Morgunblaðið - 26.01.1969, Blaðsíða 16

16
MORG-UNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1669.
"Últglefandi H.f. Áwáfcui*, ReykjavUc.
FiiandBvaemdiaisitgóri Haraldur Sveinsaon.
■Ritatjórar Sigurður Bjamiaaon ifirá Yiguir.
Maititlh'ías Jo!hanness!en.
FyjóLfur Konráð JónssSOO.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðtaundssoifc
Fréttaisitjóri Björn Jólhannsson.
Auglýsihgiastj órj Árni Garðar Kristingson,
Ritstjórn og afgreiðsia Aðalstrseti 6. Sími 10-100.
Auglýeingar AðaLstrœt'i 6. Sími 22-4-00.
Áakxiftargjald fcr. 1©0.00 á inánuði innanlands.
I lausasiölxt íkr. 10.00 eintakið.
HVAÐ ER AÐ GERAST
í TÉKKÖSLÓVAKÍU?
Cú spurning brennur nú á
^ allra vörum, hvað sé að
gerast í Tékkóslóvakíu. Sjálfs
morð æskufólks, heimkoma
umbótasinna og ólgan í land-
inu af þessum sökum eru ein-
stæð í hinum kommúníska
heimi. Veröldin fylgdist af
athygli með umbótabaráttu
Tékkóslóvaka á árinu 1968 og
þar til innrásin var gerð í
landið í ágústmánuði sl. Eftir
þá innrás höfðu víst fáir trú
á.því að Tékkóslóvakar gætu
haldið baráttu sinni fyrir
frelsi og almennum mann-
réttindum áfram og allt benti
til þess, að Sovétríkjunum
væri smátt og smátt að tak-
ast að rjúfa skarð í raðir leið-
toga landsins og beygja þá
til hlýðni, einn af öðrum.
En annað hefur komið í
Ijós. Ástandið í Tékkósló-
vakíu um þessar mundir á
sér enga hliðstæðu í kommún
ísku ríki. Upphaf þessara at-
burða má rekja til baráttunn-
ar fyrir því, að Josef Smrk-
ovsky yrði kjörinn forseti
hins nýja sambandsþings
Tékka og Slóvaka en hann
hafði áður gegnt embætti
þingforseta. Sú barátta vakti
heimsathygli vegna þess að
hún var háð af fólkinu í land-
inu augsýnilega gegn vilja
hernámsliðsins í Tékkósló-
vakíu. Smrkovsky varð að
lúta í lægra haldi, en barátt-
an fyrir kjöri hans hafði þó
sýnt að eitthvað óvanalegt
var á seyði í Tékkóslóvakíu,
landi sem er hersetið af
sovézkum hersveitum og hef-
ur orðið að lúta vilja þeirra
í einu og öllu.
Þegar Jan Palach framdi
sjálfsmorð kom enn betur í
ljós hve sterkir straumar
fara nú um tékkóslóvakiskt
þjóðlíf. í kjölfar dauða Jan
Palachs hafa fylgt fleiri sjálfs
morðstilraunir og mótmæla-
göngur, sem ekki eiga sínar
líkar í kommúnísku landi.
Það er ljóst, að í Tékkósló-
vakíu er eitthvað að gerast,
sem draga verður í efa, að
jafnvel milljónaher ráði við.
Fólkið er í þögulli, vopn-
lausri uppreisn gegn hernáms
liðinu í landinu, sem ekki veit
hvernig það á að bregðast
við.
Þetta ástand í Tékkósló-
vakíu getur haft ófyrirsjáan-
legar afleiðingar. Það sýnir
að Sovétríkjunum hefur ekki
tekizt að kúga þjóðina til
hlýðni. Jafnframt er ljóst, að
takist Tékkóslóvökum með
þessum nýju baráttuaðferð-
um að endurheimta þau
mannréttindi, sem af þeim
voru tekin með innrásinni í
ágúst, getur öll A-Evrópa log
að á skammri stund. Hiklaust
má fullyrða, að almenningur
í Tékkóslóvakíu sýni hinum
voldugu Sovétríkjum nú
meiri ögrun en dæmi eru til
■um í sögu kommúnistaríkj-
anna.
88 MILLJÓNA
SALA
¥ gær var frá því skýrt að
Samband ísl. samvinnufé-
laga hefði gert samning við
Sovétríkin um sölu á ullar-
vörum, peysum og teppum,
fyrir 88 milljónir króna en
þessar vörur verða framleidd
ar í verksmiðju SÍS á Akur-
eyri.
