Morgunblaðið - 26.01.1969, Blaðsíða 8

8
MORGUN8LAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1W9.
MIDBÆ
TALIÐ VIÐ AFGREIÐSLUNA í SÍMA 10100
HINAR VINSÆLU
Höfum við efni á því að hafa bátana bundna við bryggju?
Sjómannaverkfallið
EINN ai þingmönnuin Fram-
sáknarflokksins sagði við mig í
desember, að hann efaðíst mjög
um, að til sjómannaverkfalls
kæmi. Ég varð dálítið hissa og
spurði hvers vegna hann væri
þessarar sikoðunar. Hann kvaðst
telja ástandið svo svart og af-
feomu- og atvinnuhorfur svto erf-
iðar, að tæpast væri við því að
búast, að sjómenn hefðu hug á
verkföllum en mundu heldur
reyna samningaleiðina til þraut-
ar.
Þetta sjónarmið Framsóknar-
þingmannsins var í alla staði
eðlilegt og í samræmi við heil-
brigða skynsemi. Gallinn er bara
sá, að þejr eiginleikar eru næsta
fátíðir í samskipfcum hagsmuna-
samtaka á þessu landL Sjó-
mannaverkfall er hafið. Þetta
verkfall hófst þótt samningavið-
ræður hefðu staðið yfir mjög
stuttan tíma og engan veginn
fullreynt, hvort samningar gætu
tekizt. Það voru e'kki hásetarnir
sem riðu á vaðið heldur tiltölu-
lega fámennur hópur vélstjóra.
Sem stendur virðast litlar líkur
á samfeomulagi en hins vegar er
ljóst, að náist samningar ekki
allra næstu daga skapast meiri-
háttar pólitískur stonmur í kring
um þetta verkfall.
Hér skal enginn dómur lagður
á deilumál sjómanna pg útgerð-
armanna, enda hef ég enga
þekkingu til þess. Hins vegar er
ástæða til að gagnrýna nofekur
atriði í samrbandi við þetta
verkfall. í fyrsta lagi höfðu
menn rétt til þess að ætla að
verkfallsvopninu yrði ekki beitt
fyrr en í allra síðustu lög vegna
þess hversu ástatt er í efnahags-
og atvinnumálum og víðtækt at-
vinnuleysi, sem verður að
þurrka út með öllum ráðum.
Skylt er að geta þess, að það
voru ekki hinir lægstlaunuðu á
flotanum, sem hófu leikinn, held-
ur vélstjórar. í öðru lagi er á-
stæða til að benda á, að samn-
ingaviðræður höfðu staðið mjög
skamma hríð þegiar veTkfallið
hófst og er það ámælisvert út ai
fyrir sig, að málin skyldu ekki
rædd ítarlegar áður en til verk-
falls var boðað. í þriðja lagi er
auðvitað með öllu óþolandi að
fámennir hópar takj sig út úr
eins og vélstjórar gerðu að þessu
sinni og stöðvi allan bátaflotann,
þótt aðrir fylgdu raunar í kjöl-
farið nokkrum dögum seinna.
Hins vegar kann vel að vera, að
verkfall hefði ekki skollið svo
fljótt á, ef vélstjórarnir hefðu
ekki riðið á vaðið. Raunar er
það ekki óþekkt fyrirbrigði á
íslanch, að fámennir starfshópar
stöðvi heilar atvinnugreinar og
minnir það á verkfall nokkurra
tuga starfsmanna í verksmiðju í
BretlandL sem framleiðir diska-
bremsur en þetta verkfall hafði
nær lamað allan bílaiðnað í
Bretlandi fyrir mokkrum mánuð-
um.
Ef við litum yfir farinn veg
sL eitt og háift ár er auðvitað
öllum Ijóst, að þetta hefur verið
erfiður tími í stjórnmálum, efna-
hagsmálum og atvinnumálum.
Frá hausti 1967 og þar til síðari
hluta marzmánaðar 1968 ríkti hér
fullkomið óvissuástand. í október
og nóvember 1967 skapaðist ó-
vissa og spenna af þremur á-
stæðum. f fyrsta lagi um það
til hverra aðgerða ríkisstjórnin
mundi þá gripa í efnahagsmál-
um. í öðru lagi hvort verkfall
mundi fylgja í kjölfaTÍð og I
þriðja lagL hvort stjórnarand-
stæðingum tækist að nota verk-
fall til að knýja fram þjóðstjórn.
