Morgunblaðið - 12.10.1962, Blaðsíða 13

Föstudagur 12. október 1962
MORGVNBLAÐ1Ð
13

SJÓNVARP

-infin ni r^~nnr~ r --- - ' * ■ ■ —■»»»■■ — ■
K O N A nokkur í Árósum
fékk sér sjónvarpstæki. —
Átta dögum seinna veikt-
ist hún illa af astma. Hún
hafði aldrei fyrr fundið til
þessa sjúkdóms. — Poul
Beehgaard prófessor
skýrði frá þessu sjúkdóms
tilfelli á fundi Heilsu-
gæzlufélagsins í Árósum
fyrir nokkru og sagði að
ástæða væri til að ætla að
rafmögnun í andrúmsloft-
inu ætti sök á því að kon-
an veiktist.
Eitthvað á þessa leið hefst
grein í Kaupmannahafnar-
blaðinu Politiken fyrir
skömmu. Greinin er hin at-
hyglisverðasta og fer hér á
eftir ágrip úr henni, í laus-
legri þýðingu.
Bechgaard prófessor segir
að 35 sjúklingar hafi leitað
til hans vegna astma, sem þeir
fengu eftir að sjónvarp kom
á heimili þeirra.
— Ljósverkunin 'sjálf frá
sjónvarpstækjunum hefur
engin áhrif, segir prófessor-
inn. Það eru innréttingar úr
tekki (teak), sem valda því
að breytingar verða á raf-
mögnun loftsins. Konan, sem
ég minntist á, hafði árið áður
fengið sér bókahillu úr tekki,
sem olli henni nokkrum ó-
þægindum. Þar að auki hafði
hún efnismikil nælonglugga-
tjöld í stofunni. Við mældum
rafmögnun loftsins, sem
reyndist mjög óvenjuleg. Þeg
ar við höfðum tekið niður
tekk-bókahilluna og nælon-
gluggatjöldin, losnaði konan
við astmann.
Ekki er rétt að álykta að
rafmögnun loftsins hafi að-
eins áhrif í einstaka tilfell-
um. Á fundi Heilsugæzlufé-
lagsins í Árósum var þetta
mál rætt ítarlega. Hafa lengi
verið skiptar skoðanir um á-
hrif rafeinda á mannslíkam-
ann. Smám saman eru sér-
fræðingar að komast á þá
skoðun að þær geti kveikt
sjúkdóma í einstaka mönn-
um, en hinn hópurinn sé
stærri, sem rafeindir hafa á-
hrif á að því er varðar vel-
líðan almennt.
Samsetning loftsins
f Árósum var skýrt frá raf-
magninu, sem umlykur jörð-
ina, og hvernig andrúmsloftið
er hlaðið pósitívum og nega-
tívum rafeindum eða jónum.
Rannsóknir hafa sýnt að það
er ekki fjöldi jónanna, sem
tíma hafi verið rannsakað
hvað verið var að gera, þegar
þessir nýju byggingarsiðir
voru upp' teknir. Var nokk-
urn tíma kannað hvort þess-
ar breytingar gætu verið
hættulegar heilsu manna?
— Ég fékk sönnun fyrir því
að nýtízku hús gætu verið
heilsuspillandi þegar ég fyrir
nokkru skoðaði tvo skóla,
annan nýjan, hinn gamlan.
Við komum að nýja skólan-
um á vetrardegi þegar frost
var úti. Samt sem áður voru
allir gluggar opnir. 90% nem
enda kvörtuðu undan höfuð-
verkjum og óþægindum, og
kennararnir tóku undir kvart
anirnar. Svo fórum við að
Poul Bechgaard prófessor skoða gamlan skóla. Hérna
OLLI VEIKINDUM
áhrif hefur, heldur samsetn-
ing þeirra. Bezt kemur þetta
í ljós ef sex negatívir jónar
eru fyrir hvern pósitívan
jón. Ef nýfætt hamsturdýr
er tekið og því haldið í svona
negatívu andrúmslofti í 90
daga, verður það þyngra en
venjuleg dýr, auk þess sem
hjarta þess, nýrnahettur, kyn
kirtlar o. fl. verða stærri. —
Sár gróa fyrr, og dýrið er
fljótara að ná sér eftir áfall.
Rússar hafa sannað að afrek
íþróttamanna verða meiri eft
ir að þeir hafa verið undir
áhrifum negatívra jóna í 25
daga.
Sýnt hefur verið fram á
breytingar í slímhúðum í
hálsi eftir rafmögnun lofts-
ins. Eðlilegt er því að sam-
band sé milli sjúkdóma í önd
unarkerfinu og rafeindainni-
halds loftsins.
Plastmálning olli
veikindum
— Við vitum enn of lítið
um þetta, sagði Bechgaard
prófessor á fundinum í Árós-
um. En við vitum að hérna
getum við fundið skýringar
á ýmsum sjúkdómstilfellum.
Ég gæti nefnt ýms dæmi, en
læt mér nægja eitt: Málari
einn málaði hús sitt með
plastmálningu. Leiddi þetta
til þess að kona málarans tók
að þjást af höfuðverkum og
slímhúðarbólgu í nefi. Kon-
unni batnaði ekki, og féll
loks grunur á plastmálning-
una. Sama dag og málarinn
málaði hús sitt að nýju úr
annarri málningu, batnaði
konunni. Seinna tóku veik-
indi konunnar sig upp á nýj-
voru gluggarnir lokaðir, þótt
þetta væri sama daginn. —
sem drakk í sig pósítívu jón-
ana og settu þannig rafmögn-
un loftsins úr jafnvægi.
Molluloft og jónar
P. Bonnevie prófessor sagði

