Morgunblaðið - 25.02.1954, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 25. febr. 1954
MORGVNBLAÐIÐ
7
Ir bilar
Bandaríska bifreiðamerkið Cadillac (Kádiljákur), sem er eitt hið
dýrasta, sem smíðað er í Ameríku liefur fram til þessa verið mjög
íhaldssamt og haldið sér við eldri form og útlínur. En nú skyndi-
lega hefur orðið gerbreyting á þessu, þannig að Cadillac-bifreiðar
þessa árs fá nýjízkulegra útlit en flestar aðrar. Sýnir myndin
nýjustu bifreið af þessari tegund. Afivélin er 230 hestafla.
Um 15 millj' Kínverja hafa
horfallið eða verið drepnir
undir sljórn kommúnisfs
Washington, 23. febr. — Reuter-NTB.
AÐSTOÐARUTANRÍKISRÁÐHERRA Bandaríkja, Walter Robert-
son, hefur látið þá skoðun sína í ljós við þingið, að kínverskir
kommúnistar hafi svipt 15 milljónir landa sin'na lífi síðan 1949.
Hagnýting sólnrorkunnnr er nð-
kollnndi verkefni vísindnntannn
Tekizt hefir að smíða litla
hreyfla knúna sólarorku
ENGAR <
VARÚÐARRÁÐSTAFANIR
Robertson sagði, að ástæða
þess, að svo margir hefðu lát-
ið lífið, væri sú, að ríkis-
stjórnin hefði látið undir höf-
uð leggjast að gera nokkrar
ráðstafanir til að forða mönn-
um frá hungurdauða, sem hef-
ur herjað á nokkur héruð
landsins. — Auk þess hefur
mikill fjöldi manna verið tek-
inn af lífi.
ÓÁNÆGJA
Á MEGINLANDI KÍNA
Robertson segir, að utanríkis-
ráðuneytið búist við neyðar-
ástandi og kreppu í Asíu í nán-
Ustu framtíð. Hann heldur því
fram, að Bandaríkjamenn muni
kappkosta að halda við öflugum
her kínverskra þjóðernissinna á
Formósu til að ógna kínversku
kommúnistastjórninni.
Á meginlandinu sagði Robert-
son, að megn óánægja og viðsjár
ríktu vegna stjórnar kommúnista.
Væri þaðan hinna verstu tíðinda
að vænta.
Kvennadelld SVFÍ
safnaði 49 |tós. kr.
fyrsfa góudag
ALMENNUR söfnunardagur
Kvennadeildar Slysavarnafélags-
ins í Reykjavík, sem var 1. góu-
dag, hefur aldrei gengið eins vel
og nú, því það söfnuðust samtals
40 þús. krónur, þar af 8 þús. kr.
fyrir kaffisölu og 32 þús. krónur
fyrir merkjasölu.
Konurnar, sem stóðu að þess-
ari söfnun vilja sérstaklega
þakka öllum bæjarbúum fyrir
þann velvilja, sem þeir sýndu
slysavarnastarfseminni og þá sér-
staklega þakka forstöðumönnum
Sjálfstæðishússins, Lúðrasveit
Reykjavíkur og öllum þeim
kvennadeildarkonum, sem unnu
að því að gera þennan dag sem
glæsilegastan.
Slæmur inflúenzufarald-
ur s kjölfar kuldanna
SLÆMUR inflúenzufaraldur hefur fylgt í kjölfar kuidanna, sem
hafa geisað í Evrópu undanfarna viku. í Danmörku horfir til
mikilla vandræða, vegna þess, að svo margir hermenn hafa orðið
veikir af inflúenzunni, að hvorki eru til rúm eða rúmfatnaður
handa þeim í herbúðunum.
í Kaupmannahöfn er ástandið
þannig, að bæði hermannasjúkra-
húsin og önnur sjúkrahús, eru
yfirfull. Meira að segja hefur orð-
ið að útbúa í skyndi sem sjúkra-
hús, sjúkravarðstofur og önnur
hús sem tiltækileg eru, handa
hermönnunum sem hafa orðið
verst úti í veikinni.
SÝKIN HEFUR EKKERT
RÉNAÐ
Ennþá virðist ekkert lát vera á
veikinni. í Holmen hefur stórt
iþróttahús verið tekið til notkun-
ar sem sjúkrahús. í íþróttasaln-
lim liggja stöðugt 100 manns veik
ir. Ef einhverjir flytjast burt,
hætast stöðugt aðrir við. Jólland
hefur orðið verst úti í veikinni.