Veturinn 1968 skapaðist svo
óvissa vegna yfirvofandi verk-
falls og síðar verkfaUsins sjáXfs.
í haust hefur sama sagan endur-
tekið sig. Óvissa og spenna fram
eftir hausti vegna væntanlegra
efnahagsaðgerða ríkisstjórnar-
innar, nú eftir áramótin full-
komin óvissa um úrslit sjó-
mannaverkfallsins og jafnvel
þótt það leysist veit engitin
hvort vinnufriður helzt í vetur
eða ekki.
Ofan á alla erfíðleika hlýtur
slík þjakandi óvissa og sp-enna
að hafa mjög neikvæð áhrif á
efnahags- og atvinnulíf þjóðar-
innar. Þessi saga endurtekur sig
í rauninni í einhverri mynd ár
eftir ár. Að vísu ber að geta
þess, sem vel er gert og minna á,
að einmitt í tíð ríkisstjórnar
Bjarna Benedikts'sonar hefur
ríkt meiri og varanlegri vinnu-
friður en í tíð nokkurrar ann-
arrar ríkisstjórnar á íslandL
Þessi vinnufriður hefur náðst
vegna gagnkvæms trausts for-
ustumanna ríkisstjórnar, verka-
lýðshreyfingar og atvinnurek-
enda. En þrátt fyrir vinnufrið-
inn frá 1964—1967 ríkti jafnan
mikil óvissa um hvort samningar
næðust.
Ég er sannfærður um, að líti
hver og einn í eigin barm og
spyrji sjálfan sig þeirrar spurn-
ingar, hvort við höfum efni á
þessum leik verður svarið nei-
kvætt hver sem í hlut á. Við
sem þjóð höfum ekki efni
á verkföllum eða langvarandi
spennu og óvissu vegna yfirvof-
andfc verkfalla eða nóttækra að-
gerða á sviði efnahagsmála.
Verkföllin eru ekki ein um það
að valda tjóni. Ef mennirnir, s«m
eiga að stjórna atvinnureks trin-
um f landinu vita aldrei hvers
þeir eiga von er ekki við því að
búast, að þeir geti stjórnað sín-
um atvinnurekstri af nokkru
vitL
Þess vegna hlýtur sú spurnifig
að vakna, jafnan þegar verkföll
eru háð — þótt hún sé ef til vill
áleitnari nú en stundum áður —
hvort unnt sé að ná samkomu-
lagi milli launþega og vinnu-
veitenda og ríkisvalds um ein-
hverja þá skipan mála, sem
dragi úr því beina og óbeina
tjónL sem þjóðarbúskapur ofekar
verður fyrir af framangreindum
orsökum. Er hugsanlegt að ná
víðtæku samkomulagi um skipt-
ingu þjóðartekna? Slíkt er vafa-
laust mjög erfitt. í fyrsta lagi
yrði afar örðugt viðureignar að
ákveða þann grundvöll sem slíkt
samkromulag byggðist á og í öðru
lagi ríkir ágreiningiur um tölu-
lega útreikninga. Ennfremur má
búast við að verkalýðssamtök
teldu hæpið að binda sig við ein-
hver ákveðin hlutföll í þessu
sambandL Þó er engan veginn
ástæða til að varpa slíkri hug-
mynd með öHu fyrir borð. Þá
kemur einnig til álita það atriði,
hvort unnt sé með einhverjuim
hætti að dTaga úr tíðni verkfalla
Hln flölhaafa 8-11
Bandsög, rennfbekkur,
þjóisög, frœeart, band-
slfpa, dlskalfpa, smergel-
akffa og útsögunaraög.
Fðanfegfr fyfgfhlufln
Afréttart þykktarheflfl
og borbarid
Skeifan 3B, R. — Símar 84480—84481.
NÚ AFTUR FÁANLEGAR
FuUkomnasta
fyrlr helmlll, skóla og verkstaeðl
verkfœri & járnvörur h.i
NV

liína1»vU®tt
aUluaM.—
• •« bifreiö í ®ltaat . feilirr Pt
iBól»rhrmg- ^ tfbeudum y**1
a6 hti»BÍa< " °g
MHIflWft
car rental serwice®
Rau8*rirstíg 31 — Bími 22022
BLAÐBURÐARFOLK
/
OSKAST í eflirtolin hverfi:
FrauhaU ibkM