Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 46

V
Jól á sólarströnd
mamma?“ „Hún liggur nú hérna,“
svaraði ég! Við vorum í litlu rað-
húsi, með eldhúsi og öllu tilheyr-
andi, en elduðum aldrei heima —
útbjuggum einungis morgunverð.
Á veitingahúsinu um kvöldið
fengum við poka með höttum,
flautum og gervinefjum. And-
rúmsloftið var svipað og á gaml-
árskvöldi heima. Spánvetjar
skemmta sér og drekka á að-
fangadagskvöld og jólahátíðin hjá
þeim byijar ekki fyrr en á jóla-
dag. Jólaandinn kom fyrst yfir
okkur, þegar við settumst við leiki
og spil seinna um kvöldið — sung-
um jólalög, með jólaöl og sælgæti
við hliðina. Við gáfum engar jóla-
gjafir, jólagjöfin til okkar allra var
ferðalagið. En við útbjuggum
ódýra pakka, sem við númeruðum
og drógum um, svo að allir fengu
jólapakka.
Yfirþyrmandi
ferðamannastaður
Á jóladag komu íslensku ferða-
langarnir saman. Mér fannst ein-
kennilegt að sjá jólasvein, dúðað-
an inn í skegg og rauðan jóla-
sveinabúning í sólarhitanum, sem
talaði bjagaða íslensku og sagði:
„Komdu héma stelpurin mín!“
Mig langaði til að* kynnast
spönsku jólahaldi, en það reyndist
erfítt á „Ensku ströndinni", sem
er yfirþyrmandi ferðamannastað-
ur — hótel við hótel. En ég þekki
íslenska konu, sem býr þama og
rekur veitingahús ásamt spönsk-
um eiginmanni sínum. Hún sagði
mér, að Spánveijar gæfu jólagjaf-
ir á þrettándaiium og þá eingöngu
bömum, sem ennþá væru í heima-
húsi. Jólagjafir til fullorðinna,
frænda og vina tíðkuðust ekki.
Hlín á aðfangadagskvöld.
Villt jólastjarna og
pappírsflóð
Við fórum ekki í kirkju um jól-
in. Jólaskreytingar fannst mér
yfirborðslegar og undarlegar —
kannski jólatré úr jámi, með stóra
skókassa hangandi á járngrein-
um, innpakkaða í glitrandi pappír
með slaufum! Jólastjörnur voru
víða til prýði, en villta jólastjarn-
an, sem ég sá blómstrandi úti á
Jólatréð í verslunarmiðstöðinni „Bita“.
víðavangi á eyjunni Tenerife,
heillaði mig mest. Ég hef aldrei
séð stærri flugeldasýningu en á
gamlárskvöld eða meira pappírs-
flóð! Pappírssprengjur og skraut-
pappírslengjur vom á öllum veit-
ingahúsum og pappírinn flæddi
eftir götunum.
Ódýr og góður matur
Ég varð ekki vör við neinn hefð-
bundinn jólamat, við fengum okk-
ur ninarsteikur eða turnbauta.
Hátíðarmatseðlar vom í boði, með
ótal réttum, eitthvað dýrari en
venjulega, en samt ódýrir miðað
við okkar verðlag. Hátíðarmatur,
með fínni steik og víni, kostaði
um 5-600 krónur á mann. í há-
deginu fengum við okkur oft góða
gúllassúpu með hvítlauksbrauði
fyrir um 1- 200 krónur. Það dýr-
asta var stóri, skreytti ísinn, með
stjömuljósunum, sem heillaði
krakkana, en hann kostaði jafn-
mikið og nautasteikin!
Óþolandi sölumennska!
Sölumennskan þarna fór í taug-
arnar á mér! Ef ég leyfði mér að
horfa í búðarglugga, var sölumað-
ur kominn til að toga mig inn.
Ég hef gaman af að skoða, en
ekki eyða peningum! Vömúrvalið
var heldur ekki spennandi, aðeins
yfirfljótandi bómullarfatnaður
íþróttagallar, blússur og bolir.
