Lesbók Morgunblaðsins - 02.09.1962, Blaðsíða 9

Einhvemtíman á stríðsárun-
um, fyrir um það bil 20
árum, þegar kafbátahernaðurinn
stóð sem hæst og erfitt var um olíu-
flutninga milli Bandaríkjanna og
Evrópu, datt mér í hug að e. t. v.
væri mögulegt að flytja olíuna í sí-
valningum, er væru líkastir vindl-
um í lögun og sem mættu vera úr
timbri eða steinsteypu. Skyldu þessi
farartæki marra í kafi, en vera
dregin af dráttarskipum. Yrðu þau
með þessu móti vandhittir skot-
spænir, en sjálfir ódýrir í smíðum,
miðað við flutningahæfni.
Hugrnynd þessa lagði ég fyrir brezka
sendiherrann, sem þá var hér á landi.
Heyrði ég svo ekki frekar af því máli.
En hann mun hafa sent hugmyndina
áfram.
Löngu löngu síðar frétti ég af því, að
Bandaríkjamenn hefðu smíðað einskon-
ar gúmmí tanka til að geyma í benzín
og olíu og flytja eftir þörfum, bæði á sjó
og landi. Geta belgir þessir legið á sjáv-
arbolni eða flotið uppi og verið með
ýmsri lögun. Þá er unnt að draga þá
með skipi og flytja í þeim ýmsan varn-
ing. Belgina má vefjs saman og fer þá
lítið fyrir þeim.
Um ieið og ég sá þetta datt mér í hug,
að hugsast kynni að slíka dráttarbelgi
mætti nota til að flytja í síld og til að
geyma í síld.
Þannig kynni að vera unnt að útbúa
síldveiðiskip einum eða fleiri belgjum er
rúmuðu t. d. tvöfallt á við lestar skipsins
og dekkhleðslu.
Þegar skip kæmist í mikla síld ætti þá
að mega fylla belgina, eða flotlestarnar,
eins og ég nefndi slíka belgi, og leggja
þeim við stjóra, tilhlýðilega merktum,
unz skipið hefði einnig fyllt sig og gæti
tekið ílotlestarnir í drátt til lands.
Hugsast gæti, að ef slíkar flotlest-
ir yrðu almennar, þá mætti hafa sérstök
dráttarskip, er tækju flotlestarnar í drátt
til lands. Lestarnar mætti hafa útbúnar
aluminium radar- spegli, svo að betra
væri að finna þær. Gætu þá skipin stund
að veiðarnar tafalítið, er lestirnar flytt-
ust fram og aftur milli skips og lands.
Aðferð sú sem hér væri notuð líktist
þvi þegar stærri fiskur er seilaður, eins
og kalJað er, og dreginn á eftir skipi. En
slíkt er gamalkunn aðferð. Hér er aðeins
Iiotaður belgur um fiskinn.
Ég lagði höfuðið talsvert í bleyti um
þetta mál, og meðal annars lét ég fram
fara rannsókn í Washington og talaði við
framleiðendur belgja þeirra, hinna ame-
TÆKNI OC VÍSINDI
rísku, er ég hafði lesið um og fékk um
þá upplýsingar og verð. Belgir þessir eru'
mjög sterkir en dýrir. Varð ekki úr samn
ingum milli hins ameríska félags og mín
um smíði sérstaklega gerðra flotlesta og
auk bess reyndist mér ómögulegt að fá
nokkurn styrk til tilrauna eða rannsókna
hér heima. Sérstaklega þurfti að athuga
það nvernig síldin skyldi flutt úr nótinni
í belginn og úr belgnum í land. Hefðu til
raunir um þetta orðið talsvert umfangs-
miklar og dýrar og mér persónuiega of-
viða.
Ég sótti þó um einkaleyfi á flotlestar-
hugmyndinni, því að mér var ekki kunn-
ugt um að flotlestir til fiskveiða þekkt-
usi þá neinsstaðar í heiminum. Var það
1. febrúar 1961 sem ég sótti um íslenzka
einakleyfið.
að mun hinsvegar hafa verið sl.
vetur sem ég las um tilraunir Breta við
Nýfundnaland að flytja fisk í belgjum
mil.i togara og móðurskips. Voru flot-
belgir þessir skildir eftir víðsvegar, en
móðurskipið, sem mig minnir vera „Fair-
try“. leitaði þeirra og dró um borð. Ekki
er mér kunnugt um frekari árangur af
þessum flutningum, sem þarna eru farnir
að Jíkjast æði rnikið hugmyndmynd
minni um síidarflutninga í flotlestum.
