Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1982, Blaðsíða 10

Myndirnar til vinstri: Úr
veitingahúsinu Lækjar-
brekku, efri myndin er
tekin á loftinu. Til hægri:
Þorsteinn Bergsson á
skrifstofu Torfusamtak-
anna í Landlæknishúsi,
og að neðan: Hluti hinnar
umdeildu framkvæmdar
við brekkufótinn hjá
Bernhöftstorfu, en heill
grátkór harmaði að þar
skyldi gert eitthvaö, sem
er tíl prýði og dregur að
fólk á góðviðrisdögum.
□ fci k# 4 ' ‘ Yrjl-rj-æp W * f' ’JidÉá; 'I
.^ií; 'Vfr i »! - tÁHHpÞ-:, í f
„Nei, þar kemur þú að punkti,
sem ég hef tekið eftir og undrast
stundum. Mér sýnist, að ungt
fólk — jafnvel ágætlega vel gefið
og menntað — gaumgæfi náttúr-
una miklu minna en við sem eldri
erum, — taki minna eftir veðrinu
til dæmis, nenni varla að horfa á
landslagið út um bílglugga og
svo framvegis."
„Það er kannski eitthvað til í þessu. En
það er með náttúruna eins og ættfræöina,
að áhuginn kemur með aldrinum. En svo
ég komi aftur aö lífsgæöakapphlaupinu, þá
held ég aö sá tími komi aö fólk láti af því aö
vinna meira og meira til þess að geta keypt
meira og meira og komiö sér í skattavíta-
hring. Verði þesskonar keyrslu haldið
áfram svo fólk hafi hvorki tíma né orku til
að taka eftir umhverfi sínu, þá er þetta
orðið gelt samfélag og lítið í það spunniö.
Satt að segja er ég svartsýnn á þessa nú-
verandi menningu okkar með sama áfram-
haldi."
„Og þá er að koma sér að því
efni, sem átti aö vera inntak
þessa samtals: Framvindunni á
Bernhöftstorfu og samtökunum,
sem þú ert formaður fyrir. í fyrsta
lagi var um þaö deilt, hvort hér
væru menningarverðmæti, eða
eins og sumir sögðu: „ónýtar,
danskar fúaspýtur."
„Jú, það er nokkuð til í því, aö þarna
væri um fúaspýtur aö ræöa. En máliö snýst
ekki um það, heldur að halda í smá snefil af
þeim bæjarbrag, sem hér var fram á fjórða
áratuginn. En ekki er heldur ástæöa til aö
reyna að stöðva tímann; húsin veröa að
fánotagildi fyrir okkur, sem búum í borginni
núna. Ætlunin hefur aldrei verið að koma
upp neinskonar byggðasafni. Þaö væri aö-
eins hrapalleg vitleysa á þessum staö."
„Nú hefur verið sýnt framá hér í
Lesbók með mörgum myndum,
að svipmót kreppuáranna ríkir
að sumu leyti ennþá í miðbæ
Reykjavíkur og þar hefur næsta
lítil þróun oröið á móti því sem
gerst hefur í borginni í heild. Ég
vil taka fram til að foröast mis-
skilning, aö ég vil ekki aö miö-
bærinn verði sálarlaust ál- og
glerkassahverfi, en spyr á hinn
bóginn, hvort þú sért hlynntur
því, að miðbærinn verði áfram
með vanþróunarbrag, sem ég
hef nefnt svo í fyrrgreindri um-
fjöllun?“
„Miðbærinn hefur oröiö afskiptur, en ég
er ekki á þeirri skoðun, að hann sé með
vanþróunarsvip. Það er rétt, að miöbærinn
hefur veriö daufur. Við höfum ekki getað
sýnt í verki, að við getum tengt saman
gamalt og nýtt og í því sambandi minni ég
á viöbygginguna viö Landsbanka islands.
Þess vegna hefur komiö upp ótti um, að
allt nýtt veröi til bölvunar. Ég vil minna á,
að til eru glæsileg hús í miðbænum eins og
Hótel Borg og Reykjavíkur Apótek. Milli
þeirra er hinsvegar nýtt hús með forhliö úr
áli og kemur eins og skrattinn úr sauðar-
leggnum.
Ég held, að miðbærinn verði alltaf að
taka breytingum og ekki er ég svo mikill
íhaldsmaöur, að ég vilji stööva allar bygg-
ingar og vernda allt eins og það er. Það er
ekki hægt.en ég er ekki sammála því held-
ur, að svipmót kreppuáranna ríki i miö-
bænum."
