Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 33

til lífsins á menningarsviðinu.
Tugir umsagna eru til um söng Eggerts
á árunum 1909—1930 og er samnefnari
þeirra flestra sá að hann túlkaði bezt ljóð
Kaldalóns bróður síns og annarra íslenskra
höfunda og hefði átt að einbeita sér að
þeim frekar en að dreifa kröftum sínum inn
á brautir víðfeðmrar ítalskrar sönghefðar.
Löngun Eggerts til þess að verða heims-
söngvari og stórtenór dreif hann einmitt til
Lundúna, en þar ætlaði hann að ná tökum
á ítalskri sönghefð. Hann hóf leit að ein-
hveijum, sem gæti kennt honum að mæla
á ítölsku og fann þar árið 1919 unga ítalska
stúlku, sem eftir prengingar styijaldarinnar
á Ítalíu hafði verið send í málanám til Eng-
lands. Stúlkan var frá borginni Schio og
hét Lelia Cazzola, komin af miklum iðjuhöld-
um í ullariðnaðinum og hugðist læra vel
ensku þannig að hún gæti fundið starf við
ullariðnaðinn í Schio þegar heim var komið;
en þar var þörf fyrir einkaritara er kynnu
ensku.
Lelia varð einkakennari Eggerts og hann
var ekki lengi að læra ítölskuna og heldur
ekki lengi að ná sér í Leliu. Hann bað henn-
ar, hún samþykkti og þau héldu heim til
Schio á Norður-Ítalíu og giftust þar árið
1920. Heimili þeirra var í fallegu húsi við
Via Maraschin númer 17 í Schio, en húsið
hafði verið í eigu föður hennar, sem lézt frá
henni ungri. Bræður hennar tveir bjuggu á
efri hæðunum, en Eggert og Lelia á fyrstu
hæðinni. Ekki voru þau efnuð, en sam-
kvæmt vinafólki þeirra, þá lifðu þau á eld-
móðinum, ástinni á föðurlöndum sínum og
hvort á öðru. Eggert var mikið á ferðinni
og voru stundum erfíð tímabil hjá Leiiu, en
svo kom Eggert heim á ný úr söngferðum
sínum og þá varð allt í lagi á nýjan leik og
undu þau hag sínum vel.
Nokkuð var um að íslendingar kæmu í
heimsókn til þeirra, meðal annarra kom
Halldór Laxness og Gunnar heitinn Thor-
oddsen leit einu sinni við.
MeðAðstoð
Lögreglunnar
Fyrir skömmu var ég staddur í borginni
Vicenza hjá vinafólki og eitt kvöldið segi
ég við gestgjafa mína, Dottore Meneguzzo
og fjölskyldu, að nú langi mig til að fara
upp til Schio og kanna hvort ég geti fundið
einhveijar minjar um söngvarann mikla ftá
íslandi, Eggert Stefánsson, og hans ekta
kvinnu, Leliu. ítalir eru menn léttir í lund
og vilja ailt fyrir vini sína gera og innan
^ tíu mínútna vorum við Dottore Meneguzzo
komnir af stað upp í fjöllin. Eftir hálftíma
stím í gljáfægðri drossíunni komum við til
Schio. Við leggjum bifreiðinni við aðaltorgið
og spyijum fyrsta lögregluþjón eða prest
sem við sjáum, hvort þeir viti hvert við eig-
um að leita. Hvort til sé skjalasafn eða ein-
hvers konar hagstofa sem veitt getur upp-
lýsingar um menn sem búið hafa í borginni.
Á lögregiustöðinni hittum við fyrir
Brigadieri Losurdo Domenico, mann á sex-
tugsaldri með virðulega ýstru, stórt kasket
og alla tilburði til þess að vera valdsmaður.
Hann hugsar og hugsar svo mikið næstu
fímm mínútumar að við vorum hreinlega
orðnir hræddir um að við værum jafnvel
grunsamlegir og að okkur yrði stungið inn.
