Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1984, Blaðsíða 5

„I Ameríku þarff aö
minnsta kosti 150
þúsund dollara í
hreint og klárt mútuffé
til aö greiöa allskonar
mönnum á bak viö
tjöldin hjá þúsundum
útvarpsstöðva“
á undan, og svo að segja öllum sem ekki veifuðu gull-
tryggðri vinsældaformúlu var sagt upp. Þar á meðal var
ég en ég var í góðum félagsskap; ég get nefnt virta
tónlistarmenn eins og José Feliciano, Captain Beefheart
og meira að segja Peter Frampton sem þó hafði selt
sínar plötur í milljónavís. Scott Wilk, sem nú er með
mér í Bone Symphony, varð fyrir nákvæmlega sömu
reynslu og ég. Hann hafði gert eina plötu fyrir Warner
Brothers þegar kreppan skall á og þá var hann settur út
á gaddinn með okkur hinum. Þessi kreppa stafaði ekki
síst af því að farið var að „falsa“ plötur í stórum stíl og
sömuleiðis taka þær upp á kassettur í heimahúsum, en
það er skrýtið að meðan þetta gerðist í Bandaríkjunum
var mikil gróska á Bretlandi, og kannski hér líka. Sú
gróska byggðist á smáum en framsæknum fyrirtækjum
sem gátu komið sínum listamönnum á framfæri án þess
að eyða til þess hundruðum þúsunda dollara. Slíkt er
næstum ógerningur í Bandaríkjunum, því miður. Það er
viðurkennd staðreynd að til þess að gera eitthvert lag
að „hit single" í Ameríku þarf ekki aðeins gott pródúkt
og allt það, heldur einnig að minnsta kosti 150 þúsund
dollara í hreint og klárt mútufé. Það þarf að ná til
þúsunda útvarpsstöðva og til þess verður að greiða alls
konar prómósjón-mönnum stórfé bak við tjöldin."
— Það hefur ekki hvarflað að þér að koma heim aftur,
eða halda til Evrópu þar sem samkeppnin er ekki jafn
óvægin?
„Nei. Þetta er miklu meiri ögrun. Það er meira að
vinna, og þar af leiðandi náttúrlega meira að tapa, og
mér hefur alltaf þótt skemmtilegast að starfa í þannig
andrúmslofti. En annars vil ég taka það fram að mér
hefur alltaf þótt bæði gott og gaman að vera á íslandi
og ég lít alls ekki svo á að ég sé fluttur héðan. Hér
fúngera ég rétt eins og allir aðrir í þessum bransa og ég
er búinn að vera í símaskránni frá því um tvítugt og
verð það áfram. Það er kannski svolítið erfitt að ná í
mig stundum! Galdurinn er sá að halda fjöregginu á
lofti beggja vegna Atlantsála — mér hefur alltaf þótt
mjög inspírerandi að koma út og álíka inspírerandi að
koma hingað heim aftur. Ég hef aldrei fundið fyrir þeim
leiða og þeirri vansælu sem margir virðast þjást af hér,
ekki einu sinni meðan ég var hér öllum stundum. Ég get
skilið þennan leiða en viðurkenni hann ekki; ef menn
eru ánægðir innra með sér er allt í lagi, og ég skirrist
ekki við að beita hvaða brögðum sem er til þess að
öðlast þá ánægju ..."
— Hvað tók svo við hjá þér þegar samningurinn við
Warner var farinn veg allrar veraldar?
„Já, þá var ég þegar kominn af stað í leikrænu deild-
inni, farinn að fást við kvikmyndagerð og ýmislegt sem
því tengdist. Ég hafði skrifað leikrit sem var tekið upp á
vídeó, ég gerði mynd um Jack Magnet eins og ég sagði
áðan, og svo tók við heimildamynd um íslensku Brasil-
íufarana. Það var meðan ég var að vinna við tónlistina
við þá mynd sem ég kynntist tölvumúsíkinni fyrst að
ráði, fékk þessa digítal-veiru. Áður en ég fór til Banda-
ríkjanna vissi ég nánast ekkert um þá tæknivæðingu
tónlistarinnar sem var í vændum og nú er orðin stað-
reynd, og þetta var því góður skóli. Ég lít á þessa
Ameríkudvöl mína sem eina allsherjar lærdómsbraut
— fyrst var jazzinn, svo fikraði ég mig áfram og þegar
hverju stigi er lokið hef ég vonandi lært eitthvað nýtt.