Krakkarnir ætluðu að kaupa sér
hvíta íþróttasokka, en þeir vom
ekki til, afleiðingin var endalaus
sokkaþvottur! Margir höfðu gam-
an af að „prútta“ og sumum tókst
vel upp — en við verðum að at-
huga, að þegar kaupmaður geng-
ur að tilboði, þá em kaupin gerð.
Islenskur ferðamaður þama var
næstum barinn niður af kaup-
manni — hann hafði gengið á bak
orða sinna!
Burtreiðar og bátsferðir
Við fómm í fallega fjallaferð
og krakkarnir vom hrifnir af báts-
ferð, þar sem þau tóku þátt í grill-
veislu á ströndinni. Fuglagarður-
inn var líka vinsæll. Ferðin í „villta
vestrið" fannst mér ómerkileg
sölumennska. Burtreiðarnar við
nýja kastalann vom listrænt leik-
spil á hestbaki og ég hefði ekki
viljað missa af þeim, þó deila
megi um glys og pijál í kringum
gervihertoga og gervikastala.
Skemmtiatriði á heimsmæli-
kvarða vom í Scala-næturklúbbn-
um, sem við heimsóttum eitt
kvöldið.
Að lokum. Ekki gæti ég hugsað
mér að vera að heiman jól eftir
jól, en þetta var yndisleg tilbreyt-
ing. Þetta vom góð jól — en öðm-
vísi. Það er notalegt að spóka sig
í sól og sumaryl, þegar svartasta
skammdegið grúfir yfir heima.
Vetrardagur við Jökulsárlón.
í Ítalíusól.
Ljósmyndir á ferðalögum
Á síðustu ámm hefur fjölgað
mjög þeim einstaklingum sem
eiga myndavél og flestir eigendur
myndavéla taka þær með sér í
ferðalög. Eins og gefur að skilja
hafa menn mismikinn áhuga á
ljósmyndun en sjálfsagt þykir að
festa á filmu meiri háttar viðburði
í eigin lífí og fjölskyldunnar og
þar á meðal teljast ferðalög. Þeir
sem sjald'an grípa til myndavélar-
innar, verða oft fyrir vonbrigðum
með árangurinn. Það gildir með
ljósmyndun sem aðrar „íþróttir“
að ástundun tryggir árangur.
Framleiðendur ljósmyndavéla
hafa á síðustu ámm lagt sig mjög
eftir þörfum þeirra, sem stunda
ljósmyndun óreglulega, og hafa
engan áhuga á tækninni sjálfri.
Nú fást myndavélar, sem sjá sjálf-
ar um að stilla sig eftir Ijósmagn-
inu, stilla sjálfvirt skerpu (eða
fókus), trekkja sjálfkrafa á næstu
inynd og svo framvegis. Talsvert
hefur þetta hjálpað til, en hér á
eftir skulu talin upp nokkur atriði
sem bæta árangurinn án tillits til
gerðar ljósmyndavélarinnar.
1. Nauðsynlegt er að huga að
myndavélinni áður en farið er í
ferðalag eða ef ætlunin er að
mynda meiri háttar viðburði.
Myndavélar, sem liggja ónotaðar
mánuðum saman, bregðast eig-
endum sínum þegar minnst varir.
Áður en myndavélinni er komið
fyrir til geymslu, ætti að hleypa
af þeim, án þess að trekkja á
næstu mynd og geyma þær þann-
ig óspenntar. Þegar þær eru tekn-
ar í notkun á ný, ætti enn að
trekkja þær upp og hleypa nokkr-
um sinnum af áður en sett er filma
í vélina. Flestar nýtísku mynda-
vélar eru háðar rafhlöðum um
alla hluti. Rétt er því að skipta
um eða að láta mæla rafhlöðurnar
þegar treysta þarf á vélina.
2. Filmur og þá sérstalega lit-
filmur eru ferskvara líkt og mat-
væli. Sá sem byijar á filmunni
um jólin og lýkur að taka á hána
í sumarfríinu, þarf ekki að búast
við merkilegum árangri. Hvort
tveggja er að filman hefur tak-
markaðan geymslutíma ólýst og
einnig hitt, að mynd sem búið er
að lýsa, rýrnar því meir að gæðum
sem lengur dregst að framkalla
hana. í 35 mm vélar er hægt að
fá fílmur með mismörgum mynd-
um (12, 24 eða 36 mynda). Setjið
því ekki stærri filmu í vélina en
svo að lokið sé við að taka á hana
á ca. viku og látið síðan fram-
kalla myndimar strax. Þegar
keyptar eru filmur ætti að gera
það í verslun, sem selur mikið af
filmum og geymir þær á svölum
og þurmm stað líkt og við á um
ferskvöru.
