Lesbók Morgunblaðsins - 02.09.1962, Blaðsíða 13

að verSa sení og veiSa landiS á pensíT",
ÍiugsaSi ég.
Bíllinn var aftur kominn í Almanna-
grjá og það var hvorki staður né stund
til að hugsa um hverniig hægt er að
verða seni. Meistarinn sagði,“ Einhvers
staðar hérna lágum við Steini bróðir og
hann breiddi ofan á mig kápuna sína
alveg upp fyrir augu. Það var döggfall
um nótt. Hann var sá fyrsti sem keypti
af mér málverk svo mig munaði um.
100 krónur voru miklir peningar í þá
daga. Og hérna lágum við undir feldi
eins og Þorgeir forðum. Og kóngurinn
var kominn á Þingvöll og Ólafur í Arn-
arbæli las kvæði Jónasar utan bóikar
daginn eftir. Og það tók undir í klettun-
um, ógleymanlegt. Stillilogn, skein yfir
landi sól á sumarvegi. Þetta máttu bóka,
sagði karlinn Hreggviðsson. Og þarna
eru Kárastaðir reisulegir og hlýir og
héðan á ég margar skemmitilegar og
góðar endurminningar. Ég þarf að
skreppa hingað og þakka fyrir mi.g. En
það er líka söknuður í því að koma
á þennan stað, því margt fólk er farið
sem ég þekkti. Einar á Kárastöðum var
stórmenni og kona hans einnig. Sjáðu
hvað náttúran puntar sig þarna í mold-
arflögunum, þegar ég nefni nafnið hans,
Landið launar fyrir sig, en Guð fyrir
hrafninn.“
En við komum erindisleysu að Kára-
stöðum. Þar var enginn heima nema
börnin. „Bkki fáum við kaffi í dag,“
sagði meistarinn og sneri sér að börn-
unum. „Hvað heitir þú góði minn?“
„Ég heiti Einar.“ „Þú heitir eftir hon-
um afa þínum. Það er gott. Afi þinn var
mikill maður og þú ætlar líka að verða
mikill maður?“ „Já“. Einar litli stóð og
horfði upp á meistarann, stoltur yfir
sinni arfleifð. Við hlið hans svartur
hundur og beit í ermina og það var aug-
ljóst mál, að þessir tveir vinir áttu ekki
að skilja og engin heimsókn óvið'kom-
andi manna gat truflað það strauma-
spil, sem lék á milli þeirra. „Hvað heitir
hundurinn“, spurði ég — en meistarinn
hafði sterkari boðskap að flytja og áð-
ur en Einar litli fengi svarað spurn-
ingu minni sagði hann við börnin, „Líf-
ið er list, allt er list sem þið gerið. Ég
er gamall bóndastrákur, ég heiti Jói
málari, segið honum pabba ykkar það.
Ég hef sagt Stardalsbóndanum, hivern-
ig á að verka hrútakjöt, og hann skildi
það. Segðu honum pabba þínum að það
eigi að verka hrútakjöt eins og hákarl
og héra og láta það,slakna svolítið áður
en það er hengt upp í reyk, þá fer úr
því remman. Það held ég, væni minn.“
Síðan kvaddi hann og kom inn í bíl-
inn. Og enn lagt af stað. Þegar við ó'kum
niður traðirnar, sagði hann mjúkt og í
hálfum hljóðum. „Ósköp er það undur-
samlegt að sjá börnin svona hamingju-
söm. Hvað fólk getur verið dýrðlegt,
þegar það heldur ofnsemi sínu. En sjáðu
fornmanninn þarna í skýjunum. Hann
stendur og heldur um gígju. Það fer
nokkuð vel við skröltið í vélinni. Eða
hvað finnst þér ...“ Bílstjórinn jók hrað
ann eins og hann væri ákveðinn í að
komast til Reykjavíkur á undan myrkr-
inu... og við töluðum minna en áður,
ég man aðeins slitur af setnimgum..
„sérðu mosann, hvernig hann gægist
upp úr grænkunni, sko nú kemur violet
í þetta, þurrir litir . .þú gerir þér grein
fyrir þessu, því þú hefur verið í sveit..
ég hef fengið heimiboð frá Jónasi í Star-
dal.. .mosinn er eins og smjör og ost-
ur.. en hvernig gætir þú skynjað þetta,
það er frá fráfærutím.abilinu . . ,þá voru
kjúkur lagðar upp á hillu eða vegg-
lægju I lambhúsinu, þið vitið ekki
hvað það er, en ef ég segi að öll heiðin
sé eins og freyðandi kampavín, mundu
fleiri skilja það ...heldurðu að það
vanti ©kki félagsheimili hér ...? og
bráðum sérðu Stardal, þar segistu hafa
verið í sveit.. ,það hlýtur að vera ein-
Ibennilegt að upplifa æsku þína í hvít-
um veggjum og grænum þökum ...
