Vísir - 23.12.1945, Blaðsíða 13

JÖLAIÍLAÐ VfSÍS
13
j^orsteinn Sstejánsson:
IMorðurljósin leiftra.
Þótt Þorsteinn Stefárisson hafi hafið rithöfundar-
ferií sinn í Danriiörku, er hann Jbégar orðinn kunnur
og vinsæll hér á laridi, jiví að fjölmargir hafa lesið
Dalinn eítir háriri, sem fékk H.C.AridersenS-verð-
launin dönsku fyrir fáeinum áriim.
Það vái' rétt fvrfr jólin.
Hiniininn var stjörnubjart-
ui' og snjórinn lá éins og
iivit skikkja á dalrium.
Eftir flötinni miklu í dal-
botninum gengur seytjánj
ára gömul stúlka í áttina;
niður að firði. Hún lteitir |
Sigga og á heiina á gömlum, i
Jirörlegum bæ efst í dalnumJ
I
Þar býr hún hjá fósturfor-
eldrum sínum.
Hjarta hennar slær ólt og
titt af gleði og tilhlökkun,1
því að nti á hún loks að fá!
að lifa það, sem hún liefir
til þessa orðið að láta sér
nægja að heyra af vörum
annárra, lesa um það eða
dreyma. 1 kveld ætlar liún
i fvrsta sinn á dansleik.
Siggu hefir sjaldan verið
gefið leyfi til að skrepþa í
kaupstaðinn og fram að.
þessu liefir henni aldréi ver-
ið leyft að skemmta sér. „Sá,
sem vill ekki vinna, á ekki
heldur mat áð fá,“ sögðu
fósturforeldrar hennar við
hana sí og æ.
En nú var liún samt búiri
að fá leyfi til þess að fará
og þessa stundina fannst
henni þau bara vera góð við
sig, þrátt fyrir allt.
Andlit hennar er lílið og
frekknólt, hárið jarpt. Hún
er klædd grænni ullarpeysu,
dökkgráu vaðmálspilsi og
hvitum ullarsokkum. Á fót-
unum liefir hún loðna, ís-
lenzka skinnskó, sem eru
hvítir af snjó. En í litla pok-
anum, sem Iiún hefir kast-
að yfir öxlina, geymir hún
aðra skó. Það eru lika sauð-
skinnsSkór, svartir með hvit-
um bryddingum. Hún hefir
sjálf gert þá og Iitað með
sortulyngi. Hún sétlar að
íT^la þá i fyrsta sinn, þegar
hún gengur inn á dansgólfið
eftir skamma stund, Iiugs-
ar hún. Bara hún komi nú
ekki alltof seint til kaup-
staðarins.
Hún greikkar sporið og
senn eygir hún fyrstu ljós-
in í kaupstaðnum. Þarna
ællar hún að slíga dansinn
i kveld. —
Dansleikluinn var byrj-
aður fyrir. löngu, þegar hún
kom að samkomubúsinu.
Sumir glugganna voru opn-
ir og fjörlegir harmóníku-
tónar hárust út um glugg-
ann til hennár. Hún nam
staðar um stund og lagði við
hlustirnar, lét tónana
slreyma um sig alia og skalf
áf tiUVlökkun. En liún várð
iiú áð búa sig til að ganga
inri í dárissalinn. Hún þekkti
engan i kaupstaðnum, sem
liún gæti fengið að skipta j
um sokka hjá. Hún varð því:
að liafa sokkskipti úti í
snjonum.
Hún var fljót að 'hafa
sokka- og skóskipti. Þegar j
því vár lokið tók hún upp
vasaklútinn sirin. Hún hafði
bundið hnút á eill hornið
og þar geymdi hún krónuna,
sem fósturfaðir hennar
hafði gefið henni. Ilún levsli
hnúlinn og tók krónuna í
höndina. Að svo "búnu gekk
hún inn í anddyrið.
Dyravörðurinn ætlaði ein-
mitt að fara að loka, þegar
hún gekk inn. Hann riairi
Stáða'r og húri fékk horium
krónuna. „Ef þig langar irin
fyrir, þá kostar það tvær
krónur,“ sagði liann og
mældi hana frá hvirfli til
ilja-
Veslings Sigga var sem
þrúriiu loslin. Á þessu hafði
líúri ekki átt von. Krónan
var aleigá hennar. Fóstri
hennar hafði sagt, að inn-
gángúrinn gæli alls ekki
kostað meira.
„Eg —eg á ekki meira,“
stundi hún upp og tárin
komu fram i augun á henni.
Dyravörðurinn var þögull
andartak. „Jæja, farðu þá
inn,“ tautaði Iiann svo.