Þessi tíðindi eru mikið
fagnaðarefni. Samningar upp
á 88 milljón króna sölu á ís-
lenzkum iðnaðarvörum, þýðir
mikla atvinnu fyrir iðnverka-
fólk á Akureyri, jafnframt
því, sem hann er staðfesting
þess, að íslenzkur iðnaður er
fyllilega samkeppnisfær á er-
lendum mörkuðum.
Fyrir verksmiðjur SÍS á
Akureyri er þessi samningur
vafalaust mjög hagstæður,
enda hefur gengisbreytingin
bætt mjög aðstöðu iðnfyrir-
tækja til útflutnings. Fyrir
nokkru var opnuð sérstök út-
flutningsskrifstofa á vegum
Félags ísl. iðnrekenda og er
þegar komið í ljós, að mikill
áhugi er hjá iðnrekendum
á útflutningi. M.a. munu ís-
lenzkar húsgagnaverksmiðjur
taka þátt í húsgagnasýningu
í Danmörku í vor með það
fyrir augum að kynna íslenzk
ar framleiðsluvörur á þessu
sviði og afla markaða fyrir
þær. Með samstilltu átaki er
vafalaust hægt að afla tölu-
verðra gjaldeyristekna með
útflutningi íslenzkra iðnaðar-
vara og'er samningur SÍS við
Sovétríkin gott dæmi um
það.
UMFERÐAR-
MÁLARÁÐ
Jóhann Hafstein, dómsmála-
ráðherra, hefur gefið út
reglugerð um skipun umferð-
armálaráðs, sem mun annast
umferðarfræðslu og annað
W'.Wonrv
Nýr James Bond
GEORGE Lazenby, nýja Jam-
es Bond kvikmyndahetjan
dreypti á vodkag-lasi og sagði:
„Ég kem fram ásamt 14 stúlk-
um í þessari kvikmynd. Ekki
svo slæmt“. Lazenby, sem er
29 ára og fæddur í Ástralíu,
sagði þetta í hléi á milli at-
riða við töku á nýrri mynd
um James Bond, er nú stend-
ur yfir. Þessi mynd heitir „On
Her Majesty’s Secret Service“
og er er hún gerð í Pinewood
Studios nálægt London.
Framleiðendur myndarinn-
ar, þeir Harry Saltzman og
Albert R. Broccoli, komu á
óvart, eir þeir völdu Lazenby
til þess að fara með hið eftir-
sótta hlutverk Bonds, sem
Sean Connery hætti að leika
að eigin ósk. Lazenby, sem er
fyrrverandi bílasaii frá Goul-
burn í grennd við Sydney, hef
ur aldrei leikið áður í kvik-
mynd og varð að ganga undir
ýms próf, sem ekki voru af
léttara taginu, unz hann hlaut
hlutverkið.
Sem kunnugt er þarf Bond
að vera sterkur og fimur og
ein þeirra þolrauna, sem Laz-
enby varð að gangast undir,
var að takast á við Yuri Bor-
ienko, sem er fyrrverandi
glímumaður og vegur 120 kg.
Yuri fékk bólgna vör í þess-
um áflogum og þeim Salts-
man og Broccoli þótti greini-
lega mikið til um frammistöðu
Lazenbys koma.
„Ég vil sjálfur fá að vera í
slagsmálaatriðum mínum“,
sagði Lazenby í viðtali fyrir
skömmu. „Slíkt heldur mér í
formi“.
Lazenby, sem er um 2 metr
ar á hæð, lék í rugbyliiði í sex
ár í Ástralíu og hann er æfð-
ur froskmaður og skíðamað-
ur.
Hann virðist býsna kvíða-
laus vegna hlutverks síns sem
James Bond. „Aðrir menn geta
leikið það, hvers vegna skyldi
ég ekki geta það? Ég er bein
línis Laurence Olivier. En
reynsla Sean Conneryis sem
leikara var takmörkuð, er
hann tók við hlutverki 007.
Ég geri það sama og hann
gerði — fel mig í hendur þeim
snjalla flokki manna, sem mót
aði Bond og gerði hann að
kvikmyndapersónu“.
Áður hefur Lazenby komið
fram í auglýsingamynd í
brezka sjónvarpinu, þar sem
han nauglýsti súkkulaði. —
„Mér þótti ekki beinlínis gam
an að því að koma fram sem
auglýsingafyrirmynd, en það
er góð aðferð til þess að vinna
fyrir brauði sínu“, er haft
eftir honum.
Stjórnandi kvikmyndarinn-
ar „On Her Majesty’s Secret
Service", Peter Hunit, hefur
sagt, að þessi mynd, sem er
sjötta Bond kvikmyndin, hafi
til að bera færri tæknibrellur
en þær fyrri. „Þetta er sú
sagan um James Bond, sem
allir voru sammála um, að
væri sú bezta, sem Ian Flem
ing skrifaði".
