Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1977, Blaðsíða 3

Þessi teikning birtist f Vísi 1948 og sýnir mikið steinbákn risið þar sem nú er
Bernhöftstorfan. Þarna var sem sé teikning af nýjum Menntaskóla. „Myndinni var ætlað
það hlutverk að sýna að Menntaskólinn gæti ekki staðið þar vegna þess að hann væri of
lítill . .. .".
Gagnstætt því sem var fyrir nokkrum ðrum, eiga nú margir
bðgt með að hugsa sér gamla bæinn án húsa eins og þessa,
sem sést hér að ofan. en það stendur við Spftalastlg.
„Þö gamli borgarhlutinn sé ekki stör hluti af borginni í dag, lífgar hann
hana upp og gefur henni svip. Ef maður bregður upp fyrir sér mynd, þar
sem gamli borgarhlutinn vœri horfinn, sér maöur fyrir sér ömurlega „eyðimörk"
ur slna framleiðslu — og oft i
eigin húsnæði og með virkri
þátttöku allrar fjölskyldunnar.
Dæmi um svæði í Reykjavik
með starfsemi af þessu tagi var
i kringum Laugaveginn, sem
var innkomuleið til bæjarins og
að hluta Grjótaþorpið.
Á siðustu árum eru mörg
dæmi þess, að fólk snúi aftur til
gamalla hátta; stundi t.d. hand-
iðir eða listiðnað og skapi, móti
og selji sjálft sína framleiðslu
— og vist er, að við þurfum
ekki að fara inn i sama farveg
og erlendar iðnaðarþjóðir hafa
gert.
Meðferð núlifandi
kynslóða á auðæfum
jarðarinnar
Á allra siðustu árum hafa
komið fram i dagsljósið upplýs-
ingar, sem hafa mjög ýtt undir
þróunina til einfaldari lifnaðar-
hátta. Með rannsóknum vís-
indamanna hefur komið í ljós,
að núlifandi kynslóðir eru á
leið með að eyða upp auðæfum
jarðarinnar — á nokkrum ára-
tugum — sem framtiðin ætti að
eiga rétt á. Við þetta bætist svo
mikil eyðilegging á landslags-
legum og menningarlegum
verðmætum svo og á lífriki
náttúrunnar.
Hvert er gildi
gamallar byggðar
í Reykjavík?
Litum nú aftur til aðstæðna i
Reykjavík.
Gamli borgarhlutinn byggðist
að mestu upp á tímum þeirra
einföldu lifnaðarhátta sem lýst
hefur verið. Enn býr fjöldi
fólks af þessari kynslóð i Þing-
holtunum og I Vesturbænum.
Byggðin nánast andar frá sér
kyrrð og friði, og ef nokkur
vilji er fyrir hendi til að stuðla
að því að yngra fólk nái að
tileinka sér hófsama og ein-
falda lifnaðarhætti, þá væri
það, að leyfa þessum gömlu
hverfum að standa, — gott
framlag í þá átt.
Fyrir utan það atriði sem
snýr að lifnaðar- og hýbýlahátt-
um hafa gömlu hverfin mikið
gildi fyrir hinn almenna borg-
ara; Gömlu hverfin búa yfir
ótrúlegum fjölbreytileika og
margbreytllegri upplifun, enda
hafa flestir mjög gaman af að
ganga um þau. Þó að gamli
borgarhlutinn sé ekki stór hluti
af borginni í dag, lifgar hann
hana upp og gefur henni svip.
Ef maður bregður upp fyrir sér
mynd þar sem gamli borgar-
hlutinn væri horfinn, sér mað-
ur fyrir sér ömurlega „eyði-
mörk“.
En ein mikilvægasta eigind
gamla bæjarins er óupptalinn
en það er það, að í honum má
lesa og skynja nær 200 ára sögu
þessarar borgar, sem er saga
þess, hvernig islcnzka þjóðin
brauzt til fullræðis, og enn cru
til hús og svæði frá fyrstu
skrefum þéttbýlismyndunar.
Ýmislegt um viðtekið
mat og misskilning
á gömlum húsum
og umhverfi
Vmsir gamlir fordómar ætla
að verða furðu lifseigir um
gömul hús, sérstaklega timbur-
hús — og eru þessir fordómar
ein aðal hindrunin fyrir vernd-
unar hugmyndum.
í upphafi aldarinnar urðu
yfirgripsmiklir eldsvoðar i Mið-
bænum, sem að orsakaóist fyrst
og fremst af þvi, að húsin voru
sambyggð og án brunaveggja.
Þessir eldsvoðar leiddu til þess
Framhald á bls. 13
Hér aB ofan sést brekkan vestanvert viB Tjörnina eins og hún er og hefur veriB um skeiB. Ekki hefur þó alltaf
veriB taliB æskilegt aS halda I þetta svipmót. ÁriB 1951 var efnt til samkeppni um fegrun og útlit Tjarnarinnar
og tóku nokkrir af kunnustu þáverandi arkitektum okkar þátt i henni. Til dæmis um hugmyndir manna fyrir
aldarfjórBungi. skal hér birt mynd af tillögu arkitektanna SigurBar GuSmundssonar og Eiriks Einarssonar. Þeir
gera ráS fyrir fjórum 8 hæSa blokkum og óneitanlega minnir lausnin á nýlegar byggingar I Moskvu. Trúlegt er
aS þessi lausn eigi sér formælendur fáa nú á dögum. Til aS koma i veg fyrir misskilning skal undirstrikaS. aS
þeir SigurSur og Eirikur voru mjög mætir menn og þessi teikning er ekki dregin fram i dagsljósiS þeim til hnjóSs.
heldur einungis til aS gefa hugmynd um þær breyttu hugmyndir. sem nu rikja.