En allt I einu kviknar á perunni hjá Losurdo
og hann hringir í símanúmer eitt fyrir utan
bæinn hjá fyrrverandi vaktstjóra. Hann
kannaðist ekki við neitt, en benti Losurdo
á að hringja í Professor Bortoli, sem einu
sinni var bókasafnsstjóri f bókasafninu í
Schio. Professor Bortoli krossbrá við símtal-
ið og sagði að það væri sko alveg sjálfsagt
að taka á móti okkur og segja okkur hvað
hann vissi og myndi um Eggert og konu
hans Leliu. Losurdo setti kasketið upp, sló
hælar saman og honnör var gerður fyrir
okkur félögunum og annar lögreglumaður
kallaður til í fylgdariiðið.
Pjórir saman þrömmum við síðan út úr
garðinum, sem umkringdi lögreglustöðina
með foringjann í broddi fylkingar og einka-
lífvörðurinn rak lestina. Borgarar viku til
hliðar og hersveit þessi vakti mikla athygli
þar sem við gengum um kílómetra leið í
gegnum miðbæinn. Við komum að húsi
Professor Bortoli og tók hin ágæta kona
hans á móti okkur og okkur var boðið til
stofu.
EGGERT bauð öllum
TILVEIZLU
„Heimsókn ykkar kom mér verulega á
óvart og skemmtilega og er ég fús að skýra
frá því litla sem ég veit um hjónin Eggert
og Leliu og kynnum af þeim. Eggert kom
stundum í bókasafnið þegar ég var þar for-
stöðumaður um og í kringum seinna stríð
og ég man eftir því að hann skrifaði tvær
bækur og gaf safninu þær. Hann leitaði
víða eftir einhveijum sem gæti þýtt þær og
gefíð út á Ítalíu, en ég held ekki að honum
háfí tekist það og held ég örugglega að
bækumar séu enn í safninu. Eins og ég
sagði áðan þá kynntumst við hjónin þeim
lítið, en ég man vel að 17. júní 1944, þegar
ísland fékk sjálfstæði frá Danmörku, þá
ibuðu Eggert og Lelia kona hans öllum
mennta- og frammámönnum í borginni og
héraðinu til veizlu til þess að samfagna með
þeim lýðveldisstofnunina. Eggert og Lelia
voru miklir föðuriandsvinir, Lelia var odd-
viti og orti mörg ljóð til Ítalíu og Eggert
dýrkaði sitt land og sína þjóð og hafði mikla
drauma um hana. Ég man eftir því að þeg-
ar allir voru komnir inn og kampavín í glös-
um þeirra um það bil sextíu manna sem í
veizlunni voru, þá stendur Eggert upp, hnar-
reistur, hvíthærður í gráum fötum með silk-
islifsi og segir hátt og skýrt: „Skál, skál
fyrir lýðveldinu á íslandi." Þið verðið að
afsaka framburðinn, en ég man svo vel eft-
ir þessu sterka augnabliki. Samkoman var
rafmögnuð þvf öllum skildist að hér var
stórt augnablik á ferðinni. Margir þeir sem
í veizlu þessari voru komu hvorki fyrr né
síðar inn á heimili þeirra hjóna og vorum
við éinmitt í þeim hópi. En það er ekki
fyöldi samveruaugnablika sem skipta máli
heldur innihald þeirra og geymum við þessa
minningu vel og vandiega.
•%
Við þökkum fyrir okkur og gerum hægri
snú og höldum aftur niður á lögreglustöð.
í samtali okkar við Professor Bortoli kom
upp nafn greifynjunnar Dr. Ippolitu Mag-
nago Suppiej, sem bjó við Maraschin-götu
og var mikil vinkona frú Leiiu. Við báðum
lögregluforingjann um að hringja S hana og
biðja hana um að hitta okkur ef hægt væri
á morgun. Það var auðsótt mál, enda var
frú Lelia bezta vinkona hennar. Við Dottore
Meneguzzo höldum aftur til Vicenza.
