Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1982, Blaðsíða 14

I
s

Þaö mun hafa verið vorið 1905, er Hann-
es ráöherra Hafstein kom heim frá því aö
semja um lagningu sæsímans til íslands og
um áframhaldandi lagningu hans frá Seyö-
isfirði um Noröurland og til Reykjavíkur. •
Þá stóö mikill gnýr um þetta símamál hér
á landi, einkum vegna þess, aö þá var mjög
uppi Marconi-málið, sem var algert ný-
mæli, og var því haldið fram af ýmsum, aö
sú uppfinning myndi koma alveg í stað sím-
ans og vera miklu ódýrari, þar sem síma-
'þráöurinn sparaöist. Auk þess var því og
haldið fram, aö síminn yröi aö mestu leyti
og af sumum jafnvel eingöngu fyrir Reyk-
víkinga og hann yröi því þungur skattur og
óveröugur mjög á aöra landsbúa.
Um þetta var mikið rætt og ritað, og
skiptar skoöanir, eins og oft gengur um
framfaramál. Og þegar ráðherrans var von
heim úr þessari sinni Bjarmalandsför,
harönaði ræðan mjög og höfðu ýmsir í hót-
unum um aö hleypa honum ekki í land, en
taka á móti honum á bryggjunni og bók-
staflega kasta honum í sjóinn.
Á þessum tíma var Jón Magnússon
skrifstofustjóri í dómsmáladeild stjórnar-
ráösins og fannst honum, ásamt Klemenz
Jónssyni, landritara, sem vonlegt var, aö
eitthvað þyrfti að gera til þess aö bægja
þessum ófögnuði frá. Hann tók þaö ráö, aö
fá settan sérstakan lögreglustjóra til þess
aö sjá um, aö ráðherrann kæmist heill á
húfi í land í Reykjavík. Fyrir valinu varö
Sigurjón Markússon, cand. juris, nýkominn
frá námi við háskólann í Kaupmannahöfn.
Til aðstoðar átti hann að hafa þá fáu lög-
regluþjóna, sem hér voru þá. Þeir munu
hafa verið 7 eða 8 talsins.
Nú kom að þeim tíma, aö gufuskipiö,
sem flutti ráöherrann heim, lagöist hér á
ytri höfn. Þaö var snemma morguns, og fór
þá fljótt að safnast fólk á steinbryggjuna,
sem lá að Pósthússtræti, og bjuggust
margir viö tíðindum. Þangaö kom og Sigur-
jón og meö honum 4 lögregluþjónar. Þeir
stóöu góöa stund efst viö bryggjusporöinn
allir 5 og enn safnaðist fólk aö. Þaö var
orðin nokkur ókyrrð niöur á bryggjunni og
hávaöi. Og enn leið nokkur tími. Nú kallar
einhver, aö ráöherrabáturinn sé aö koma.
Þá segir Sigurjón lögregluþjónunum aö
vera kyrrum, þar sem þeir séu, en sjálfur
segist hann ætla aö ganga niður á bryggj-
una.
Síöan gerir Sigurjón það, hann gengur
rösklega niður bryggjuna. Kemur hann þá
fljótlega auga á mann, sem lét mikiö til sín
taka þar á staðnum, stóran og fyrirferð-
armikinn. Þessi maöur segir, aö nú sé tím-
inn aö vera samtaka og hefur hann ýmis
stóryrði um, hvernig hann muni mæta
þessu og skorar á fólkið aö fylgja sér eftir
og hjálpa til aö bleyta í ráðherranum.
Gengur Sigurjón þvert fyrir manninn og
spyr hann, hvort hann sé fyrirliði fyrir þess-
um hóp og hvaö hann ætli aö gera. Hinn
lætur lítiö yfir því. Gengur Sigurjón svo fast
upp aö manninum, um leiö og hann talar
við hann, aö maðurinn fer að ganga aftur á
Þegar átti
að bleyta
í ráðherranum
Mörgum var heitt í hamsi, þegar
Hannes Hafstein kom heim frá
því aö semja um lagningu sæ-
síma til íslands og átti þá að
veita ráöherranum heldur óblíð-
ar viötökur á bryggjunni.