„Dansinn er byrjaður fyrir
svo lörigu, að það er hægt
að selja ódýrara inn núna.“
Andlit Siggu ljómaði aft-
ur af gleði og eftirvæntingu,
er hún geldc inri á dansgólf-
ið. Ungir menn i svörtuni
klæðum og með hvitt um
hálsinn liðu um gólfið eftir
Iiljómfalli danslaganna og
þeir héldu fallegum stúlk-
um, í ljósum, síðum kjóhuri
í örmum sinum. Siggu fannst
allra augu beinast að sér og
hún þóttist lieyra einhvern
flissa í laumi. Allt i eiriu
vai-ð henni Ijóst, að hún var
öðru vísi klædd en allar hin-
ar stúlkurnar í salnum. Jafn-
vel í'allegu sauðskinnsskórn-
ir hennar, sem hún liafði
verið svo hreykin al’, stóð-
ú'St engan samanburð við
hriia hælaháu eríendu skó,
sem hiriar stúlkurnar báru á
fót'úiiiuri. Hún kafroðnaði
upp að hársrótum og reyndi
áð láta fára eins lítið fvrir
sér og hægt var, meðan húri
þokaði sér út í eitt hornið á
salnum. Þar settist liún og
dró fæturna undir stólinn.
Innan stundar voru allir
búnii' að gleyma Iienni, svo
að Iiún lél lirífast með af
glaðværðinni og lilustaði
bugfangin á liarmóníkuleik-
inn.
Allt i einu hætti maður-
inn að leika á harmóníkuna.
Piltarnir leiddu stúlkurnar
til sætis og hneigðu sig fyrir
þeim. Valsinn var á enda.
En ekki leið á löngu, þang-
að lil harmónikan hyrjaði
aftur. Ungu mennirnir risu
lir sætum sinum og géngu lil
stúlknanna, sem sátu á
bekkjum út við vegginn.
Sigga fékk allt í einu hj'árt-
slátt. Skyldi einhver þeirra
koma og hneigja sig fvrir
henni? En eriginn kom til að
bjóða heriiii í dans.
Næsti dans var sliginn, sá
næsti og enn liiiíri þ'ríðji — j
en enginn bauð stúíkunni frá
dalnum að slíga dans riieð
sér. Það vár eins og enginn1
veitti hcnili athygli framar.
Þarna voru líka aðrár stúlk-
ur, sem urðu að sitja i sífellú
og féngu alls ckkcrt tæki-
færi til Jiess að fara út á
gólfið. Suriiar þeirrá reyndu
að láta, eins og þeim væri al-
veg sama. Þær töluðu samasi
og brostu með berkjum, því
að enginn mátti sjá á þeim,
að þeim leiddist. En flestar
lnettu fljótlega þessari upp-
gerð og voru þreyttar og
vondaufar á svipinn. Þær
voru lieldur ekki eins vel til
fara og þær, sem hoðið var
í dansinn.
Iílukkan var að verða þrjú
og Sigga að byrja að verða
syfjuð. Þá kom liún auga á
smávaxinn, feimnislegan
pilt, sem nálgaðist hægt
skolið, sem hún sat í. Hún
hafði ekki veitt honum eft-
irtekt áður. Hann var klædd-
ur grófum vaðmálsfötum,
sem fóru honum illa og á fót-
unum hafði hann sauð-
skinnsskó, sem voru alveg
eins og skórnir hennar
Siggu. Ilann gekk fast að
henni og rykkli snögglega til
höfðinu. Sigga lifriaði öll við
og var glaðvöknuð á auga-
bragði. Loksins átti hún að
fá tækifæri til þess að dansa.
Það var nýhyrjað að leika
„One-step“ og aðeins fáir á
gólfinu emtþá. Pilturinn tók
um mitti hennar, en stóð
svo kyrr, eins og hann væri
á báðum áttum um, hvort
hann ætti að hætta sér i
dansinn. Þaú voru varla
komin út á gólfið, þégár
Sigga heyrði, að einhver var
að reyna að bæla niðri i sér
hláturinn. Húri heyrði lika,
að einhver vdr að tala nm
„sveitahjúih-l Hún fann að
hún stokkroðriaði og leit í
laumi á piltinn sinn. Hann
var líka blóðrauður í fram-
an og starði beint fram fyrir
sig. Sigga háfði aldrei dans-
að áður og svo var helzt að
sjá, sfeiri þillurinn, sem hafði
boðið heririi upþ, væri held-
ur ekki neinn meistari í list-
inni, því að þau tróðu á tán-
um Iivort á öðru og voru allt-
áf fyi’ir hiriú fólkinu. Hún
fór að óska þess innilega, að
dansinn væri þegar á enda.
En piltúrinn var sýnitega
staðráðinn í að gefasl ekki
upp. Hann dró liana með sér
umhverfis dansgólfið, en
tónarnir urðu sífelll lciðin-
Iegri í eyrum Siggu og þau
lentu i fleiri árekstrum.
Sigga var orðin mjög
raunamædd og ætlaði ein-
um og liorfði upp í alslirnd-
an himininn.