Sérstaklega hefur Álaborg orðið
hart úti.
1 ■ /. U / /
FJORIF. DAGAR
XJNDIR OPNUM HIMNI
Og einmitt meðan hermennirn-
ir eru óðurrí að veikjast, eru þeir
kallaðir til bardaga við verkfræð-
HÆTT er við, að lítil þörf yrði
fyrir þjóðþrifafyrirtæki eins og
hitaveitu, ef mönnum tækist að
beizla sólarorkuna. Merkir vís-
indamenn, fullyþða, að nýfing
sólarorkunnar sé raunar miklu
veigameiri en hagnýting kjarn-
orku til friðsamlegra þarfa, og er
þó langt jafnað.
ORKUGJAFINN MESTI
Á hverri sekúndu sólarhrings-
ins árið um kring eys sólin orku
yfir jörðina, sem jafnast á við
10 milljarða kílóvattstunda. (Á
rafmagnsreikningnum geturðu
séð, hvað kílóvattstund kostar).
í árinu eru 8760 stundir og 3600
sekúndur í hverri stund, svo að
orka sú, sem sólin eys yfir jörð-
ina á ári nemur 315, 36 milljörð-
um kílóvattstunda, en við kunn-
um ekki að nýta hana. Samt er
sú sólarorka, sem nær jörðu, ekki
nema brot allrar þeirrar orku,
sem sólin sendir frá sér.
Nú kann einhver að spyrja,
hvernig öll þessi orka sé til kom-
in, en í skemmstu máli er hún
orðin til með þeim hætti, að vetni
breytist i helium við feiknarlegan
hita. Sólin er ung á stjörnu vísu,
og er aðalefni hennar vetni, svo
að þessi orkuuppspretta helzt enn
um milljarða ára. Hiti á yfir-
borði sólar er um 6000 stig, en
inni í kjarna hennar 15 milljónir
stiga. Þessar tölur eru ekki ein-
skærar ágizkanir, heldur styðjast
við vísindaleg rök.
Vert er að geta þess hér, að
öll sú orka, sem mannkind hefir
nýtt frá því hún skreið niður úr
trjánum, er runnin frá sólinni,
hvort sem um er að ræða kol,
timbur, vatns- eða vindafl. Það
er sólarhitinn, sem ræður göngu
vindanna, sólargeislar sjúga vatn
ið upp úr höfum heims og láta
regn falla, svo að við fáum efni-
við í fljót og fossa. Kol og olía
er sólarorka bundin í jurtum eða
dýraleifum frá örófi alda.
Þegar við notum kol og olíu, er
þar saman spöruð sólarorka. Af
þessum efnum er mikið til, en
ekki kemur mönnum saman um,
hve mikið, en engu að siður er
það staðreynd, að einhvern tíma
ganga þau til þurrðar, ef til vill
fyrr en okkur varir. Orkuþörf
mannkyns vex hröðum skrefum
.Þjóðfélög okkar tíma styðjast
við orkuframleiðslu, ekki vöðva-
afl eins og gömlu menningarþjóð-
félögin í Egyptalandi og Asíu.
KJARNORKA ER ÁFANGI
Kjarnorkan hefir ekki verið |
ingaherfylkið í Álaborg, en það
stendur í sambandi við heræfing-
ar. Hermennirnir verða að liggja
úti í fjóra sólarhringa í æfingu
þessari og hafa ekkert annað til
oð skýla sér með, en hálm. Kuld-
inn hefur undanfarið verið um
14 gráður, svo að ekki er að búast
við að þetta verði til að bæta
heilsu þeirra,____________
Olíumálið á dagskrá
TEHERAN, 22. febr. — Sir Roger
Stevens hinn nýi sendiherra
Breta í Teheran hélt blaðamanna-
íund i dag. Hann sagði að nauð-
synlegt væri að ná samkomulagi
í oliudeilunni. Auk þess þarf að
taka upp vinsamleg viðskipti á
fleiri sviðum.
Hussein Makki fyrrum sam-
starfsmaður Mossadek'é er nú aft-
ur kominn frám á sj'ónarsviðið.
Hann sagði í dag að hann mýndi
korjast af. öliú afli gegn því að
samið væri við Breta um oliu-
málin. — Reuter.
hagnýtt nema skamma hríð, og
hún er ein þeirra fáu orkulinda, ’
sem ekki verða raktar til sólar.