„Þ JÓÐHETJA FRÁ ÍSLANDI"
Morguninn eftir ákvað ég að halda til
bókasafnsins og leita uppi bækumar tvær,
sem Professor Bortoli hafði sagt mér frá.'- '
Það var tiltölulega auðvelt að finna safnið,
mikið hús með stórum garði og háum múr
í kringum. Á aðaldyrunum stóð á skilti einu
miklu: Lokað vegna breytinga. Inn komst
ég eftir nokkra leit; kvaðst vera frá íslandi
og vilji helst tala við yfírbókavörðinn.
Stuttu síðar birtist Lorenzo Brun, en svo
heitir hinn ágæti aðstoðarforstjóri safnsins
og spyr hvað ég vilji og ég verði að segja
sér það fljótt því að konan hans bíði heima.
Ég lýsi lauslega fyrir honum hveiju ég sé
að leita að og er svo leiddur upp f fundar-_
sal safnsins og bfð þar drykklangá stund
unz Lorenzo kemur með tvær bækur báðar
ánafnaðar safninu af Eggerti Stefánssyni.
Fyrri bókin heitir „Lífið og ég“ og er gefín
út af ísafoldarprentsmiðju árið 1950. Siðari
bókin heitir „Bergmál ItalSu" og er gefín
út árið 1959 af Menningarsjóði og Þjóðvina-
félaginu í Reylqavfk. Ég bið Lorenzo að Ijós-
rita fyrir mig fyrstu tfu blaðsSðumar í hverri
bók og fór hann þá S meiri háttar kerfí og
sagðist verða að tilkynna konu sinni um
seinkun. Af þvf loknu létti yfir öllu og
hvatti ég hann til að leita fleiri gagna. Það
hlyti að vera eitthvað um Eggert í blöðum
þessa tíma og hófust nú hinar mestu flett-
ingar og fékk ég um eitt tonn af innbundn-
um blöðum. í rykmekki aldraðra blaða fletti
ég og fletti og allt í einu kom forsiða í t
Cronica di Schio frá 7. janúar 1960 og var
fyrirsögnin þessi. „Eggert Stefánsson, þjóð-
hetja á fslandi, stungið upp á honum sem
forsetaefni á Islandi“ „Maðurinn frá landi
þorskastríðanna, landi hinna miklu víkinga,
skáldið og söngvarínn frá landi hins elzta
þjóðþings í heimi“. Nú tók Lorenzo Brun
heldur betur stökk og lét ég hann ffnkemba
safnið frá hillu númer eitt til ellefu þúsund
og fyrir rest fundum við umslag sem á stóð
númerið 135-E, Stefansson Eggert — e —
Famiglia. Umslagið innihélt dánartilkynn-
ingu vegna konu hans Leliu, minningarblað
prentað .vegna útfarar frúarinnar og svo
bættum við f umslagið ljósriti af greininni
sem við fundum S Croniea di Schio. Þá má
segja að verkefninu f safninu hafí verið lok-
ið, þvi annað var ekki að sjá um Eggert.
Timinn var orðinn naumur þvi ég átti að
hitta Ðottore Meneguzzo klukkan 13.15 á
veitingastað og sfðan greifynjuna Ippolitu
Magnago Suppiej klukkan hálf tvö. Við
höldum á fund frúarinnar og er okkur vel
fagnað, en hún býr einmitt ofar í sömu
götu og Eggert og Lelia bjuggu við, eða
við Via Maraschin. Heimili frúarinnar ber
vott um foman auð og völd.
Greifafrúin Segir Frá
Frú Magnago Suppiej var ljúft að segja
okkur frá sinni beztu vinkonu, Leliu, og
þeirra góðu stundum. „Það var þannig að
Eggert var mikið á ferðalögum og Lelia ein
heima og umgengumst við mikið. Lelia var
ágætt ljóðskáld og orti hugljúf Ijóð til Ítalíu
og framtfðar þjóðar sinnar. Sérstaklega yar
hún iðin við Ijóðagerð á árunum 1942-44,
en þá stóð síðari heimsstyrjöldin sem hæst
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19. DESEMBER 1988 33