„Er þá ekki hægt að brúa bilið á
milli þess gamla og nútímans
svo vel fari; reisa hús sem kæmu
einhvernveginn í eðlilegu fram-
haldi af húsum eins og Hótel
Borg?“
„Jú. Engin ástæöa er til aö halda því
fram að ekki sé hægt að teikna ný hús,
sem væru í nútímastíl, en samt í samræmi
viö það eldra. En hér tekst þetta bara ekki.
Við höfum minnst á viöbygginguna viö
Landsbankann og nýlega var á dagskrá að
byggja hús við hliöina á Hótel Borg, sem
var gersamlega úr allt annarri átt og hefði
oröið vont slys aö fá þaö þar. En af þvi
verður víst ekki og nú mun búiö að gera
einhverja bragarbót á teikningunum."
„Hvað finnst þér um þær Grjóta-
þorpstillögur, sem nú hafa verið
samþykktar?"
„Ég er fylgjandi hugmyndum Hjörleifs og
Péturs um Grjótaþorpiö. Viö eigum að hlúa
aö þeim svip, sem þar ríkir og halda þvi
sem þar er, enda þótt mörgum húsunum
hafi nú verið breytt og gluggar tll dæmis
ekki í upprunalegri mynd."
„Víð erum alltaf komnir útí aöra
sálma en ég ætlaði. Það voru
Torfusamtökin, sem ég vildi
spyrja þig um framar öðru. Hvaö
eru margir í þeim?“
„Um þessar mundir eru um 460 skráðir
félagar, sem greiða félagsgjald, eða eiga
að gera það. Félagsgjaldiö er nú 100 krón-
ur og kannski veröur stundum smávegis
misbrestur á innheimtunni. En ekki veitir
okkur af tekjum, þvi það eru margar skuld-
ir að greiða. Ekki svo að skilja, aö Torfu-.
samtökin eigi þessi hús; þau eru eign ríkis-
sjóðs. Á sínum tíma gerðu samtökin 12 ára
samning um leigu á öllum húsum og lóöum
á torfunni. Leigugjaldið var fólgiö í að
Torfusamtökin tækju að sér aö koma hús-
unum upp í brúklegt ástand. Yfirráöin á
þessu 12 ára skeiði eru sem sagt alveg í
höndum Torfusamtakanna og núna aö
tveimur árum liðnum eru tvö hús komin
upp og hýsa blómlega starfsemi: Land-
læknishúsið, byggt 1838, þar sem nú er
veitingahúsiö Torfan — og nýjasta endur-
reisnin. Bernhöftshús, sem er númer 2 við
Bankastræti og þar er veitingahúsið
Lækjarbrekka til húsa.
Þetta er nýjasta átakið á Torfunni eins
og bæjarbúar hafa ugglaust séð, því margir
eiga leiö þarna framhjá. Aö sjálfsögðu
þurfti aö miklu leyti nýja viöi í húsiö og á
ytra borðinu var upprunalegu útliti haldiö.
Það var hins vegar ekki hægt að innan.
Viö byrjuöum á að auglýsa eftir notend-
um, — og þá ekki einungis með veitinga-
rekstur i huga. Ekki svo aö skilja, aö okkur
væri sama, hvers konar starfsemi yrði i
húsinu; viö höfðum til dæmis lítinn áhuga á
að fá tízkuverzlun eða plötubúö þangað.
Samningar tókust við Kolbrúnu Jóhanns-
dóttur, sem hafði áhuga á veitingarekstri
og i samræmi viö það var innréttingunni
hagað.
Viö getum sagt, að 60—70% endurnýjun
hafi oröið á húsinu og sú framkvæmd kost-
aði um 1,2 milljónir nýkróna. Að stórum
hluta var það fjármagnaö með fyrirfram-
greiðslu á húsaleigu, en auk þess höfum
við átt ágæt samskipti við lánastofnanir.
Það sem uppá vantaði fékkst með lántöku
og ríkissjóður veitti á þessu ári 250 þúsund
krónur. Hins vegar hefur Reykjavíkurborg
lítið lagt af mörkum."
„Ég tók eftir því í veitingahúsinu
Lækjarbrekku, að einfalt gler er
þar í gluggum eins og vitaskuld
hefur veriö í eina tíö. En er þetta
ekki full langt gengið í húsvernd-
un? Þú getur ímyndað þér, hvaö
þarna veröur vistlegt, þegar
gluggarnir gerast loðhrímaöir
eins og verða vill í frosthörkum."
„Þetta var skilyröi af hálfu húsfriðunar-
nefndar. Fögin eru svo grönn í þessari
gömlu gluggagerð, að tvöföldu gleri veröur
ekki komiö við, nema hafa fögin sverari og
þá er búið að breyta upprunalegum svip.“