Vísir - 23.12.1945, Blaðsíða 25

TÓLABjLAÐ VÍSIS
25
$erýótemn ^JJnótlanááon:
og Ijósálfurinn.
Úli í Norðui’bæ var eilt
góðviðriskvöld siaddur uppi
á lieiði, langt frá bænum.
Það var hásumar og sólin
steypti geislum sínum yfir
hálendisgróðurinn, en rctl
Jijá Óla var þéttur birki-
runnur. Þangað stefndi Óli
nú göngu sinni, og ætlaði að
livíla sig lítið eitt.
ÓJi sat þarna undir runn-
alium og virti fvrir sér liið
fagra útsýni.
Neðan við heiðina sá liann
túnið í Norðurbæ, að vísu
eldd stórt, en lagurgrænt.
lfandan við dalinn fjöllin liá
og tignarleg, en til sjávar-
ins gaf að líla spegilslétlan
fjörðinn, og lilli kaupstaður-
inn kúrði við botn hans.
Þegar Óli hafði setið þarna
litla stund, verður honuni
litið lípp i runninn, og sér
þá litinn ljósálf, sem silur
þar á einni greininni og
kinkaði kolli til Iians. Bros
Iiáns hafði þau áhrif á Óla,
að honum varð lélt og glalt
i geði: — Er það þér að
þakka, hvað hálendið gerir
manni alllaf lélt'og glatt í
geði, sagði Óli við ljósálf-
iiin. Ljósálfurinn hrosti og
svaraði: — Ekki er það nú
heinlinis, en þar sem eg er,
gleðjast menn gjarnan yfir
öllu, sem fagurt er, og hér
get eg æfinlega verið, því
að hér þrýtur fegurðin aldr-
ei. Sumrinu og fegurð þess
þárf ekki að lýsa fyrir-þér,
sém erl daglegur gestup liér
á heiðinni, um þann tíma
ársins. En velurinn, með
s t j ör n ub j ör t um n ó tt u m,
froslrósir á svellum og snjó-
hlaðna runna, á líka sína
fegurð.
Víst hefir þú satt að mæla,
sagði Óli, en hjá okkur
mönnum er ekki einungis
skgrtur á fegurð, heldur er
líka skortur á því, að menn
gleðjist vfir því, sem fag-
urt er.
Eg hefi þau áhrif á menn-
ina, sem eg er í nábýli við,
sagði Ijósálfurinn, að þeir
gleðjast gjarnan yfir því, að
eignast eða umgangast fagra
Iiluti. Þó er eg ekki svo mátt-
ugur, að eg geli ráðið hugar-
fari manna. Menn geta tekið
annað fram vfir fegurðina,
þó eg sé i návist þeirra. En
þar sem enginn hlutur er,
scm lielgaður er fegurðinni
eingöngu, þar get eg ckki
lifað, því að fegurðin er and-
rúmsloft mitt. Eg gct ekki
Iifað á því að menn, scm eg
cr samvistúm við, gangi í
góðum fötum eða horði góð-
an mat, þó að mér sé á-
nægja í því, að, sjá þá gleðj-
ast yfir að njóta þeirra gæða.
En þeir hlutir, sem cg lifi
á að umgangast, verða hein-
línis og eingöngu að verka
í skynsemi eða fegurðartil-
finningu mannsinss.
óli varð dapur í bragði
pg sagði: — Eg var nú far-
inn að hugsa um að gaman
væri að fá þig lil að setjast
að hjá okkur í Norðurbæ,
en eg sé, að þess er enginn
kostur; við eigum ekki neitt
af svoleiðis hlutum. Þú ert
víst ekki nema fyrir ríka
lólkið, senr ékki er Iieldur
von. '■> '
Ljósálfurinn hló og svar-
aði: — Þú heldur að eg sé
ókunnugri hjá vkkur i Norð-
urhæ, en eg cr. Eg liefi oft
komið til vkkar og eg var
viöstaddur, þcgar þú gafst
honuni afa þínuxn hókina
um jólin; annars liefði liann
vai’la orðið cins glaður og
raun varð á. Nei, Óli minn,
fyrir mig er, goll andrúms-
loft í Norðurbæ. Það eru
fyrst og fremst allar bækur
afa þíns, svo Kristsmyndin,
seni liangir vfir rúminu þínu,
og á suijirin ,er svo hlóma-
garðurinn þinn snotur og vel
Jiirtur. Jú, eg cr lil með að
sctjast að hjá þér, en eg vona
að þú munir Iivaða skilyrði
það eru, s.em eg þarf til að
geta lifað. óli varð liimin-
glaður og kvaðst sizt mundi
gleyma þvi.
Ljósálfurinn settist nú að
í Norðurbæ; um sumarið hélt
hann sig mest úti i blóina-
garðinum. En þegar vetra
tók og trén í garðinum höfðu
fellt hlöðin og berir slofn-
arnir stóðu eflir, og öll
skrautblómin voru fölnuð,
þá lifði Ijósálfurinn á því
að horfa á myndina göfug-
mannlegu á vcggnum, og
svalaði sér á Ijóðuxn og sög-
um í bókum afans.