Megin hluti sögunnar gerist
í Svisslaindi, en þangað fer
James Bond til þess að eyði-
leggja rannsóknarstöð fyrir
sýklahernað, sem dr. Blofeld,
er allir óttast, starfrækir. —
Bandaríski leikarinn Telly Sa
valas fer með hlutverk Blo-
felds.
Hluti af töku kvikmyndar-
innar fór fram í 10-000 feta
hæð á Schilthorn fjalli í sviss
nesku ölpunum, þar sem
byggður var sérstakur þyrlu-
flugvöHur.
Taka á innanlhússatriðum
George Lazenby er 29 ára og
ástralskur að uppruna. Hér
sézt hann, þar sem hann hef-
ur tekið sér stöðu í hlutverki
sínu, sem James Bond, fyrir
framan kvikmyndatökuvélina
við töku myndarinnar „On
Her Majesty’s Secret Service“.
Þetta er sjötta James Bond
myndin.
fer fram í Pinewood, sem að
framan greinir, en þar unnjt
120 tæknimenn að því í þrjár
vikur að koma upp flókinni
sýklarannsóknarstöð dr. BIo
felds. Kostnaðurinn við að
koma henni upp var talinn
um 100.000 sterlingspund, en
inni í henni var komið fyrir
fjölda af rannsóknartækjum
og flóknum verkfærum.
„Viðbúnir!" hrópaði aðstoð
arkVikmyndastjóri.
Síðan heyrðust fjórar feikn
arlegar sprengingar og rann-
sóknarbyggingin hvarf í reyk,
grjóti, sem þeyttist í loft upp
og bráðnandi gleri.
„Ljómandi", sagði Hunt
kvikmyndastjóri. „Ég er því
feginn, að við þurftum ekki að
kvikmynda þetta atriði aft-
- VETTVANGUR
Framhald af bls. 8
hér á landi. Það hefur að nokkru
leyti verið gert á sl. 4 árum eins
ag að framan greinir. En verk-
fall sjómanna nú vekur upp þá
spurningu, hvort ekki sé sjálf-
sagt og eðlilegt að samningavið-
ræður hafi staðið tiltekinn tíma
áður en heimilt sé að boða til
verkfalls t. d. 4—6 vikur. Sann-
leikurinn er nefnilega sá, að yfir-
leitt hefjast samningaviðræður
milli deiluaðila á vinnumarkaðn-
um mjög seint, þótt samning-
um hafi verið sagt upp og það
vill oft brenna við að samnings-
aðilar séu illa undirbúnir og
að viðræður séu fyrst að komast
á alvarlegt stig, þegar til verk-
falls kemur.
Engum dettur í hug að afnema
beri verkfallsréttinn enda mundi
slík ráðstöfun þegar í stað verða
brotin á bak aftur. En menn
hljóta að gera sér grein fyrir því
að þjóðin hefur ekki efni á þessu
háttalagi.
Styrmir Gunnarsson.
LEIKFÉLAG Selfoss og Leikfé-
lag Hveragerðis frumsýna í
kvöld leikritið Skálholt eftir Guð
mund Kamban undir leikstjórn
Gísla Halldórssonar, í Selfoss-
bíói klukkan 9 e.h. Alls koma
fram 20 leikendur, en Brynjólf
biskup leikur Valgarð Runólfs-
son, biskupsfrúna Aðalbjörg M.
Jóhannsdóttir, dóttur þeirra leik-
ur Þóra Grétarsdóttir. Daða Hall
dórsson leikur Bjarni E. Sigurðs-
son, Helgu í Bræðratungu leikur
Svava Kjartansdóttir, Dómkirkju
prestinn leikur Hörður S. Ósk-
arsson, ráðskonuna leikur Krist
ín Jóhannesdóttir og skólameist-
arann leikur Gunnar Kristófers-
son.
það sem stuðlað getur að ör-
yggi í umferðinni. Þessi reglu
gerð var gefin út jafnhliða
því sem Framkvæmdanefnd
hægri umferðar hætti störf-
um.
A því leikur enginn vafi,
að hin víðtæka umferðar-
fræðsla, sem fram fór fyrir
breytinguna yfir í hægri um-
ferð hefur stuðlað mjög að
bættri umferðarmenningu í
landinu. Þess vegna er það
fagnaðarefni, að með stofn-
un umferðarmálaráðs hefur
verið ákveðið að halda áfram
slíku almennu fræðslustarfi
enda mun það mála sannast,
að ekki veitir af að halda
uppi stöðugri fræðslu í þess-
um efnum.