Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1982, Blaðsíða 8

/ sumar og haust hafa bæjarbúar og
gestir í borginni séð einkennilega
endurreisn neðst við Bankastræti, —
á þeirri hornlóð, sem hlýtur að teljast
með hinum verðmætustu í höfuö-
staðnum. Sú var tíð, að teiknað hafði
verið steinbákn til að hýsa stjórnar-
ráðið og skyldi þaö risa þarna í brekk-
unni i staö „danskra fúaspýtna“ frá
öldinni sem leið og kenndar eru við
Bernhöft bakara.
Breyting á almenningsáliti og við-
horfi til minja úr fortíðinni varð til
þess, að steinbáknið komst aldrei
lengra en á teikniboröið. Aftur á móti
hefur endurreisn Bernhöftstorfuhúsa
staðið yfir um skeið. Dönsku fúaspýt-
urnar i húsi bakarans voru eólilega
ónýtar, — en nú eru komnar splunku-
nýjar spýtur, svartbikaðar og hvitir
gluggar með þessum gömlu og við-
kunnanlegu póstum. Húsið er eins og
það var á ytra borðinu, en að sjálf-
sögðu ekki að innan. Þar hefur verið
tekiö mið af þeim veitingarekstri, sem
þar er nú; veitingahúsiö Lækjarbrekka
er nýjasta viðbótin við röð nýrra veit-
ingahúsa, sem upp hafa sprottiö uppá
síðkastið.
Steinsnar frá Lækjarbrekku er Torf-
an, veitingahús í sama stíl, sem hefur
notiö mikilla og veröskuldaðra vin-
sælda frá opnun, — en drifkrafturinn
I
■
i
á bak við þessar ánægjulegu breyt-
ingar eru Torfusamtökin, sem allir
hafa ugglaust heyrt nefnd.
Formaður þeirra er Þorsteinn
Bergsson og hefur verið um tveggja
ára skeió. Hann tók við af Guðrúnu
Jónsdóttur arkitekt, sem gegndi for-
mennsku frá stofnun samtakanna.
Enda þótt Torfusamtökin heyrist oft
nefnd, hefur farið aö sama skapi lítið
fyrir formanninum, en hann hefur unn-
ið gott starf engu að síður. Þorsteinn
stundar nám í félagsfræöi og sögu við
Háskóla islands; hann er fæddur i
Reykjavík 1956, sonur þeirra merkis-
hjóna Valgerðar Briem og Bergs
Pálssonar, sem fjöldi Reykvikinga,
komnir til vits og ára, kannast við.
„Ungur aö árum haföi ég áhuga á sögu,“
segir Þorsteinn, „og þessi söguáhugi varö
til þess aö ég las bækur sögulegs eölis. Aö
sá áhugi beindist meðal annars að húsum,
má ugglaust rekja til þess, aö fyrir 6 árum
festum við tvö systkinin kaup á einu af
gömlu húsunum í Flatey á Breiðafirði. Þaö
heitir Gunnlaugshús, er annað elzta hús í
Flatey og friðlýst.
Ætlunin var að nota þaö sem sumardval-
arhús og þaö geröum viö í fyrstu. En fljót-
lega hófumst viö handa um endurbætur á
því og reyndum þá aö færa þaö til upphaf-
legs horfs eins og hægt var að sjá eftir
myndum. Húsinu haföi verið breytt veru-
lega og byggt við það, — en á sínum tíma
var í þessu húsi stærsta og veglegasta
stofa á Vesturlandi. Þaö var uppúr 1840 að
Brynjólfur Benedictsen byggöi húsiö og
seinna bjó Matthías Jochumsson hjá hon-
um i „Bláa salnum", þá ungur maöur, en
Brynjólfur var einn þeirra, sem kostuöu
Matthías til náms. Gunnlaugur, sá sem
húsið er kennt við núna, er aftur á móti
einn af eigendum á þessari öld.“
„Svo þú hefur komizt í kynni við
svokallaðar „fúaspýtur" í Flatey
áður en áhugí þinn beindist að
Bernhöftstorfuhúsunum?“
8
Rætt við
Þorstein Bergsson
formann Torfusamtakanna
um starfsemina
á Bernhöftstorfu,
miðbæinn í Reykjavík,
gömlu húsin í Flatey
og breytt viðhorf
til gamalla
menningarverömæta
Gísli Sigurðsson skráði
„Já, þaö má segja þaö. Gunnlaugshús
var vissulega fúiö og illa fariö; allur neöri
hluti þess svo til ónýtur af fúa, járn ryðgað
og gluggar ónýtir.
Við höfum nú lokið viögerö að utan, en
töluvert átak er eftir innanhúss. Þetta tekur
sinn tíma, enda höfum viö ekkert veriö aö
flýta okkur; höfum unniö þetta sjálf og haft
til þess trésmíðavélar á staðnum.“
„Ætlunin var fyrst og fremst að
ræða framvinduna á Bernhöfts-
torfu, en áður en við hverfum frá
Flatey, langar mig að spyrja þig
um ástand annarra merkishúsa
þar og hvort það sé rétt aö
Reykvíkingar sækist talsvert eftir
þessum húsum til sumardvalar?“
„Já, það er ekki fráleitt aö svo sé. Um
þessar mundir er unniö aö endurbótum á
fleiri húsum í Flatey — búiö aö bjarga flest-
um gömlu húsunum. En kirkjan er afskap-
lega léleg, óeinangruö og illa frá henni
Gimli, byggt 1905,
sker sig frá öðrum
húsum á Bern-
höftstorfu, en hef-
ur engu aö síður
byggingarsögulegt
gildi og verður trú-
lega látið standa I
þeirri mynd sem
þaö er.