Pétur
og Ágústa, og barnabörnin óska
henni góðs gengis á nýja sviðinu.
Guð blessi hana og styrki.
Fjóla Sigmundsdóttir
Eru Auróra og Brynjólfur í
þessu leikriti? var spurning sem
við Leikfélagsfólk fengum oft að
heyra á leikferðum okkar um
landið. Og ef við vorum svo heppin
að geta svarað því að annað hvort
þeirra væri með þá var mannskap-
urinn vís með að segja horfandi á
okkur hin, bráðduglega leikara:
Nú, það er fínt, þá ætla ég að
koma í kvöld, annars hefði ég ekki
nennt, það er alltaf eitthvað
skemmtilegt þegar þau eru með.
Þetta vissum við öll og tókum
því léttilega að nafn eins og Aur-
óra Halldórsdóttir gat eitt og sér
gefíð okkur fyrirheit um góða að-
sókn og eins og allir gamanleikar-
ar vissi hún Róra líka hvað það
var sem dró fólkið til okkar. Hún
var með í ráðum þegar velja skyldi
leikrit sem voru örugg um aðsókn
og skyldu bjarga Leikfélaginu úr
skuldafeni eða gefa nýjan lífgjafa
í okkar stóra en vonandi ekki ei-
lífa takmark sem er nýtt Borgar-
leikhús.
Hún kom eitt haust, ég held það
hafi verið árið 1967, með handrita-
bunka undir hendinni og sagði þá-
verandi stjórn Leikfélagsins að nú
fyndist sér vera komin alltof mikil
deyfð og vonleysi hjá félagsmönn-
um í sambandi við nýja leikhúsið
og hér væri hún með samantekt af
gömlum revíuþáttum og öðru efni
sem hún hefði safnað saman og nú
vildi hún stofna nefnd til að
hrinda af stað Húsbyggingar-
sjóðsskemmtun. Og auðvitað var
stofnuð nefnd. Af einhverri tilvilj-
un lenti undirrituð í þessari um-
töluðu nefnd og var það byrjunin
að margra ára samstarfi okkar
Róru í skemmtilegu basli við að
koma upp skemmtunum inn í
Austurbæjarbíói til að minna
Reykvíkinga á langþráð Borgar-
leikhús. Starfið byrjaði hálf
brösulega í nefndinni því við Róra
vorum svo ráðríkar að þrír af
fimm nefndarmönnum hættu eftir
tvo fundi — „Þetta er svo ágætt,
svona ættu allar nefndir að vera,
Þqu hafa dKrtftoust!
Skipin og bátamir frá honum Guðmundi
hafa alltaf verið talin traust, enda eru þau
byggð af reyndum mönnum. Mönnum sem,
þekkja óblíða og síbreytilega veðráttu á sjó.
Þeir hjá Guðmundi vita líka að fátt er eins mikilvaegt
fyrir þá, sem stunda
sjómennsku á litlum bátum,
að geta reitt sig á trausta
og Upra báta byggða af
kunnáttumönnum. Bátamir
eru framleiddir í eftirtöldum
staerðum: 14, 20, 24 og 37 fet.
Hrlngdu atnui Mndu okkur línu og fáðu nánarl upplýalngar.
Vlð svörum þér um hal.
Skagaströnd, Símar: 95-4775 og 4699
nú getum við haldið fundi I síma,“
sagði Róra skellihlæjandi sem ég
stóð hálf sneypt eftir að rúmlega
helmingur nefndar hafði yfirgefið
fundarsalinn.
Og síminn glóði milli okkar
Róru þessi ár, fyrsta skemmtunin
var erfiðust. „Hver eins og vilji
koma og horfa á þetta gamla
revíurusl?” vorum við spurðar að,
þar sem leikararnir stóðu sam-
viskusamir og fullir áhuga að
leggja sig fram til eflingar nýju
leikhúsi. En gerir maður það með
því að segja 30 ára gamla brand-
ara og ærslast í alvöruleysi um
sviðið? „Já, er þetta hægt, Róra?“
spurði ég og sneri mér að litlu
jarphærðu konunni sem ætlaði sér
að byggja leikhús. „Vertu alveg
róleg, Gunna mín, bíddu þangað
til áhorfendur koma, þeir kunna
svo sannarlega ennþá að ærslast
með okkur, ég veit hvað þeim kem-
ur,“ sagði mín kona og setti upp
svipinn sem enginn vogaði sér að
andmæla — og hún Róra mín
hafði rétt fyrir sér, hún þekkti
áhorfendur líklega betur en við
öll. Og þau voru mörg húsin sem
við troðfylltum með þessum
skemmtunum og alltaf var leitað í
smiðju til Róru ef ætlunin var að
koma áhorfendum til að hlæja.