Þetta eru allt áfangar til þess að þroska sjálfan sig,
árangurinn verður aðeins metinn á manni sjálfum."
— Fyrstu tilraunir þínar með tölvutónlistina heppn-
uðust ekki sérlega vel, var það?
„Nei, ég mætti mikilli mótspyrnu enda var allt sem
viðkom synþesæserum talið vera tómt glamur og gjall.
En ég beit í mig að halda þessu áfram, hvað sem það
kostaði, og í upphafi vakti meðal annars fyrir mér að
vera fyrstur á vettvang með svona eins eða tveggja'
manna synþesæser-band. Þetta var árið 1981 og með
mér var Bandaríkjamaður að nafni Alan Howard og við
fórum í hljómleikaferð um ísland, Norðurlönd og víðar
og gekk satt að segja hræðilega illa. Þetta var fordæmt
af blöðunum og tæknin var enn þá á brauðfótum, mörg
þeirra tækja sem nú tíðkast voru enn ekki komin á
markaðinn og svo var þetta óskaplega brothætt. Tækin
voru öll samtengd og ef ein maskínan bilaði fór allt í
kerfi. Það vaf oftar en einu sinni og oftar en tvisvar sem
ég stóð einn uppi með harmóníkuna og annað ekki. En
við gerðum plötu sem ég kallaði A Historical Glimpse of
the Future og það hefur reynst vera sannnefni, nú er
þessi tegund tónlistar orðin mjög útbreidd og nýtur
bæði vinsælda og virðingar."
— Hljómsveitin Bone Symphony, hvernig er hún til
orðin?
„Ja, eftir að þessari örlagaríku hljómleikaferð lauk
datt Alan út úr myndinni og þá fékk ég Scott Wilk í lið
með mér og skömmu seinna kom svo Marc Levinthal til
skjalanna. Núna síðastliðið haust bættist Ragnhildur
Gísladóttir svo í hópinn. Ég er ákaflega bjartsýnn fyrir
hönd þessarar hljómsveitar, við erum búnir að gefa út
eina plötu sem mæltist ágætlega fyrir og byrjum í mars
að taka upp þá næstu. Reyndar fengum við núna nokkr-
um dögum eftir áramót mjög góðar fréttir sem verða
okkur áreiðanlega mikil hvatning. Einn eftirsóttasti
upptökustjóri heims, Alex Sadkin, hefur lýst eindregn-
um áhuga og vilja til þess að taka upp þá
plötu. Þetta er mikil viðurkenning fyrir
okkur því Sadkin vinnur aðeins með fyrsta
flokks tónlistarmönnum, ég get nefnt Talk-
ing Heads, Grace Jones, Marianne Faithfull
og Thompson Twins. Við erum nú á leið til
Englands til þess að ráðgast við Sadkin og
spilum um leið á nokkrum giggum, tökum
upp sjónvarpsþátt og ef til vill eitthvað
fleira. Svo Bone Symphony spjarar sig efl-
aust. Ég get einnig nefnt það hér að Scott
Wilk, sem er einna íslenskastur þeirra
Bandaríkjamanna sem ég hef kynnst, hefur
reynst okkur fslendingunum alveg ómetan-
legur við að enskufæra íslenska texta m.a. á
sólóplötu Ragnhildar sem tekin verður upp á
þessu ári og eins texta Stuðmanna ..."
— Enskufæra texta Stuðmanna?
„Já, það eru ýmis plön í gangi. Við skulum
ekki fara nánar út í þau núna.“
— Nei. En segðu mér, hvernig er nafnið
Bone Symphony hugsað?
„Ja, ætli fyrri hluti nafnsins sé ekki tákn
fyrir hið frumstæða, og ef til vill holdlega,
en seinni hlutinn táknar þá hið þróaða og
andlega."
— En nú út í aðra sálma, kvikmyndirnar.
Hvað er þar á döfinni hjá þér?
„Ja, fyrstu þrjár myndirnar sem ég gerði
lít ég á sem minn kvikmyndaskóla. Ég álít
að það sé besti skólinn, að gera hlutina í
stað þess að lesa um þá. Á síðasta ári var ég
framleiðandi myndarinnar Nickel Mountain
sem gerð var í samvinnu við Ameríkumenn
og svo verður einnig um tvær næstu myndir
mínar. Ameríkanar geta kennt okkur svo
ótal margt hvað varðar tækni og alls konar
framkvæmdaatriði en ég held að við getum
á hinn bóginn kennt þeim ýmislegt viðkom-
andi innihaldi og menningarlegu gildi. Við
erum jú mesta söguþjóð veraldar! Ég lít svo
á að þar sem sögurnar eru eigum við fslend-
ingar mikinn fjársjóð sem við getum flutt út
í formi kvikmynda þegar okkur vex fiskur
um hrygg."