Allt í einu tók eitthvstf?
að kvika þar uppi. Það vart
bylgjandi, Ijómandi ljós-
bjarmi, sem dansaði um loft-
in. Blossar og logar leika
íiingað og þangað um him-
inriinn, stundum í austurátl',
stundum í vestiá. Þetta erit
norðurljósin, sem leika. Sko,
nú Ijóma þau um allt him-
inhvolfið, svo að hann tindr-
ar eins og þúsundir alla vega'
lilra eðalsteina. Nú leika
þau sitt á hvað, hverfa og
koma síðan aftur í Ijós eins
og stór, Ijómandi ábreiða,
sem svífúr tífri hifnininn.
Sigga liorfir hugfangin á!
ljósadýrðina. Hún finnúr
ekki til kuldá, þvi að lienni
mitt að fara að hvísla að|finnst snjórinn lilýr og!
piltinum, að það væri hezt
fyrir þau að hætla þessu,
þegar stór og stæðilegur
maður raksl á þau. PiltuV-
inn, sem var að dansa við
Siggu, riðaði á fótunum,
rann lil og missti jafnvægið.
Hann dró liana með sér í
fallinu og áður en þau gerðu
sér ljóst, livað gerzt hafði,
lágu þau bæði kylliflöt á
gólfinu, en allir umhverfis
þau ráku upp skellihlátúr.
Sfúlkári úr dálriuin réis' á
fætur. Ef einhVer þeirra,
sem hlógu, hefði af tilviljun
séð svipinn í augum lienn-
ar, þá hefði hann skammazt
sín. En fólk var alltof önn-
um kafið við að skemmta
sér xúii' þessu, til þess að
laka eftir slíkum smámun-
um.
Salurinn og fólkið rann
út í þoku fyrir augum Siggu,
er hún hljóp lil dyra. í huga
hehnar rúmaðist aðcins ein
hugsun — hún vildi komast
út, út, þar sem hún gæti ver-
ið ein og kælt heita ásjónu
sina í srijónum. Illgirnis-
hlátur elti hana, er hún forð-
aði sér út úr húsinu. Iiún
athugaði ekkert í livað'a átt
lum hljóp lét sér nægja
að hlaupa út í náttmvrkrið
og einveruna. Loksins kasl-
aði hún sér niður í mjúkan,
djúpan snjóinn. Ilún grét
ekki, en liana verkjaði svo
mikið í lijartað. Ilún var
hjartagóð og stolt, ]jótt hún
væri lökubarn, byggi í daln-
um og kynni ekki að dansa.
Eflir langa mæðu sefaðist
hún. Hugsun liennar varð
ljósari og hún minntist þess,
að hún hefði glevmt pokan-
um sínum i anddyri sam-
k'oriíúhússinsi ffirri Várð að
sákj'á IVáVriY óg fáVa' s'iðari
heini.
Ilún ætlaði að rísa á fæt-
ur, cn gat það ekki — kraft-
ar hennar voru allt í einu
þrotnir. Ilún lá kvrr í snjón-
mjúkur og sársaukinn k
hjarta lieririar hverfur, en ú
staðinn fer um liana dásam-
leg rósemi. Sko, nú riálgast
hinir ljómandi geislar, þéir
nlynda brú álVeg. riiður á.
jörðina, þar sem hún liggitr.
Hún rís á fætur og létt senx
snjókorn liður hún uþp eftir
brúnni — upp til uppruna
ljósanna. Ittnan skainms er
húri stödd í gullnum sal og
þar hljóma fjörlegir liar-
móníkutónar. Og sko, þarna
eru ungir menn í dökkuni
klæðum með livilan háís-
búnað og fallegar stúlkur íi
ljósilm, síðúm kjólum.
,Dömufrí!“ kallar einhver
og í sama mrind opnast hurð-
in að guHna salnum og irin
kennir fögur, ung stúlka t
dásamlegum klæðum. Erig-
inn liefir áður séð svo fagra
stúlku. Piltarnir geta ekkl
ráðið víð sig, þeir hlaupa
fram og aftur og revna áð
vekja athygli liennar. Eu
slúlkan fagra litur ekki við
þeiin. Hún gcngur út í fjár-
lægasta liorn salarins, en þar
situr lítill, fátæklega klædd-
ur drengur með sauðskinris-
skó á fótum og liorfir í
gaupnir sér. Stúlkan hneigir
sig fyrir honum. Hann get-
ur varla trúað sinum eigin
augum,. en stúlkan fagra
brosir til hans og svo- byrja
þau að dansa.
Næsta dans stigur htini
með óhraustlegum ungum
pilti, sem er klæddur gráu'm
heimatilbúnum vaðmálsföt-
um.
„Ilún velur alla þá óféleg-
uslu,“ segja stúlkurnar sín
á milli og eru undrandi. Én
þær fara brátt að dæml
hennar. Piltarnir fara líka
að dæriii henriar. Þeir fara
aðdansa við stúlkurnar, sem
enginn hefir viljað darisa'
við áður. AHir keppast Við^
að liegða sér eins og stúlkan
fagra.
En allt í einu hverfun