En forði þeirra efna, sem nýtt
verða í þessu skyni, er ekki tak-
markalaus. Að visu finnst úran
á víðáttumiklum fjalllendum, en
svo lítið magn, að vinnsla þess
er óhemjudýr og erfið. Hagnýt-
ingu kjarnorku eru líka takmörk
sett.
HITLER ÆTLAÐI AÐ BEIZLA
SÓLARORKUNA
Allmörg ár eru nú síðan
bandariskur vísindamaður, dr.
James B. Conant, lagði Jil, að
nokkru af því fjármagni, sem
varið er til kjarnorkurannsókna,
væri varið til rannsókna á sólar-
orkunni. Hitier haíði lika á prjón
unum áætlun um að búa til fylgi-
hnött með" jörðinni, gervitungl,
sem væri komið fyrir í allmikilli
fjarlægð frá hnetti okkar og
snerist um hann. Skyldi þar korn-
ið fyrir fimbulstórum holspéglum
og þeir varpa bnennandi sólar-
geislum á'tíltekna 'staði' á jörðu.
Með iþeim t*ri hægt'- áð brenna
upp béilar bör'git og áRtiif þeirra'
á svipáttmdu. 'Hu^myridirt sýnist
t f tjótú ’ brwgðí > fjárSteeðtíkértnd.
Samt ér það Lftftín bg vérú hún,
og undirbúningsrannsóknir vís-
indamanna Hitlers, sem banda-
rískir vísindamenn reisa á, þegar
þeir tala um geimför og tungl
búin til af manna höndum.
Orka er hagnýtt á tvennan hátt,
ýmist er hún notuð jafnharðan
eða spöruð saman og geymd eins
og í olíu og kolum.
Mikið kapp er lagt á að breyta
sólarorku í rafmagn. Ekki vant-
ar orkuna, eins og bent hefir
verið á hér að framan. Galdurinn
er sá að breyta henni á ódýran
hátt.
GREIÐIR PLAST FYRIR
LAUSNINNI?
Farrington Daniels prófessor,
sem er formaður félags banda-
rískra efnafræðinga, ræddi málið
fyrir skömmu á aðalfundi félags-
ins í Sikagó. Margar tilraunir
hafa verið gerðar. M. a. hefir
verið reynt að láta sólargeisla
hita upp vatn í grunnum gler-
kerum og breyta í gufu. En stór
hitáflötur er óhémjudýr Daníels
prófessor Ieggur til að reynt verði
ódýrt plastefni, sem er mun ódýr-
ara en gler. Annar ókostur er sá,
að þrýstingur verður næsta lítill,
þó að takast megi að breyta vatni
í gufu á þennan hátt, svo að þörf
er sérstakra lágþrýsti-gufuvéla
til að knýja rafala með þessari
gufu.
Onnur aðferð er sú að nota
stóra holspegla, sem safna hita
sólargeislanna á lítið svæði, svo
að mikill hiti fæst, nógu mikill
til að skapa gufu við háþrýsting.
En holspeglar eru líka dýrir og
verða að vera stórir og margir
til að nokkur árangur náist.
Síðan 1938 hefir hagnýting sól-
arorkunnar verið rannsökuð á
vegum tæknistofnunarinnar
frægu í Massakjúsett. Þar eru t.
a. m. hitaðar upp tvær íbúðir
með sólarorku vetrarlangt. Þar
hefir líka tekizt að breyta sólar-
orku í rafmagn, en sú framleiðsla
nemur svo litlu, að ekkert gagn
verður af henni haft. En engu
að síður hefir það tekizt, og þetta
stendur til bóta.
Rússar halda því fram, að tek-
izt hafi að leysa vandann i einni
af rannsóknarstofnunum sínum.
Þeir fullyrða, að í Tashkent sé
heil verksmiðja rekin með sólar-
orku. Ekki er óhugsandi, að þetta
sé rétt, en ekkert áreiðanlegt
hefir komið fram til að reisa á.
INDVERJAR BÚA TIL
„SÓLARSTÓ“
Indverjinn M. L. Ghai sagði
nýlega frá því á þingi vísinda-
manna í Madison í Bandaríkjun-
um, að í Indlandi hefði verið
búin til „sólarstóí’, sem geti safn-
að sólarorku með n.k. spegli og
afli þannig nægilegrar orku til að
elda mat handa einni fjölskyldu.
Þessi „sólarofn“ er búinn til fyrir
um 250 kr.