— Hverjar eru þessar kvikmyndir sem þú
minntist á?
„Hin fyrsta er nú bara íslandsmynd fyrir
sjónvarp sem ég framleiði í samvinnu við
Future Films-fyrirtækið. Mér hefur alltaf
sviðið nokkuð undan þeirri einu íslands-
mynd sem sýnd hefur verið í bandaríska
sjónvarpinu, í Sixty Minutes-þættinum hjá
CBS-sjónvarpsstöðinni. Það var ósköp ágæt
og hlutlaus mynd nema hvað síðasta ein og
hálf mínútan sýndi kófdrukkin börn á úti-
hátíð og það hefur komið í ljós að þessi hálf
önnur mínúta er það eina sem situr eftir í
áhorfendum. Ég er sífellt spurður um það
hvort öll átta, níu ára gömul börn á íslandi
séu orðin alkóhólinu að bráð. í minni mynd
verður ungviðið hraust og fagurlimað og
leggur stund á íþróttir! Þar á meðal er nokk-
uð fjallað um íslensku ólympíufarana, en
ólympíuleikarnir verða haldnir í Los Angel-
es í sumar eins og þú hlýtur að vita.
Hina kvikmyndina sem er á döfinni geri
ég með félögum mínum, þeim Valgeiri Guð-
jónssyni og Agli Ólafssyni. Fyrr á árinu
kom Valgeir út til Los Angeles til mín og þá
lögðum við fyrstu drög að myndinni og núna
erum við þrír að undirbúa þetta. Þessi mynd
er ... ja, þetta er spennandi sakamála-
mynd! Hún verður væntanlega tekin hér á
fslandi á þessu nýja ári.
Ég gæti nefnt þriðju myndina, epíkina um
Jack Magnet sem ég minntist á áðan. Val-
geir vann með mér að handriti þeirrar
myndar í sumar og það er gert ráð fyrir að
hún verði tekin bæði hér og í Bandaríkjun-
um árið 1985. Það veltur þó á fjármögnun-
inni hvort af verður. Það er þegar ljóst að
þetta verður afskaplega dýr kvikmynd svo
að það er best að slá engu föstu um hana.“
— Ég þykist vita að ekki sé allt upptalið
enn.
„Nei, ég er með í smíðum sólóplötu sem
verður algerlega instrúmental og ég vona að
ég geti tekið upp á þessu ári. Hún á að
sameina það sem ég hef orðið vísari um jazz,
tæknivæðingu tónlistar og alþjóðlegan kúlt-
úr. Sömuleiðis á ég ólokið mynd sem ég byrj-
aði á fyrir alllöngu og hleyp í þegar ég hef
tíma. Þessi mynd á að heita Stíðsbrúðirnar.
Loks er aldrei að vita hvað hljómsveitin
Stuðmenn tekur sér fyrir hendur á árinu,
við erum ekki búnir að skipuleggja það í
þaula."
— Þannig að það er meira en nóg að gera
„Já. Tíminn er eiginlega manns versti
óvinur."
— Ég ætlaði einmitt að spyrja um tím-
ann. Hvernig hefurðu tíma til að sinna
þessu öllu, einlægt með fimm eða sex verk-
efni í gangi í einu?
„Ja, þetta tekst með því að vinna marga
tíma á sólarhring og sofa fáa. Ef ég fengi
eina ósk uppfyllta mundi ég óska mér þess
að þurfa ekki að eyða nema í mesta lagi
tveimur klukkustundum á sólarhring í
svefn. Með því að tileinka mér lifnaðarhætti
og hugarfar framþróaðra vitringa er ég
reyndar ekki úrkula vonar um að það geti
orðið ..."
í umhleypingasamri vetrarveðráttunni
okkar gildir það að vera við öllu búin.
Keðjurnar geta oft skipt sköpum.
Fólksbíla- og jeppakeðjur ásamt
þverböndum.og öðrum viðgerðar-
hlutum eru jafnan fyrirliggjandi.
Aukurrt öryggi í umferðinni!
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 14. JANÚAR 1984 5