Öll samvinna við Róru í leikhús-
inu einkenndist af skemmtilegum
uppátækjum og fjöri saman með
djúpri alvöru og sterkri tilfinn-
ingu fyrir aga. Þær eru margar
minningarnar sem við eigum, af
óendanlegum hláturköstum sem
við fengum á sviðinu yfir uppá-
tækjunum í minni konu, en mætt-
um þá alltaf ströngu augnaráði
frá henni sem gerði okkur auðvit-
að enn hlátursjúkari og baksviðs
tók hún okkur svo í gegn eins og
óþekka krakka. „En Róra, þú varst
svo fyndin," stundum við upp
okkur til málsbóta. „Það getur vel
verið,“ sagði Róra þá hvöss, en það
er engin afsökun, fólkið í salnum
hefur ekki keypt sér aðgöngumiða
til að horfa á fullorðið fólk í hlát-
urdellu uppi á sviði, það er komið
til að horfa á leiklist." En það var
sama hvort Róra skammaði okkur
eða hældi því hún var óspör á að
segja okkur hvað henni þætti vel
gert. Alltaf var jafn gott að finna
umhyggju hennar fyrir því að vel
væri unnið að þeim sýningum sem
hún tók þátt í.
Hún var fædd á ísafirði árið
1907, dóttir Halldórs ólafssonar
múrara og Ástríðar Ebenesardótt-
ur. Halldór faðir hennar lék mikið
hjá Leikfélagi ísafjarðar og sjálf
var Auróra aðeins fjögurra ára
þegar hún byrjaði að leika, hún
var yngst af 7 systkinum, og sagði
Róra mér margar sögur af glað-
værð og skenímtilegheitum á
æskuheimili sínu. „Hann pabbi,“
sagði Róra, „hann var svo mikill
sprelligosi alla tíð að hann gat
aldrei einu sinni stillt sig um að
taka dansspor á gangstéttum þeg-
ar hann gekk út með barnabörnin
sín í kerru eða vagni.“ „Svo hefur
þú farið suður til að verða leik-
kona hjá Reykvíkingum," sagði ég
við Róru. „Nei, nei, elskan mín,“
sagði mín og skellihló, „ég ætlaði
til Hollywood, Reykjavík var bara
áfangi, ég var búin að ákveða að
taka mér leikkonunafnið Doris
Hall þegar ég kæmi vestur." En
sem betur fór hitti hún Róra mín
hann Indriða Halldórsson árið
1941 og einbeitingin fór ekki í að
sigra fjarlægar álfur heldur í að
eignast og hlúa að einhverju því
indælasta heimili sem ég hef kom-
ið á. Ég veit ekki hvað það var sem
gerði að það var alltaf svo gott að
koma í heimsókn til Indriða og
Róru. Snyrtimennskan sem þetta
heimili hafði alltaf yfir sér, gaf
manni eins og svolitla kyrrð í sál-
ina. Bókaherbergið var svo hlýlegt
og um leið spennandi að manni
fannst freistandi að setjast þar að
og grúska til eilífðar. Svo var nú
aðalatriðið að finna þessa kyrr-
látu hamingju fullorðinna hjóna
sem báru virðingu hvort fyrir öðru
og höfðu lært að lifa saman.
Auróra var fyrsti skátaforing-
inn á ísafirði, því komst ég að á
fallegu sumarkvöldi þar sem ég
sat og skoðaði gamlar myndir
heima hjá henni. Skátaforinginn á
myndinni sem ég skoðaði var svo
falleg og hlæjandi með litlu
blómarósirnar í kringum sig að
mér fannst hún miklu líklegri til
að spretta útúr myndinni og fara
að dansa Charlestone en að fara
að kenna hinum ungu skátum að
hnýta hnúta. „Varstu góður for-
ingi Róra?“ spurði ég. „Já, já, ég
var ágæt, ég var bara svolítið
áttavillt. Einu sinni fór ég með
flokkinn í gönguferð, við ætluðum
til Súgandafjarðar, svo skall á
þoka og þegar við komum þjakað-
ar niður hlíðina hinumegin við
gulan vinalegan skátaskála, hróp-
aði ein af stelpunum: „Nei, þeir
hafa byggt alveg eins skátaskála
og við skátarnir á Súgandafirði."
