Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 10

- rússneska elskan mín
Minningar eru blóm, sem maður tínir á lífsleið-
inni og hnýtir í vönd, sem aldrei glatar lit
sínum. Sem slíkar eru þær yndisaukandi
hugljómun, sem færir okkur sífellt aftur á
vit fortíðarinnar.
Þetta er sönn ástarsaga
úr síðari
heimssty rj öldinni.
Höfundurinn var
dýralæknir í her
Þjóðverjaí
Rússlandsstríðinu. Þótt
merkilegt megi virðast
voru hestar mikið
notaðir í stríðinu og þeir
voru oft að meiðast,
særast og veikjast. En
það er ekki í rauninni
söguefnið, heldur
mannleg samskipti milli
þeirra sem áttu að vera
óvinir, og umfram allt:
Ástarævintýri þýska
dýralæknisins og
rússneskrar stúlku.
Eftir KARL KORTSSON
Frá því er ég reið með þýsku herdeildun-
um frá Geldem yfír hollensku landamærin
til Venlo við Másfljót hinn 9. dag maímánað-
ar 1940 eru hartnær tvö stríðsár líðin.
Á leiðinni að víglínunni ber fyrir augu
mín leiði Pietzke-bræðranna tveggja úr 45.
fótgönguliðssveit. Nú þegar hefur stríðið
kallað ijölmörg hundruð þúsunda til grafar.
Við hermennimir höfum þvælst um Evrópu
þvera og endilanga, upplifað böl stríðsins,
en einnig notið kossa stúlknanna, þegar
færi gafst.
í apríl 1942 er ég gerður að höfuðsmanni
í dýralæknadeild þýska hersins, þá 26 ára
að aldri. Vegna sérmenntunar minnar fæ
ég fyrirskipanir um það í Berlín að taka
að mér skurðdeild hrossasjúkrastöðvar 342.
fótgönguliðssveitar. Stöðin á að vera í ná-
grenni borgarinnar Gzatsk við fljótið Gzat,
um 150 km suðvestan við rússnesku höfuð-
borgina, Moskvu.
í Brest verð ég að skipta um lest, þar
eð rússnesku jámbrautimar eru gleiðari en
þær vestur-evrópsku. Ég fel mig í homi
klefans á bak við frakkann minn, sem hang-
ir þar, til þess geta fá sofíð meðan karlam-
ir spila á spil og hlæja stórkarlalega að klúr-
um bröndurum sínum. Á svæðinu umhverf-
is jámbrautarstöðina í Witebsk og meðfram
akbrautinni húka yfír þúsund særðra, vafð-
ir í druslur vegna kuldans í 40 stiga gaddin-
um. Hversu breytt var hún nú orðin hin
glæsta ímynd hins sigursæla, þýska lúxus->
hermanns! Við sjónum blöstu hörmungar
hers, sem hershöfðinginn „rússneskur vet-
ur“ hafði gersigrað, og ekkert beið nema
harmleikur þess er hörfar, líkt og hjá Napó-
leoni 130 ámm áður.
Þar eð brautarsporið hefur verið sprengt
í loft upp af rússneskum andspymumönnum
fer ég með vörubíl áfram til austurs til
Smolensk. Hjá birgðavörðum liðsforingj-
anna verð ég mér úti um vattfóðraðan
frakka og fíltskó. í kjallamum er saunabað.
Að afloknu gufubaðinu er maður húðstrýkt-
ur með birkigreinum og dýft í kalt vatn
undir öruggri handleiðslu Mamotsehka. í
fjærsta hominu strjúka tveir karlar hvor
öðmm; — sá eldri rýtir eins og svín.
Daginn eftir fer ég á puttanum til
Vjaz’ma. Vegurinn liggur undir skotárásum
og við þurfum iðulega að leita vars. I mötu-
neytinu í Vjaz’ma hitti ég fyrir tilviljun
skólabróður, Otto Miinter að nafni, sem
deilir með mér afganginum af frönsku konj-
akki. Hjá stjómendum kemst ég að því, að
senda á mig með skotfæralest til Gzatsk.
Þetta jafngildir nærri því skipun um himna-
för, því Rússar spara ekki stóm skotin og
lágfleygar vélar ráðast á vegina. Já, og litlu
munaði að þeir hittu mig. í bílalestinni fyr-
ir aftan okkur sprakk vömbíll í loft upp.
Brennandi fólk veltir sér æpandi í snjónum.
í loftvamarbyrgi herbúðanna við Gzatsk
dvel ég í tvo daga, vegna þess að leiðin til
\yischidowo er lokuð vegna snjóa. í dögun
finn ég svo birgðalestina, sem ég fæ að
fljóta með. Á hestasleða dúða ég mig í
fjölda teppa og hef marghleypuna spennta
í kjöltu mér. Ökuþór minn, rússnesk hjálpar-
hella, reykir yfírvegaður Machorka. Með
aðstoð landakortsins fylgist ég með leið-
inni. í snæviþöktum þorpunum er vart mann
að sjá. Hermenn í snjóskyrtum á vakt, kon-
ur með tijáknippi á bakinu. Þegar við ökum
um skóglendi fara varðflokkar meðfram
lestinni. Eyðilagðir hlutir standa upp úr
snjónum og minna á, að ófriður ríki.
Það er orðið áliðið, þegar ég kemst á
áfangastað. Ráðandi majór á staðnum, dr.
Wolfhard, sem heimafyrir var starfandi
dýralæknir í Schwaben, er með ástríðufull
slagorð frá flokkslínunni. Gagnvart slíku
fólki verður maður að vera á varðbergi og
láta sér ekkert gáleysislegt orð um munn
fara. Hatur er afleiðing uppeldis eða brost-
inna vona. í minni Qölskyldu var ofstæki
óþekkt. Forveri minn í starfí í Gzatsk hafði
riðið á jarðsprengju. Þar eð jarðvegurinn
var gaddfreðinn fleiri metra niður var kistan
send heim.
Ungur starfsbróðir, flokksforingi að tign,
sem mér líkar vel við, stýrir lyflækninga-
og kláðadeild hrossasjúkrastöðvarinnar.
Skurðstofa hefur verið innréttuð í félags-
heimilinu. Aðstoðarmenn dýralæknanna,
Stauch liðþjálfi og Grill undirforingi, vísa
mér í gegnum sjúkrahesthúsið og upplýsa
mig um hvert sjúkratilfelli. Hér er góð regla
á öllu. Oftast er komið með hesta vegna
sára af völdum handsprengja, skotsára, þar
sem fjarlægja þarf kúlur, sjúkleika í gang-
limum, sem og vegna ofreynslu og ofkæling-
ar. Stærstur hluti sjúklinganna hefur særst,
þegar verið er að færa til s'tórskotaliðið eða
í trússferðum. Mitt fólk á sjúkrastöðinni
kemur úr bændastett og hefur skilning á
góðri umgengni við hross. Sem viðbótar-
sjúkraliðar eru undir minni stjóm 20 rússn-
eskir stríðsfangar og einn gyðingur — kenn-
ari frá Moskvu — sem túlkur. Að deginum
til gátu rússnesku aðstoðarmennimir farið
öjálsir ferða sinna; — aðeins á kvöidin urðu
þeir að dveljk;i þorpsskólanum. Stöku sinn-