Og þarna er störin rauð, sjáðu þetta kall
*ði Matlías brokið á Holtavörðuheiði..
og þarna eru holt, það er mikið skipu-
lag í þeim frá náttúrunnar hendi, þetta
er afleiðsluending, töfrar; svo kyrfilegt
yfirlætisleysi, svo rxkt af samræmi og
— nei, ég er viss um að steinarnir
hlusta við verðum að gæta ckkar, góði“.
Ég sagði við bílstjórann, „Geturðu
opnað útvarpið, mig langar að hlusta á
fréttirnar“. „Nei, gerðu það ekki“, sagði
meistarinn, „ég ætla að segja honum
fréttir af heiðinni“. En bílstjórinn var
búinn að skrúfa frá útvarpinu, fréttirn-
ar glumdu í bílnum: „Nehrú sagði að
Indverjar vildu heldur sjá land sitt
verða að ösku en ganga að afarkostum
af hendi Kínverja...„Æ, æ“, sagði
meistarinn, „ósköp er þetta ömurlegt.
Líttu heldur á slægjurnar þarna, skrít-
ið að enginn skuli heyja á þessum engj-
um. Nú kemur bóndinn upp í mér. Ég
heyri hvissið í ljá sláttumannsins þeg-
ar ég sé svona slægjur". Ég spurði,
„Varstu lengi á sjó, Kjarval?" „Já,
fimm ár, „svaraði hann. „Græddirðu á
því að vera á sjó?“ „Já“. „Fannstu
marga nýja liti á sjónum?" „Já“. „Þótti
þér skúturnar fallegar?" „Já“. „Sástu
margt skemmtilegt?" „Ég sá njólubaug,
það er regnbogi af tungli að nóttu til“.
„Hefurðu málað hann?“ „Nei, það mál-
ar hann enginn. Hefurðu ekki heyrt
talað um njólubaug? ósköp eruð þið
ómenntaðir með prófin. „Það er fróð-
Framh. af bls. 9.
hvor um sig 1000 tonn og eru til flutn-
inga drykkjarvatns, til vatnsfátækra
eyja við Grikklandsstrendur Er flutn-
ingur vatnsins talinn nær helmingi ó-
dýrari en með tankskipum. Litlir vél-
bátar draga slöngurnar, sem fá má
leigðar. Slöngurnar fljóta fullar af vatni
í sjó með eðlisþyngd 1,02.
Stæröir 500 og 1000 tonna flotlesta
GERÐ 1 „LW“ | „OW“
Rúmmál, tonn 500 1000
Lengd, metrar 70 91
Þvermál, metrar 3.20 4.20
Dráttarmótsstaða
við 5 hnúta, kg. 1800 2.900
Nauðsynlegt vélar-
afl, hestöfl 60 98
Mótstaða við 3
hnúta, kg. 700 1000
Nauðsynlegt vélar-
afl, hestöfl 135 20
Ristir, hlaðin, metra | 2.60 3.65
legt að vita ekki neitt“, hefur verið
sagt. Það er gripið út úr umhverfinu
ósjálfrátt, eins og þegar menn blóta. En
þú varst að spyrja um skúturnar.
Hvernig er hægt að tala um heimili
sitt, hvort það hafi verið fallegt eða
notalegt? Er ekki komið nóg af frétt-
um, ég held það. Ég ætla að segja ykk-
ur eitthvað um humorinn. Bílstjóri,
viltu stöðva bílinn hérna. Þetta er
ágætt. Við getum kallað þessa sögu
Skuggsjá. Þið vitið að kindurnar standa
oft við vegarkantinn því þar er grasið
óvenju loðið. Þetta er ekki gott fyrir
kindurnar, því það er mikið ryk og
sandur við veginn, en grasið þó nógu
grænt. En segjum það væri skilti
við veginn, t.d. hérna dálítið austar á
heiðinni, og á þessu skilti væri orð-
sending frá sauðfjárnefndinni til kind-
anna um að borða ekki grasið á veg-
köntunum í þurrkatíð, því það eyði-
ieggði tennur og meltingarfæri. Við
hvert skilti stæðu nokkrar kindur og
læsu og horfðu á skiltið og ferðamenn
sem væru á leið til Þingvalla stoppuðu
og undruðust. Þeir eiga ekki von á því
að kindurnar lesi af vegskiltum. En svo
mundu þeir spyrja hver annan, „Get-
ur vei'ið að íslendingar séu svo mikil
bókaþjóð, að kindurnar séu læsar?“
Þarna standa þær og horfa upp á skilt-
Af framansögðu ætti að vera ljóst
að sæslöngurnar virðast eiga framtíð
fyrir sér. Og ekki væri að ófyrirsynju
að láta fara fram athugun á því hvort
ekki megi hagnýta þær til fiskveiða,
sem aukalega lest: flotlest, er gæti gert
t. d. 50 tonna báti mögulegt að koma
að með eins mikinn afla og 200 tonna
skipi, þegar veiði væri fyrir hendi! —
Hefur Dracone-félagið brezka áhuga á
þessari hugmynd minni.