En auðvitað var þetta skálinn
okkar. Ég hafði bara leitt liðið í
heilan hring í þokunni," sagði
Róra og dillaði í henni hláturinn.
Þannig tókst henni alltaf að
koma okkur til að hlæja með litl-
um skrítnum sögum sem gerðu
hana sjálfa aidrei að neinni hetju.
Hún hafði líka efni á því, þessi
litla kona, sem samt var svo stór í
sniðum, því allt umhverfi hennar
bar virðingu fyrir henni og þótti
vænt um hana. Og við Iðnó-leikar-
ar höfum misst vin og félaga sem
gerði tilveruna litríkari fyrir
okkur. En sárast tekur mig að hún
Róra okkar skyldi ekki fá að lifa
það að sjá Borgarleikhúsið rísa af
grunni. Einhvern veginn fannst
manni að hún hefði átt það svo
skilið. Ég mun minnast minnar
kæru vinkonu með söknuði. Ekki
bara fyrir það að hún gat sveiflast
i bomsadaysy af slíkri lífsgleði að
maður sá hana ekki snerta gólfið,
heldur líka fyrir sína hlýju og góð-
vild sem alltaf mætti okkur, sam-
starfsmönnum hennar.
Guðrún Ásmundsdóttir
Það er furðulegt, en þegar ég lít
yfír farinn veg, þá finnst mér eins
og hún Róra mín hafi alltaf verið
einhvers staðar nálæg. Fjögurra
ára gömul sá ég þær Auróru Hall-
dórsdóttur og Emilíu Jónasdóttur
leika systurnar í gamanleiknum
„Tannhvöss tengdamamma“, og
þær kunnu þann galdur sem fékk
mig, barmið, til þess að hlæja og
gráta í senn. Og það gerðu allir
leikhúsgestir með mér, grétu af
hlátri. Þarna skutu töfrar leik-
hússins rótum í vitund minni, og
ég dáðist takmarkalaust að þess-
um stórleikkonum.
En ég komst brátt að raun um,
að Auróra gat fleira en komið
fólki til að hlæja. Það var í „Sex
persónur leita höfundar". Hún
leiddi mig þar við hönd sér fyrstu
sporin mín á leiksviðinu í gömlu
Iðnó. Ög höndin hennar Róru var
bæði sterk og hlý. Hún átti alltaf
hvatningarorð og uppörvandi
bros, sem virkuðu eins og töfra-
sproti þegar þreytan var að læsa
klónum í sjö ára gamlan byrjand-
ann.
Þarna skildist mér, að Róra var
full af ást og lotningu fyrir leik-
húsinu og hafði til að bera þá ein-
lægni og hjartahlýju sem prýða
góðan listamann.
Og þannig var hún líka utan
leikhússins. Alltaf gaf hún sér
tíma til þess að spyrja hvernig
gengi, hvað við værum að fást við
og sýna því áhuga. Og svona var
hún við alla. Þau eru ekki svo fá,
börnin, sem fengu brjóstsykur hjá
Róru, að ég tali nú ekki um þegar
maður fékk að fara í heimsókn til
hennar og Indriða. Dásamlegar
rjómatertur, súkkulaði, hlátur og
ástúð. En bestar af öllu voru jóla-
skreytingarnar á fallega heimilinu
þeirra. Þá var himnaríki svo sann-
arlega á jörðu.
Mörgum árum seinna, þegar ég
þóttist orðin fullorðin kona, komin
heim frá námi, var Róra farin að
sjá um búningasafn Leikfélags
Reykjavíkur ásamt Nínu Sveins-
dóttur. Ég fór þangað til að heilsa
upp á þær og Róra klappaði mér á
kinnina, brosti, spurði hvernig
mér liði og bauð mér svo röndótt-
an brjóstsykur. Þá var ég komin
heim.
Ég sagði áðan, að Róra hefði
alltaf verið einhvers staðar nálæg,
og ég er þess fullviss, að þótt hún
sé nú horfin af leiksviði þessa
heims, þá verður hún aldrei fjarri.
Ég bið Guð að styrkja þig, Indr-