Lesbók Morgunblaðsins - 11.09.1982, Blaðsíða 9

irjökli á leið í Kringilsárrana árið 1939.
ÐI
f góðu veðri í Kringilsár-
rana.
í Álftadal, Leiðang-
ursmenn búa trúss á
hesta og klæða sig
í regnfatnað.
Forvitni tarfurinn
sem náðist á mynd á 8
metra færi.
Helga og Edvarð voru ýmist
Friðrik á Hóli eða Jón í
Möðrudal og í seinni ferðum
einnig Torfi Guðlaugsson,
starfsmaður hjá Kaupfélagi
Eyfirðinga. Allt voru þetta
þaulvanir ferðagarpar.
Helgi Valtýsson skilaði
skýrslum um athuganir
þeirra á hreindýrunum til
ráðuneytisins og skrifaði síð-
an bók um þessi ferðalög, „Á
hreindýraslóðum", sem út
kom árið 1945. í henni er auk
ferðasagnanna að finna
margskonar fróðleik um
þessi stóru og tígulegu dýr
sem lifa ævi sína á heiðum
uppi, að því er virðist við
sæmilegasta kost yfirleitt. í
bókinni er einnig fjöldi
sagna af hreindýraveiðum á
árum áður og hvernig menn
komust oft í hann krappan
þegar leggja skyldi þessi
fótfráu og styggu dýr að velli
með lélegum búnaði.
Edvarð Sigurgeirsson tók
ekki aðeins ljósmyndir af
hreindýrunum í þessum
heimkynnum sínum, heldur
einnig 40 mínútna kvik-
mynd, sem er hinn mesti
kostagripur.
Edvarð var á ferð í
Reykjavík á síðastliðnu vori
með þessa kvikmynd sína og
sýndi hana á ráðstefnu sem
haldin var um hreindýr á ís-
landi á vegum Skotveiði-
félags íslands. Kvikmyndin
vakti mikla athygli á ráð-
stefnunni, enda hin
merkasta heimildarmynd
sem fleiri ættu að eiga tæki-
færi á að sjá, enda hyggst
Edvarð nú láta gera af henni
annað eintak en fram að
þessu hefur aðeins verið til
þetta eina.
Flestar ljósmyndirnar tók
hann af hreindýrunum á
-20—30 metra færi með að-
dráttarlinsu á þriggja
tommu Laika-vél. Hann
reyndi þó eins og kostur var
að komast sem næst dýrun-
um en þau eru Ijónstygg og
vör um sig þótt forvitni
gætti einnig hjá þeim gagn-
vart aðkomumönnunum.
Næst komst Edvarð að hans
sögn í 8 metra færi við tarf.
Edvarð hitti Lesbók að
máli, þegar hann var hér á
ferð með kvikmyndina og
lánaði þá góðfúslega þessar
myndir úr ferðalagi þeirra
félaga á hreindýraslóðir,
sem hér birtast, en litirnir
eru málaðir í svart-hvíta
ljósmynd eins og stundum
var gert þá. Hann minntist
þessara ferðalaga með mik-
illi ánægju, enda þótt þeir
hafi lent í misjöfnum veðr-
um og ár hafi oft verið þeim
farartálmi, svo fara þurfti
yfir jökul við árupptök.
Talning á hreindýrum fer
nú fram með myndatökum
úr flugvél og hefur svo verið
gert frá 1957. Árið 1979 voru
um 2.500 dýr talin í sumar-
högum við Snæfell og áætlað
að um 1.000 dýr héldu sig á
Austfjörðum, segir Skarp-
héðinn Þórisson í Riti Land-
verndar, sem áður er getið.
Þótt sumum kunni að
finnast hreindýrin hálfpart-
inn gestir hér hjá okkur,
hafa þau fyrir löngu áunnið
sér þegnrétt í íslenskri nátt-
úru. Þau ganga á landi sem
ekki er ofbeitt að sögn fróðra
manna — valda ekki usla
nema þá sjaldan að þau
koma í byggð í vetrarhörkum
og dæmi er um, að þau hafi
skemmt ungar lerkiplöntur á
Hallormsstað en auðvitað
verður að koma í veg fyrir að
slíkt endurtaki sig.
Nú þegar farið er að tala
um stórvirkjanir á Austur-
landi, er sannarlega ástæða
til að kanna vel ferðir
hreindýranna á hálendinu
austanlands, lifnaðarhætti
þeirra, afkomu og fæðuval,
svo högum þeirra verði ekki
spillt.
, H.V.