Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 19

ir. Menn komu til að bjarga okkur. Eg man
eftir manni í snjóhvítum galla, sem tók mig
í fangið. Gallinn varð alltaf rauðari. Jens
bróðir missti meðvitund, og lá í dái í fjóra
daga. Það var ekki bílfært til ísafjarðar.
Kjartan læknir kom hlaupandi úteftir á
mannbroddum. Mér fannst merkilegast stór
hringur sem hann bar á vísifingri. Þarna
komst ég í fyrsta sinn í útvarpið. Kjartan
lét vita af slysinu, en var svo nærgætinn,
að segja að við hefðum farið að leita kinda.
kvöldið. En þetta var einsog „pissa í skóinn
sinn“, allt komst auðvitað upp, og ég var
ekki beðinn um að „taka niður“ fréttirnar
oftar! Svo var dansæfing annan hvern laug-
ardag. Með grammófón. Þegar stóru krakk-
arnir voru öll komin í vangadans, kom skóla-
stjóri, stoppaði fóninn, og allir urðu að fara
í sæti sín og byija upp á nýtt. Þetta endur-
tók sig 3—4 sinnum á kvöldi. Ég var svo
lítill, að ég náði ekki að vanga neina. Einn
stóru strákanna átti flösku af hárspíra, við
fegum allir fínt í hárið hjá honum. Það var
því sterk angandi lykt á þessum böllum."
Steindór og Margrét í hlutverkum sínum í leikriti Leikfélags Reykjavíkur, Und-
ir heillastjörnu, fyrsta leikritinu, sem þau léku saman í.
Steindór (lengst tilhægri), Brynjólfiir Jóhannesson ogErna SigurleifsdóttiríleikritiSteinbecks, Mýsogmenn, um 1953.
að vera að tæta sig í sundur, og byggja
upp á nýjan leik. Kafa ofaní sálina, og
skapa persónu, sem einhver annar hefur
búið til. En þegar leikari hefur náð valdi
á persónu — er það þá ekki hans eigin
sköpun? „Mér er illa við viðtöl," segir
Steindór, „um hvað viltu tala? Eigum við
að tala um líf mitt og starf eða eigum
við að bjarga heiminum?"
„Bjarga heiminum?"
„Já! Hafa ekki allir einhvemtíma haft
gloríu, um að bjarga heiminum?"
En við ætlum að tala um líf hans og
starf, enda hlýtur líf hvers að miðast við
að bjarga sjálfum sér og þarmeð örlitlu
broti af heiminum. Hægt og varlega fær-
ist Steindór nær leikaranum, en þá er
klukkan orðin svo margt að ég ákveð að
fara tfl Grikklands, og hann austur að
Flúðum að dytta að sumarbústað. Við
hittumst aftur í vetur í garðhýsinu og
skammdeginu. Það er kertaljós, og glóð-
volgar vöfflur með rjóma, hjá Grétu eigin-
konu Steindórs. Það er Margrét Ólafs-
' dóttir leikkona.
ÆVINTÝRIMEÐ BRODDSTAF
„Ég er fæddur í Hnífsdal. Ég var í barna-
skólanum, sem fauk. Ég var samt ekki í
honum þegar hann fauk. Við erum fimm
systkinin. Pabbi var sjómaður og fiskmats-
maður. Og hafði kindur. Móðir mín var
mjög ljóðelsk og ég las oft upp fyrir hana.
Það var hún sem hvatti mig mest þegar ég
var komin með þau áform að verða leikari.
Ég veit ekki hvaðan sú hugmynd kom.
Æth hún hafi ekki_ hreiðrað um sig. Við
lékum í skólanum. Ég gat hermt eftir Jóni
' Auðuns og Haraldi Björnssyni. Það þótti
ágætt. Mikið var hlustað á útvarpsleikrit.
Við systkinin vorum látin þvo okkur, sett-
umst inn í stofu og alit fór fram eins og
helgistund.
Þegar ég var yngri, ætlaði ég að verða
skipstjóri, mikill aflakóngur. Þá kom í ljós
hvað ég var alltof nærsýnn; ég sá aldrei
baujuna. Þá var sá draumur búinn. Ein
sterkasta bernskuminning mín er þegar við
tveir bræðurnir, og vinur okkar, fórum í
fjárhúsið að hreinsa. Það var vetur og gler-
hált. Við höfðum komist yfír broddstaf og
eftir að hafa rekið féð á fjörubeit, létum
við til skarar skríða. Fórum upp í íjallið
Bakkahyrnu, fyrir ofan þorpið. Við vorum
komnir nokkuð hátt upp, og broddstafurinn
dugði vel. í fýrsta gilinu var mikill snjór,
við ákveðum að renna okkur niður. Vinurinn
með broddstafinn á undan, við bræður á
eftir. Eftir það man ég lítið. Viryjr okkar
komst heim en kom ekki upp orði, gráti
nær. Svo heyrðist grenjið í mér langar leið-
Leiklist Ekki Talið
LlFIBRAUÐ
„Ég var í Gagnfræðaskólanum á ísafirði,
þar réði ríkjum sá merki skólamaður og
pólitíkus Hannibal. Síðan gerðist ég kenn-
ari í Súðavík einn vetur aðeins 17 ára.