Næsta vor v.arð breyting
í Norðurhæ. Þangað kom þá
ung og fögur stúlka, sem hét
Disa. Við komu hcnnar hatn-
aði hagur ljósálfsins drjúg-
um, því að Dísa var harnsleg
i lund og unni því sem fag-
urt yar. Þessi unga stúlka
og Óli unnust og giftu sig
þá um vorið. Eilt var það
þó, sem ljósálfinum þólti
væn/.t um af öllu þvi, sem
Dísa gerði þar í Noi’ðurbæ.
Hún fyllli gluggana af hlónx-
um í jurtapollum, sem
breiddu út blöðin oghlómstr-
uðu með alla vega lilum
hlómum. Þegar jörðin fór a.ð
fölna á haustin, þá undi ljós-
álfurinn sér hezt hjá hlóm-
unum heixnar Dísu. Hann
sat þá á greinum þeirra og
horfði á marglit hlómin.
Árin liðu, og í Norðurhæ
var; hamingjusanxt fólk, sem
unni fegurð, og menn sögðu
að ef Óli væri dálitið rikur,
mundi hann komast til valda
i sveit sinni, og 'vegur lians
vaxa. Þau óli og Dísa átlu
nú tvö efnilcg hörn, sem
jafnan yo’ru þeim til gleði.
Þegar hér var komið sögu,
var, afinn dáinn, en hækurn-
ar liaiis stóðu á hillunni, án
þess að hafa verið hi’eifðar.
Óli var liættur að lesa ljóð
og sögur. Hugur lians var
fastur við önnur áhugamál,
en Disa, sem af alhug unni
fögruin ljóðum, var svo önn-
um kafin, að það kom varla
fyrir, að hún liti í hók.
Þetta haust har gest að
garði í Norðurhæ. Hann har
stóra tösku á baki, og gekk
við sterkan staf. Hann var
með harðastóran liatt á
höfði og í siðri svarti’i kápu.
Þegar liann hafði heilsað,
sagði hann fólkinu, að hann
væri bóksali, scm l'ei’ðaðist
um sveitina og seldi smáril,
og léli þau gjarnan í skipt-
um fyrir eldri hækur, sem
fólk væri húið að þrautlesa.
— Við höfum nú annað
að sýsla hér, sagði Óli, en
að liggja í hókum, og þú
þarfl ekki að hafa fyrir að
leysa upp tösku þína á þess-
um hæ. En á meðan óli tal-
aði, hafði bóksalinn gengið
xxð hillunni og skoðaði hæk-
ui-nar, sem þarvoru. — Þess-
ar hækur eru þið iiú vist hú-
in að marglesa, sagði liajan,
og væi’i visl hezt fyrir ykkur
að láta mig fá þær. — Víst
væri ]xað réttast, sagði Óli,
eða lxvað vilt þú horga fyrir
þær? - Þær eru nú 12 að tölu,
sagði hóksalinn, og surnar
i stærra lagi, svo cg' hýst við
að eg gcti borgað þær á þrjár
krónur hvei’ja, einkum ef
andvirðið væri lekið í smá->
ritum mínum að einhvei’ju
eða öllu leyli. Maður er því
vamii’, þó maður tapi öðru
Iivoru á svona kaupum, hætli
hann við, mæðulegur á svip-
inn.
ÓIi þagði lilhx stund, cn
svaraði svo einbeitlum rómi:
-— Þú getur fengið hækurnar
allar ,cf þú vill horga þær
með fjörutíu krónum í pen-
ingum. Ef þér þykir það of
dýrt, ætla eg að eiga þær á-
fram, fyrst um sinn; það eru
fleii'i bóksalar til en þú.
Bóksálinn var fljótur til
að ganga að þessu. Hann
hox’gaði óla peningana og
tpk að raða bókunum í tösku
sina. Um leið sýndi hanxi Óla
eitt og eitl smárit og mælt-
ist til að hann keypti það.
En Óli nciiaði því harðlega
og kreppti lméfann ulan unl
peningana.
í þessu kom Dísa inn með
gestinn. Hún leil stóruin aug-
um á þá óla og hóksalann
til skiptis, síðan á bókahill-
una auða: — Hvað eru þið
að gera, sagði hún undrandi.
— O, — eg seldi hækurnar
hans afa sáluga, sagði Óli
og varð dálitið sneypulegur
á syipinn. Þær eru gamlar
og víst úreltar og enginn lit-
ur í þær framgr. Eg fékk golt
verð fyrir þær. — Jæja, sagði
Disa, þú selur hækuniar, og
það var undrun og ótti í
rómnunx, en þarna eru Pass-
íusálmarnir mínir. Þú selur
þó víst ekki þær bækur, sem
eg á, Óli xninn, sagði hún og
tók sálmana ur liöndunx hók-
salaps. — Ja, — sagði hók-
salinn, hikandi — eg get nú
eiginlega ekki sleppt þeim,
þvi þetta er göniul og eftir-
sóll úlgáfa, sem eg býst við
að eg geti selt sæmilegu verði
til að hæta upp skaðann á
hinum hókunum.
