Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1984, Blaðsíða 4

Með
fjöreggið
á lofti
beggja vegna Atlantsála
Jakob Magnússon er að vanda með
mörg járn í eldinum og berst á
tvennum vígstöðvum: I Ameríku og
hér heima, enda er annríkið slíkt, að
hann á sér þá ósk að þurfa ekki að
sofa nema tvo tíma á sólarhring
VIÐTAL: ILLUGI JÖKULSSON
Vorið 1978 var Jakob Frímann Magnús-
son nemandi við félagsvísindadeild
Háskóla íslands. Bestu fáanlegu heim-
ildir fullyrða að hann hafi ■ ekki
skemmt sér nema miðlungi vel, þó sitt-
hvað í fræðunum vekti áhuga hans.
Jafnframt var Jakob nýorðinn blaða-
maður við Dagblaðið, það er síðar át
Vísi, en hvorugur starfinn megnaði að halda aftur af
honum þetta vor er honum var boðið í hljómleikaferð
um Kanada. Boðið kom frá „Long“ John Baldry og
hljómsveit hans sem Jakob var ekki allsendis ókunnug-
ur. Ferðin gekk vel; hún átti að standa yfir í fáeinar
vikur en varð á endanum rúmlega tveggja mánaða túr
og átti flokkurinn hvarvetna vinsældum að fagna. Það
kom því sem þruma úr heiðskíru lofti þegar fégírugir og
kanadískir umboðsmenn stungu af með sjóðinn og
hljómsveitin sat eftir með sárt ennið. Jakob var svo að
segja strandaglópur í Kanada og sá þann kost vænstan
að halda suður til Bandaríkjanna, til Los Angeles eða
LA, þar sem hann átti nokkra kunningja er hann vonaði
að gætu lagt sér lið. Suður í Kaliforníu leist Jakobi hins
vegar dável á sig og ákvað að verða um kyrrt og fást við
tónlist. Eftir nokkurra mánaöa dvöl þar suðvesturfrá
hafði hann kynnt sig svo vel að honum var boðinn
samningur við hljómplötufyrirtæki Warner Brothers
sem hann að sjálfsögðu þáði. Á vegum Warners gaf
Jakob út tvær plötur; hin fyrri, Special Treatment, var
jazz-plata sem fékk mikið lof en að hinni síðari, Jack
Magnet, verður vikið hér að neðan. Eftir að samn-
ingurinn við Warner rann út hallaði undan fæti hjá
Jakobi um hríð en hann lét ekki deigan síga; tók að fást
við svokallaða tölvutónlist og er nú í hljómsveit, Bone
Symphony, sem ætla má að eigi sér bjarta framtíð;
hann hefur og fengist við ýmsar hliðar kvikmyndagerð-
ar, og er, eins og menn vita, einn hinna sívinsælu Stuð-
manna hér uppi á íslandi.
— Ameríka, Jakob?
„Ameríka, já. Það er einkum þrennt sem heillar mig í
sambandi við þetta land. í fyrsta lagi er það jazz-músík-
in, gamla kærastan mín ef svo má að orði komast; í öðru
lagi eru það kvikmyndirnar sem ég hef alla tíð haft
mikinn áhuga á og sem Bandaríkjamenn gera flestum
þjóðum betur, og í þriðja og síðasta lagi er það svo
tæknin en á því sviði eiga Bandaríkjamenn eins og þú
veist enga jafningja. Hvað snertir dvöl mína vestur í
Los Angeles er ég náttúrlega annars vegar að efla eigin
framþróun, eins og gengur, en hins vegar langar mig til
þess að auka samskipti okkar og samkrull við þessa þjóð
sem við getum margt lært af.“
— Ertu viss um það? Nú er það vinsælt hér á íslandi
að líta niður á Ameríkana og jafnvel fyrirlíta.