En til þess að vinna sólarork-
una beint verða slík tæki ekki
notuð nema í heitum löndum.
Hér n.orður frá er víst of kalt.
En hér er önnur mynd sólarork-
unnar, sem meiri vonir standa til,
og verða okkur að haldi, vindur
og vatnsafí. Danir hafa uppi víð-
tækar ráðagerðir um framleiðslu
rafmagns með vindorku. Hafa
þeir þegar sett upp tvær miklar
myllur. Hafa þeir jafnvel á qrði
að afla sér nægilegs rafmagns
fyrir allt land með- þvílíkum
hætti. ■
! Önnur leið er : trj við nýtingu
BÓlarorku. Það má láta jurtir
vfmifc' fýrfr' sig og véljá tögUAdir
og staðháttu, sem bezta raun gefa.
Síðan yrði jurtirnar notaðar við
framleiðslu alkóhóls, er nýta.
mætti til orkusparnaðar. Ýmsir
vísindamenn telja þessa leið hag-
kvæmasta við hagnýtingu sólar-
orku. Sífellt gengur líka á forðík
málma í jörðu og annarra ámóta
efna. í framtíðinni er því liklegt,
að menn leiti efna þeim til upp-
bótar í jurtaríkinu, sem endur-
nýjast í sífellu. Henry gamli Forci
hafði mikinn áhuga á þessunv
rnálum. Mönnum er enn í fersktt
minni, hvernig hann notaði soja-
baunir við framleiðslu sína.
EIGUM VIÐ AÐ LITA SNJÓINI*
Á fundinum í Madison, sem
fyrr var á minnzt, var og þinga&
um annað mál, sem óbeint er
tengt sólarorkunni. Það er al-
kunna, hve geysi-aðkallandi er
að auka matvælaframleiðsluna,
e. t. v. er það vandamál enit
brýnna en leit að nýjum orku-
gjöfum. Á nefndum fundi var
um það rætt, hversu mjög það
drægi úr afrakstri jarðar, er
snjóa leysir ekki fyrr en komið
fram á s.umar. Menn benda á, að
hvítur snjórinn endurkasti feikn-
um af þeim hita, sem sólin vift
af örlæti sínu gefa jörðinni, þeim
hita, sem að öðrum kosti bynd-
ist í jarðveginum og byggi hann.
undir sáningu.
Menn velta því fyrir sér, hvort-
ekki sé gerlegt að lita snjóinn,
svo að hann geti tekið við meiri
hita, þar sem miklu máli skiptir
að flýta fyrir sáningu og upp-
skeru. Allf er undir því komið-
að takast megi að finna auðvelda
leið til að lita snjóinn. í svip
virðist ekki lausn fyrir hendi í
því vandamáli.
NÝ VÉL
Að endingu þetta:
Hjá Smithsonian-stofnuninni i
Bandarikjunum hefir verið smíð-
uð 5 hestafla véi, sem knúin er
sólarorku. Vél þessi verður ekki
dýrari en 5 hestafla bensín- eða
rafhreyfill. Á sólríkum stöðum
ætti þessi nýi hreyfill að vera
fyrirtak, t. a. m. í Sahara, þegar
farig verður að breyta þar eyði-
mörk i grónar lendur með áveit-
um.
Viija auknar
sampngur
BERLÍN, 22. febrúar—He. náms-
stjórnir Vesturveldanna í Þýzka-
landi sendu hernámsstjóra Rússa
Semjonov, í dag samhljóða bréf,
þar sem þeir óska eftir að sam-
komulag verði gert um afnám
hafta á flutningi og ferðalagi
milli Austur- og Vestur-Þýzka-
lands. Hernámsstjórar Vestur-
veldanna í Berlín sendu hernáms
stjóra Rússa í borginni Serge
Dengin, samhljóða tillögur um
auðveldari samgöngur milli
borgarhluta. Leggja hernáms-
stjórarnir til að félldar verði
niður vegabréfsáritanir, að Rúss-
lar láti aftur opna nærri 50 vegi
og járnbrautarlínur, s|:m þeir
hafa lokað við takmarkalínuna
jmilli Austur- og Vestur-Þýzka-
lands, og.að leyfður verði flutn-
' mgur pT-entaðs máls milli her-
' námssvæða. Þá er stungið upp á
jibví að ferðir sporvagna í Berlín.
verði leyfðar milli hernámssvæðja
og sjálfvirki síminn í borgar-
hlutunum settur í beint samband
milli hernámshluta. —Reuter.