Jón Gunnlaugsson skráöi.
bak og Sigurjón gengur ávallt á hann og
hinn enn aftur á bak. „Já,“ segir Sigurjón,
„þér ætliö aö taka á ráöherranum, hindra
hann í að ganga upp bryggjuna og kasta
honum í sjóinn. Þetta er þokkaleg ákvörö-
un, og þér eruð einn um þaö? Máske ég
eigi aö kalla á drengina mína til þess aö
taka yður fastan, þeir bíöa hér efst á
bryggjunni?"
Nú eru þeir tveir komnir alveg á bryggju-
jaöarinn og um leiö og Sigurjón segir síö-
asta orðið, hnykkir hann hendi aö mannin-
um og hann fellur aftur fyrir sig í sjóinn, en
Sigurjón stendur kyrr og segir viö fólkiö:
„Bjargiö manríinum." Þetta varö allt meö
skjótum hætti, og nokkur tími fór í þaö fyrir
manninn aö vaða í land og upp í fjöruna, en
bátur ráöherrans lenti á meðan og hann
gekk óáreittur í land og heim til sín.
Og þar meö er í rauninni þessari sögu
lokið. En þaö var á allra vitoröi og var um
þaö talað á eftir, aö þaö var eingöngu því
aö þakka, hvaö þetta fór vel, hversu
snöggur og ákveðinn Sigurjón var, því ef í
hart heföi farið hefði hann harla lítiö getaö
gert, svo fáliöaöur sem hann var, gegn öll-
um þeim fjölda, sem safnazt haföi á bryggj-
una.
Litlu síðar var svo Sigurjón skipaöur
sýslumaður í Skaftafellssýslu, og er hann
gekk á fund ráöherrans aö kveöja hann,
þakkaöi hann Sigurjóni innilega fyrir hjálp-
ina góöu viö að komast í land, og baö hann
aö heimsækja sig, er hann kæmi næst til
Reykjavíkur. Sigurjón mundi þaö, er hann
kom, og er hann var nýkominn úr feröaföt-
unum hringdi hann til ráöherrans og hann
segir viö Sigurjón í símann, er þeir höföu
heilsazt: „Þaö á aö vera lítil samkoma hjá
mér í kvöld, en mig langar aö biöja yður aö
koma svolítiö fyrr, svo sem laust eftir kl. 4,
svo viö getum talað saman litla stund, áöur
en veizlan hefst.“ Lofar Sigurjón þessu og
kemur á tilsettum tíma. Þegar hann er aö
koma aö ráðherrahúsinu, kemur ráöherr-
ann hlaupandi niður tröppurnar, heilsar
gestinum, tekur hann upp og ber á hönd-
um sér inn í stofu og setur í stól.
Þetta minnir á lítinn þátt úr Njálssögu, er
Njáll heimsótti Ásgrím í Bræöratungu: „Ás-
grímur tók Njál af hesti ok bar hann inn og
setti hann í hásæti.“
Og svo er þessi saga öll, eftir því sem
bezt verður munaö, samkvæmt frásögn
Sigurjóns Markússonar, fyrrum sýslu-
manns og síðar stjórnarráösfulltrúa.
JÓG
Þaö mun hafa verið nokkru fyrir, en Jón
Gunnlaugsson, stjórnarráðsfulltr. lést, en
hann lést 23. ágúst 1979, að hann kom til
mín meö vélritað blaö, sem á var ritað frá-
sögn um þaö er ráðherrann Hannes Haf-
stein kom heim frá því að semja um síma-
máliö.
Jón lét mig hafa þetta blað og hafði orö
á því að ekkert gerði til að þetta kæmi fram
opinberlega.
Siguröur M. Þorsteinsson.
14