3. Hlífa ber myndavélinni við
háum hita og raka. Á sólarströndu
er sjálfsagt að breiða yfir þær ljós-
an iclút, liggi þær ónotaðar í sólar,-
ljósinu, og svartar myndavéla-
töskur hitna ótrúlega á slíkum
stað. Þá kannast flestir við hversu
heitt getur orðið inni í bílum í
sólskini, og sjáist til myndavéla á
slíkum stað freista þær gjarnan
fíngralangra. í köldu loftslagi
getur oft reynst nauðsynlegt að
bera myndavélar/ á sér innan-
klæða, til þess að rafylöðurnar
virki. Fæstar rafnlöður virka við
hitastig neðan frostmarks. Þegar
komið er inn úr frosti í upphitað
hús, vilja vélamar gjaman döggv-
ast. Þa er ráðlegt að leyfa þeim
að þorna áður en þær eru lokaðar
niður í tösku.
4. Þegar valdar eru filmur til
notkunar og búið er að gæta að
því að þær séu ferskar (vel
geymdar af seljanda og ekki útr-
unnar), kemur í ljós, að margt er
á boðstólum. Hægt er að velja um
svart/hvítar filmur og litfilmur
bæði pósitífar og negatífar. Allar
þessar gerðir fást síðan af mis-
munandi næmleika ISO og ASA.
Svart hvítar filmur henta vart
nema þeim sem framkalla og
stækka sjálfir, þar eð erfitt hefur
reynst að fá fyrir þær framköllun-
arþjónustu á síðustu ámm. Pósit-
ífu litfilmumar, eða „slætfilmurn-
ar“, eins og þær eru jafnan nefnd-
ar, henta þeim sem eiga sýningar-
vél fyrir slíkar myndir eða eiga
von um að þær verði prentaðar í
bók eða blaði. Þær skila að jafn-
aði mestum litgæðum,\ en tíma-
frekt og kostnaðarsamt getur ver-
ið að framkalla eftir þeim pappírs-
myndir. Lang algengastar eru
negatífu litfilmurnar og framköll-
unarþjónusta fyrir þær er víða og
tekur skamman tíma. Litgæðin
eru misjöfn og oft háð framköllun-
arþjónustunni, en jafnan býr
meira af litgæðum í filmunni en
fram kemur í vélrænni „kópíu“
fyrir nokkra tugi króna. Þannig
má, ef menn vilja kosta til, gera
vandaðar stækkanir af spari-
myndunum, en slíkt er handa-
vinna og margfalt dýrari en sú
vélvædda. Næmleiki filmu er val-
inn með tilliti til ljósmagns og þá
árstíðar. I sumar og sól hentar
best filma með næmleika kringum
100 ISO/ASA. Að vetri til er oft
hentugt að hafa filmuna 400
ISO/ASA. Við léleg birtuskilyrði
er oft hægt að mynda án „flash"
á svo næma filmu og nýtísku
„flashljós" sem stilla ljósmagnið
með tölvuauga, nýta otku raf-
hlaðanna betur, ef notuð er ljós-
næm filma. Ljósnæmari negatífar
filmur (400 ISO/ASA) eru ótrú-
lega skarpar og fínkorna og
standa lítt að baki þeim hægari
(100 ISO/ASA), fyrr en farið er
að gera miklar stæjckanir.
Sá tekur að jafnaði skemmti-
legastar myndir á ferðalögum,
sem temur sér að segja sögu.
Blandar saman myndum af viðko-
mustöðum og ferðafélögum og
kryddar með smáatriðum. Gæta
ber þess að taka yfirlitsmyndir,
til að hægt sé að átta sig á stað-
háttum og sýna smáatriðin í nær-
mynd. Hugmyndaauðgi er oft
meira virði en flókinn tæknibún-
aður. Guðmundur Ingólfsson
46