Rafmognuniri i loftinu leiðir
tiS vanlíðanar og sjúkdóma
segja sérfræðingar

an leik, og þá kom í ljós að
skrifstofan, þar sem hún starf
aði, hafði verið máluð með
plastmálningu.
Ókannaðar afleiðingar
— Á því leikur enginn vafi
að nýbyggingarnar hafa skap
að ný vandamál varðandi raf
mögnun loftsins. Er þetta
m. a. vegna minnkaðrar loft-
hæðar í húsum, meiri notk-
un steinsteypu, betri einangr-
unar, húsgagna úr tekki,
plastmálningar, notkunar
annarra gerfiefna, loftræst-
ingar og margs fleira. Ástæða
er að spyrja hvort nokkurn
m. a. á fundinum í Árósum:
— Enginn efast um það að
Hérna leið börnunum vel. —
Enginn var veikur.
— Hérna varð eðlileg end-
urnýjun á rafmagnsloftinu
gegnum rifur og smugur, og
hérna var ekkert það efni,
loftið umhverfis okkur hafi
mikil áhrif á líðan okkar.
Með tilraunum höfum við
komizt að því að samband er
milli þess hvort loftið er
mollulegt eða þunnt og hins
hvert jónainnihald þess er.
Öll vitum við hve hressandi
getur verið að anda að sér
sveitaloftinu, og hve mollu-
legt getur verið í borginni.
— Skýringin á þessum mis-
mun er meðal annars sú að
ryk, sót, reykur og ný efni
breyta rafmögnun loftsins
okkur í óhag með því að
drekka í sig jóna. Þess vegna
er mögulegt að við séum í
stöðugu þrumulofti í nýjum
skrifstofum og íbúðum. Loft-
ræstingatækin leysa ekki raf-
mögnunarvandamálin. Tekið
er tillit til allra annarra
vandamála varðandi loftræst-
inguna, en á þetta atriði hef-
ur hingað til engin áherzla
verið lögð. Loftræsting gef-
ur sem sé ekki ferskt loft,
aðeins nýtt loft.
Burtu með rykið
— Þessi vandamál eru enn
óleyst, en við höfum nú unn-
ið að því að safna gögnum
um óskýranleg tilfelli og á
þann hátt sýnt að þau eru
skýranleg. Þær kvartanir,
sem við hummuðum fram af
okkur, voru á rökum reistar.
Við verðum að sjá um að
halda rykinu burtu, vegna
þess að það drekkur í sig
jónana. Tóbaksreykur verkar
á sama hátt kæfandi, en ef
þess er aðeins gætt að við-
halda jónatölunni í reykher-
berginu finnst þeim, sem þar
eru, að loftið sé ferskt.
— Öll þessi vandamál verð
ur að rannsaka með tilliti til
afstöðu þeirra hvors til ann-
ars. Ekki má dæma herbergi
án þess að fólk sé í þeim og
hér koma svo.fötin til sögunn
ar og áhrif þeirra á móttöku-
hæfileika fólksins fyrir raf-
magni í loftinu. Skór eða
skyrta eiga ef til vill sök á
mörgum sjúkdómum. Al-
gengt er að unnt sé að fá raf-
mangsneista úr stól, og það
þýðir að 5—6000 volta spenna
er milli mannsins og stóls-
ins.
Ekki má gera of mikið úr
þýðingu þessara nýju athug-
ana, en hins vegar væri rétt-
látt að auka mjög rannsókn-
ir á þessu sviði.