Disa anzaði þessu engu,
en gekk út nieð kvcrið i
hendinni. Hún settist hnípin
með það fram i cldhús. Hún
opnaði sálinana og las vers
eflii’ vei’s, og friður og unað-
ur færðist um hana. Hún
hilti i þcssari lillu hók ganila
vini, sem liún fann, xxð hún
liafði lengi vanrækt, og ljós-
álfurinn lilli hoi’fði hrosandi
til hennar.
Þeir Óli og hóksalinn voru
í Iiinum mesta vanda. ÓIi
vildi ekki sleppa neinu af
peningunum, en hóksalinn
vildi ekki gefa cftir Passiu-
sáhnana. En þegar þeir
höfðu þrátlað um þelta góða
stund, sagði bóksalinn: —
Það'er hezt að eg slaki til, cf
þú lætur nfig fá þessa litlu
Kristsmynd, scm hangir
þarna. Hún er að vísu ekki
mikils virði, en þó helra cn
að hafa skaðann óhættan.
Óli var fyrst tregur til að
játa þessu, því að liálft í
Iivoru var liann farinn að
sjá eftir kaupunuin, enda
var hann hræddur um að
Disa liti sniáuni augum á
þessa fjáröfhm lians. Ilann
lél þó tilleiðaast, að sam-
þykkja þessa lillögu hóksal-
ans, og bóksalinn var ekki
seinn á sér að taka myndina
og loka töskunni. Hann
nejdti siðan góðgerðanna og
hraðaði sér svo i hurtu fl’á
Norðurhæ, glaður vfir því
að ])arna liefði honum á-
ijt C ’& i* < ! 2« -v “• ' -
skotuazt góðar og fágætar
bækur fyrir lítið verð, sem
liann gæti selt mnð níárg-
földum hagnaði.
Þegar Dísa kom inn mcð
börnin og Passíusáhnana í
liendinni, sat Óli þar og var
dálítið sneypulegur á svip-
inn. Þau töluðu ekki um það
sem á milli liaféi horið, en
daginn eftir sagði óli lienni
Iivað hann liefði fengið
mikla peninga fyrir bækurn-
ar, og honuni sárnaði, að
hún leil smáuni augum á
hókaverðið, og sá sársauki
gaf lionum kjark til að segja
hcnni fyriEeetlanir sinar,
sem Irann liefði lengi hugs-
að um, en ekki komið sér
að að segja lienni: — Við
erum fátæk, Dísa, sagði
Iiann, við þurfum að verða
í’ík, svo við getum eignazt
nýtt hús, fleiri gripi og orð-
ið mikils metin í sveitinni.
I næstu viku ætla eg að fá
gainla konu til að elda hér
matiiin og líla eftir hörnun-
uin. Það er livort sem er eng-
in vinna, — en þú getur tek-
ið xið þér að liirða skepnurn-
ar, en eg fer í vinnu niður
i kauptúnið og fæ mikla pen-
inga.
Dísa varð döpur í bragði,
en hreifði engum mótmæl-
um. Hún trúði þvi lika, að
þetta takjnark, sem ÖIi
stefndi að, væri æskilegt, og:
að því Iægju ekki aðrar Jeið-
ir en sú, sem liann hafði
hent á.
A tilsettum tím.a koiri
gamla konan og tók Við
verkunum innanbæjar, en
Dísa var önnum kafin við
að hirða skepnurnar, Jrera
vatn og hey, og moka snjó
og tað. Óli fór á hverjum
morgni fyrir dag áleiðis til
kau])túnsins í daglauna-
viimu.
Vorið var kalt, og eitt
kvöld, ]>egar öli kom Iieinr.
var Dísa venju fremur döpur
i hragði, svo að a^igu lienn-
ar stpðu full af tárum. Ilvað
hefir nú komið fvrir ? spurði
Óli, og Disa sagði honum, að
í gærmorgun hefði hún heð-
ið gömlu konuna að láta út
alla hlómapollana sína. Það
voru farnir að gægjasl út
úr þeim brunihnappar, og
hún vissi, að blómin henn-
ar voru öll lifandi. — En um
kvöldið var eg svo þrevtl,
sagði hún, og þurfli að liirða
hörnin og snúast í mörgu.
svo cg gleymdi að laka potl-
ana inn. En svo liafa blóm-
in frosið, og eru nú öll dauð_
Óli liló kuldalega. — Nú.
elcki annað en þetta, sagði
hann. Eg héll að önnur hvor
kýriu væri veik, cða hestur
dauður. Þetta er nú ekki
mikijl skaði, hætti hann við
s])ekingslega. ög Disa fann,
að hún varð ein að syrgja
blóinin sín, þvi að gömlu
konunni ])ótli óþarl'i að vera
að snúast í lu’ingum svonaj
mojílarkrukkur, og Jét i ljósi
að lítill skaðj væri skeður.
Sá, sem syrgði hlómin með