„Það veit ég og ég hef meira að segja sjálfur orðið
fyrir því vegna tengsla minna þar vestra. Auðvitað
fellur manni misjafnlega vel við hina ýmsu þætti í
skapgerð Bandaríkjamanna og ég mundi sennilega ekki
þrífast í Ameríku ef ég gerði ekki annað en velta mér
upp úr neikvæðu elementunum. Þetta er þjóð ungæð-
inga og kaupahéðna og í rauninni eru Bandaríkjamenn
unglingaþjóð, sökum skorts á forsögu og fornri, sameig-
inlegri menningu. Bandaríkjamenn finna líka fyrir
þessu sjálfir. Þeim sárnar að hafa engan menningarleg-
an bakhjarl, langflestir þeirra kunna aðeins eitt tungu-
mál og svo framvegis. En þrátt fyrir þetta held ég að
það sé margt líkt með Bandaríkjamönnum og okkur
Islendingum, miklu fleira en okkur grunar. Það ein-
kennir til dæmis báðar þjóðirnar að þær eru framtaks-
samar, duglegar og fullar einstaklingshyggju, og báðar
vilja hafa það þægilegt, eins og kallað er. Eg tel nefni-
lega að þetta séu fremur eðlislægir þættir íslendinga en
að við höfum apað þá eftir öðrum. Annars er ég mjög
hallur undir kenningar um hið gamla ríki Atlantis og
það kæmi mér ekkert á óvart þó við íslendingar reynd-
umst vera afkomendur Atlanta, og Bandaríkjamenn
líka.“
— Þannig að þú hefur ekkert upp á Ameríkana að
klaga?
„Raunverulega ekki. Það er þó eitt atriði sem er mjög
ólíkt með Bandaríkjamönnum og Evrópubúum, þar á
meðal íslendingum. Þar á ég við þá kaldhæðni og sjálfs-
íróníu sem er svo áberandi í Evrópu — við getum litið á
verk Brechts sem dæmi af handahófi — en er eiginlega
alls ekki til í Ameríku. Frá þessu eru vissulega undan-
tekningar — ég nefni Kurt Vonnegut í bókmenntunum,
Randy Newman í tónlistinni og Woody Allen í kvik-
myndunum — en þær eru mjög fáar. Þegar ég gerði
prójektið um Jack Magnet brenndi ég mig illilega á
þessu. Verkið var fullt af sjálfsháði en einnig íróníu í
garð ýmislegs í bandarísku samfélagi og mér til mikill-
ar hrellingar komst ég að því að stjórnendurnir hjá
Warner Brothérs máttu ekki vamm sitt vita. Þeir
kunnu alls ekki við að svona hlutum væri haldið á lofti,
enda komast engir upp með slíkt í Bandaríkjunum
nema mjög viðurkenndir listamenn. Ég frétti raunar að
aðalmennirnir hjá Warner hafi séð sjálfa sig í þessum
heldur ósmekklegu pólyester- og hártoppatýpum sem ég
var að skopast með í kvikmyndinni um Jack, en hún var
gerð samhliða plötunni. Þetta allt saman varð til þess
að ég fékk samninginn ekki endurnýjaðan og var næst-
um minn banabiti. Um leið var Jack Magnet ansi mikill
vendipúnktur í mínu lífi án þess að ég gerði mér grein
fyrir því þá. Þetta var í fyrsta sinn sem ég fór að hugsa
lengra en eingöngu um tónlistina; Jack Magnet var
eiginlega konsept sem innihélt bæði tónlistina og
kvikmynd, og þó sitt sýnist hverjum um Jack þá hefur
hann alls ekki sagt sitt síðasta orð. Ég hef ásamt öðrum
unnið kvikmyndahandrit um hann og Alexander Sal-
kind og menn hans kveiktu undireins á því. Nú er bara
að bíða og sjá.“
— En þetta var mikið áfall, var það ekki, að missa
samninginn?
„Jú, gífurlegt áfall, ég var í sárum lengi á eftir. Raun-
ar kom fleira til en bara þessi Ameríkuírónía Jack
Magnet. Það reið ægileg kreppa yfir hljómplötuiðnað-
inn í Bandaríkjunum eftir mikinn blómatíma næstu ár