Sundhailarferð varð
að dómsmáli
NÝLEGA VAR kveðinn upp í
Hæstarótti dnimur í máli, er Ant-
on Högnason, bifreiðarstjóri höfð
aði gegn ríkissjóði til greiðslu
skaðabóta fyrir fjártjón og miska
af völdum refsidóms og ökuleyf-
iissviptingar í sakadómi Reykja-
víkur, en hann var síðan sýkn-
aður í Hæstarétti af kröfum
þeim, er ákæruvaldið hafði uppi
á hendur honum.
Málavextir eru þeir, að stefn-
anda var þ. 12. nóvember 1957
synjað um sundskýlur í Sund-
höll Reykjavíkur á þeim grund-
vel'li að hann væri ölvaður. Hafði
stefnandi verið við drykkju um
nóttina, en vaknað eftir um 5
blst. svefn og ekið bifreið sinni
til eins þeirra manna sem hann
hafði verið með nóttina áður, og
um hádegisbilið fóru þeir í s-und
höMina. Stefnandi hringdi þá í
lögregluna til að fá leiðréttingu
ó þessum atburði, eins og hann
sjálfur segir. Tveir lögregluþjón
ar komu á vettvang og varð það
úir, að stefnandi fór með þeim á
lögregluatóðina. Á lögireglustöð-
inni neitaði stefnandi að blása í
belg, sem sýnir, hvort sá, sem
það gerir, hefur nýlega neitt á-
fengis. Einnig neitaði stefnandi
að láta taka sér blóð til rann-
sóknar. Allmörg vitni voru leidd
og voru þau ósamhljóða um,
hvort áfengisáhrif hafi mátt sjá
á stefnanda.
Þ. 24. febrúar 1958 var höfðað
opinbert mál gegn stefnanda
fyrir að hafa umræddan þriðju-
dagsmorgun ekið bifreið, þótt
hann væri undir áfengisáhrifum
eða svo miður sín sökum und-
anfarandi áfengisneyzlu, að hann
gat eigi stjórnað bifreiðinni á
tryggilegan hátt.
í sakadómi Reykjavíkur var
hátterni stefnanda talið varða
við lög og hann sviptur ökuleyfi
í 4 mánuði frá birtingu dómsins
auk þess sem hann var dæmdur
í 1500 króna sekt.
Dómi þessum var síðan áfrýj-
að og í dómd Hæstaréttar frá 15.
október 1958 var stefnandi sýkn-
aður af kröfum ákæruvaldsins.
Með stefnu útgefinni þ. 17.
marz 1959 höfðaði síðan stefnandi
mál þetta á hendur ríkissjóði
eftir árangurslausar samninga-
viðræður og krafðist skaðabóta
að upphæð kr. 140.400.00.
Héit stefnandi því fram, að
skv. XVIII kafla laga nr. 27.
1951, fyrst og fremst 153. gr. ætti
stefnandi rétt til bóta þeirra,
sem hann lcrafðist. Þá var því
haldið fraim, að stefnandi hefði
saklaus hlotið refsidóm og væri
sýknaður dómur Hæstaréttar
raunar einn nægilegur til að upp
fyllt væri það skilyrði um sak-
leysi, sem sett er í fyrrgreindri
lagagrein.
Um kröfuna sjálfa héit stefn-
andi því fram, að hann væri at-
vinnu bifreiðarstjóri, sem ekiki
hefði sérmenntun til annarra
starfa. Hann hefði verið sviptur
ökuréttindum þann árstíma, er
atvinna í stétt hans væri arð-
vænlegust og hefði hann ekki
stundað aðra vinnu þessa fjóra
mánuði. Þá hefði hann orðið að
greiða stöðvargjald þennan tíma
auk þess, sem hann hefði orðið
fyrir margvíslegum miska, æru-
tjóni og röskun á stöðu og hög-
um.
Af hálfu ríkissjóðs var því
haldið fram, að umræddar laga-
gremar ættu ekki hér við. Ríkis-
valdlinu hlyti að vera heimilt
bótalaust að halda uppi lögum
og réttargæzlu, svo fremi að far-
ið væri að lögum, ella myndu
heftar um of aðgerðir þjóðfélags
ins í baráttunni við þá, sem lög-
in brjóta. í þessu máli væri því
ekki haldið fram, að opinberir
starfsmenn hefðu farið út fyrir
starfssvið sitt eða framið afglöp
af ásetningi eða gáleysi. Þá séu
bótakröfur sem þessi jafnan því
skilyrði bundnar, að líkur séu
fram komnar um sakleysi þess,
er bóta krefst. Svo væri ekki í
þeseu tilfelli, þar sem stefnandi
hafi verið sýknaður sökum sann
anækorts.
Niðurstöður málsins urðu þær
sömu í héraði og fyrir Hæstarétti
þ.e. ríkissjóður var sýknaður af
kröfum stefnanda.
í forsendum Hæstaréttar segir
svo: „Vitnaskýrslur eru ósam-
hljóða um, hvort áfengisáhrif
hafi mátt sjá á áfrýjanda fyrstu
tímana eftir hádegi hinn 12. nóv-
ember 1957. í dómi 15. október
1958 taldi Hæstiréttur því eigi
sannaða sök á hendur áfrýj-
anda um brot gegn áfengislög-
um, bifreiða og umferðarlögum
árdegis nefndan dag. Nú sækir
(stefnandi) rikissjóð til greiðslu
skaða og miskabóta vegna refsi-
dóms sakadóms Reykjavíkur og
ökuleyfissviptingar. En hér er
það í efnum, að stefnandi réð
sjálfum sér á hendur rannsókn
þá, sem leiddi til máls ákæru-
valdsins, með því að kveðja til
lögreglumenn, þá er starfsstúlka
í Sundlhöll Reytkjavikur laust
eftir hádegi 12. nóvember 1957
brigslaði honum um áfengisáhrif
og synjaði honum aðgangs að
sundlauginni. Og þrátt fyr.
kvaðningu sína á iögreglu skoraó
is stefnandi algjörlega þá r á
Frh. á bls. 23