Ætlaði í Kennaraskólann, og taldi sniðugt
að hafa lifibrauð af kennslu, með leikara-
starfinu. En þá datt engum í hug að hægt
væri að hafa leiklist sem aðalstarf. Á sumr-
in var ég á sjó, fýrst sem smápolli á triliu
með pabba og bræðrum mínum. Svo á drag-
nót og línu á stærri bátum. Svo fór ég suð-
ur. Hætti við kennaranámið en fór að vinna
á Eyrinni. Mér er minnisstætt, þegar verk-
stjórarnir voru að koma og pikka út verka-
menn til starfa. En ég reyndi að komast inn
í leiklistarskóla Lárusar Páls, sem var sá
eini í landinu. Komst að síðustu á upplestr-
arnámskeið hjá Lárusi, og svo í skólann
haustið 1946, og fékk þá líka vinnu í Lands-
bankanum. Ég gerði tvær tilraunir til að
mæta í skólatíma, en sneri við á tröppunum
vegna feimni. Sá svo, að við svo búið mátti
ekki standa. Skóiinn hófst þegar vinnu i
bankanum lauk, og stóð til klukkan sjö. Þá
tók við vinna í leikhúsinu, smáhlutverk og
statistarullur, þegar á leið. í skólanum voru
m.a. Árni Tryggvason, Rúrik, Bryndís Pét-
urs, Ragnhildur Steingríms, Margrét Magn-
úsdóttir og Soffía Karls. Það voru góðir
kennarar við skólann og Lárus einstakur
listamaður og leikstjóri. Fyrsta hlutverk
mitt hjá LR var svo „Klukkusveinninn“ í
Skálholti Kambans, þ. 21. nóv. 1947. Þar
á eftir komu ýmis smærri hlutverk, m.a. í
Hamlet og Galdra-Lofti. Svo kom að því
að Þjóðleikhúsið tæki til starfa. Eftir ára-
mótin 1949 var ekkert leikið í Iðnó, flestir
fóru að æfa opnunarleikritin þrjú „uppfrá",
og ég var með í þeim öllum. Það voru stór-
ir dagar og aldrei gleymi ég vígsludegi Þjóð-
leikhússins. £á var ég búinn að kynnast
konuefninu; hún var ung stúlka í Leiklistar-
skólanum.
Næsta hlutverk var stórt og skemmtilegt
„Pabba“, fyrsta gamanleik Þjóðleikhúss-
ins. Þar brilleraði Andrés Andrésson og
Inga Þórðardóttir. Ég fékk mánaðarfrí í
bankanum til að læra rulluna, fór heim í
Hnífsdal. Það voru dýrðardagar í foreldra-
húsum þann tíma. Ég orðinn „prófessional"
leikari, sól og blíða fyrir vestan og stórt
hlutverk að læra.“
Málverkum Sagt Frá
Barnsfæðingu
Við Gréta fórum að gera áætlanir um
að komast utan til frekara náms. En þá
Steindór og Ólafur Ragnarsson í sam-
tali við Roger Moore (Dýrlinginn) fyrir
nýstofhað íslenzkt sjónvarp, 1967.
Slysið gerðist rétt fyrir jól. Við gátum ekk-
ert dansað á jólaballinu. Hjálpræðisherskon-
ur báru okkur í kringum jólatréð. Síðan
hefur mér alltaf þótt vænt um hjálpræðis-
herinn. En broddstafurinn fékk að sigla sinn
sjó, hann var sökudólgurinn að okkar viti.
Bundum hann við stóran stein, þó hann
væri úr járni, og létum hann detta fram af
háum kletti, beint í sjóinn.“
\
Rússar á Heimleið
í Reykjanesi
„Ég fór í Héraðsskólann við Djúp, 13
ára. Þar var fólk á öllum aldri og þroska-
stigi. Ég var langyngstur allra og naut þess.
Aðeins eitt útvarpstæki var í skólanum, í
íbúð skólastjóra. Skipst var á að skrifa nið-
ur fréttir og lesa þær fyrir hópinn. Það var
vandi að fá heila brú í þær, ef þulurinn las
hratt. Rússar höfðu ráðist inn í Finnland,
og Finnar voru okkar menn. Þegar röðin
kom að mér, mistókst mér hrapallega, fékk
engan botn í fréttirnar, svo ég brá á það
ráð að tilkynna að Rússar hefðu gefist upp
og væru allir á heimleið. Það varð mikill
fögnuður og ekki þörf á fleiri fréttum það
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19. DESEMBER 1988 19