Maður skyldi ætla að flotlestin hlyti
að vera langtum ódýrari á hvert tonn
in, eins og þær væru að lesa það sem
þar stendur á mörgum tungumálum. En
þá segja þeir: „Við vissum að íslending-
ar eru bókmenntaþjóð, en er verið að
gera grín að okkur, þetta er á fleii’i
tungumálum?" „Já, við vitum ekki
hvaða mál féð talar, það segir bara me!“
yrði svarið sem ferðamennirnir fengju.
Erfiðasta raunin er að fá féð til að gera
þetta. Það yrði helzt að vera heimavant
fé. Ég hef talað um þetta við hest-
ana á heiðinni og þeir eru mér sam-
mála. Þetta yrði góð lcndkynning og
enginn rótarskapur í þessu. En óstæðan
til þess að það hefur ekki enn verið
gert er sú, að þeir halda að það mundi
valda umferðartruflun á fjölförnum
vegum. En heyrðu, heldurðu við ætt-
um að koma svona prakkarastriki á
íramfæri? Ég er að velta því fyrir mér,
hvort það hitti mann sjálfan fyrir:
Athugull og orðvar sért einkum þegar
þú reiður ert, segir Hallgrímur Péturs-
son. En þér er óhætt að trúa mér, þeg-
ar ég segi að hann Hjálmtýr sé sení.
Ég vissi líka strax hvernig átti að taka
þetta hjá þér. Þig vantaði ekki pening-
ana, en það er galsinn í ykkur. . ..“
Svo fékk meistarinn sér sígarettu og
bað bílstjórann að halda ferðinni á-
fram. „Vorum við eitthvað að tala um
verzlunarstéttina? spurði ég. „Er ekki
allt gott og illt komið frá henni. Kaup-
mennirnir voru okkar ambassadorar i
gamla daga“, sagði hann. „Það hefui
undrað mig hvernig þessi stétt getur
haft allt á boðstólum, sem fólk vantar
daginn út og daginn inn. Alla daga.
Virka daga og rúmhelga daga. Alla daga
ársins. Þetta hlýtur að vera stolt stétt og
hún kaupir afskaplega mikið af list.
Kannski færir hún okkur Feneyjar ai
gjöf einn góðan veðurdag. Hver veit. Eða
hvað heldur þú um það herra blaðamað-
ur. En værum við nokkuð bættari með
því, höfum við ekki nóg.. Og nú kemur
Stardalur í ljós. Þú ert stoltur yfir
þessum litlu sporum sem þú skildir
eftir á túninu og múlanum. Ég sé að þú
ert kempulegur á vanga, þú ert mikil-
úðlegur núna, farinn að skeggjast und-
ir kvöldið af að vera með svona mannl
eins og mér. En veiztu hvað er kal J
túnum?“ „Ætli það sé ekki eftir frost 1
jörð?“ „Það er söknuður yfir andrúms-
lofti sem komst ekki ofan í svörðinn
vegna þess að það var svell of lengj
yfir grasrótinni.... og nú eru margir
horfnir, sem ég þekkti einu sinni....
grátt kal, eins og þokan sem leggst yfir
íjöllin.. .. þokan leggst yfir fjöllin eins
og tíminn yfir minninguna. Og blessuð
sé hún þokan sem mýkir land og sögu
eftir marga þurrkdaga. . . . “
M,
lestarrúms heldur en lestin í samsvar-
andi skipi. Úthaldskostnaður minni.
Ekki væri að ófyrirsyngju að íslenzk-
ir aðilar gerðu sem allra fyrst tilraunir
með flotlestir. Skyldi þá sérstakleg*
athugað hvernig slíkar lestir yrði bezt
lestaðar og losaðar, þegar um síld værl
að ræða, sem flutt væri til söltunar
eða í verksmiðjur. Yrði fyrst að hug-
smíða og síðan raunsmíða og reyna út-
búnað allan við ýmis skilyrði.
Þurfum við að bíða þess að aðrir
framkvæmi þetta?
Gísli Halldórsson
140 tonna flotlest gerö „ F“, á leið til Southampton.
Grámugga á lieiðinni ....
- TÆKNI
21. tölublað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 13