Það er nú ekki fyrr en í sl. júlí, að
ég las um það bæði í TIME og síðar í
ágústhefti OVERSEAS ENGINEER að
Bretar væru farnir að byggja flotlestir
allt frá 500 og upp í 1000 tonn til ýmis-
konar flutninga. Hefi ég síðan haft sam-
band við fyrirtæki þetta og fengið ýmsar
uppiysingar og myndir. Mun ýmsum
þykja fróðlegt að fá nánari lýsingu á
flotlestum þessum, sem ekki er ólíklegt
að eigi eftir að sjást hér við land.
Fyrirtæki það í Bretlandi sem fram-
leiðir flotlestirnar, sem á ensku nefnist
DRACONE eftir grízku orði, er þýðir
slanga það nefnist DRACONE OPERA-
TION3 LIMITED. Framleiðir, selur og
leigir sæslöngur þessar eins og nefna
mætú þessa flotlest um víða veröld.
A ð fyrirtækinu standa merkir
menn og stofnanir brezkar. Þannig eru
framkvæmdastjórar þess herra aðmíráll
Sir John Eccles, G.C.B., K.C.V.O., G.B.E.,
sem er stjórnaríormaður í fyrirtækinu
DRACONE DEVELOPMENTS LIMI-
TED. Prófessor W. R. Hawthorne .C.B.E.,
475 tonna flotlcst með 350 tonn af steinolíu — dráttarbáturinn er í beygju.
D.S.O., F.R.S., Dr. B.J.A. Bard, D.I.C.,
PH.D., sem er stjórnarmeðlimur í hinni
Þjóðlegu Brezku Rannsókna og Fram-
kvædastofnun (National Research and
Development Corporation), W.H.A. Pritc
hard-Gordon, framkvæmdastjóri fyrir H.
Clarkson & Co. Limited og L. C. Grand
frá Hambrose Bank Limited.
Fyrirtækið er fjárhagslega stutt af
Hambros banka, eða aðilum nákomnum
honum. Það heldur áfram rannsóknum
og umbótum með aðstoð rannsóknastofn
unar þeirrar sem áður var nefnd.
Fyrirtækið hefur byggt fjölmargar flot
lestir eða sæslöngur af stærðum eins og
hér segir:
þær beygja vel og láta vel að stjóm og
í öldu. Þær hafa litla tilhneigingu til
að rykkja í dráttartaugina. Þær eru
m. ö. orðum auðveldari í drætti en
venjuleg skip.
1J f um tvær eða fleiri slöngur er
að ræða, má draga þær hverja á eftir
annarri, sem er þá sannkölluð flotlest,
í tvöföldum skilningi. En einnig má
draga þær hlið við hlið. Loks má toga
tvær stöngur bundnar aftur með drátt-
arskipinu.
f Bretlandi þarf sæslangan að vera
með 2 feta svörtu íerhyrndu flaggi á
GERÐ „B“ D“ „F“ „K"
Rúmmál, rúmmetrar 20 45.5 140 475
Lengd, metrar 21.25 30.5 45.75 70
Þvermál, metrar 1.20 1.45 2c 15 3.20
Þungi, tóm, kg. Ristir, ef farmur er síld (eðlisþ. 0.9) 515 1.020 2.540 7.100
metra 0.9 1.06 1.50 2.30
Við 7 hnúta ferð er dráttarmótstaða í kg 362 454 1.000 2.050
Með 50% uotagildi skrúfu þyrfti þá eftirfarandi hestafl 34 43 94 194
« tí
& S
S P.
3
Flotlestarnar eru of' dregnar með allt
að 10 mílna hraða. Dælt hefur verið frá
130 tonnum upp í 225 tonn á klst. á sæ-
slöngu, en unnt að dæla miklu örár, án
erfiðleika, ef dælur orka. Styrkleiki
slöngunnar er nægur.
Þegar slangan er tæmd má vinda
hana upp og tæma. Eins má sökkva
afturendanum þannig að farmurinn
rennur út. í báðum tilfellum flyzt
farmurinn að afturendanum, þar sem
hann er losaður gegnum hringlaga op
og viðfesta slöngu.
i z æslangan er gerð úr ofnu nylon
efni, geysisterku, og að innan er hún
venjulega fóðruð með nitrile synthetic
rubber, er veitir mikla mótstöðu gegn
olíum og feiti. Að utan er hún klædd
Neophrene.
Ytra borðið stenzt vel núning, sól og
sjávarseltu. Og slónguna er hægt að
leggja upp í malarfjöru, sand, leir og
á kletta, ef þeir eru ekki egghvassir.
Ending sæslanganna er talin a. m. k.
10 ár, en þar sem ekki var farið að nota
þær til flutninga fyrr en árið 1959, er
að svo stöddu mæll með því að af-
sltrifa þær á 5 áiurr., unz lengri reynsla
hefur fengizt af xaunverulegri endingu.
Til að draga sæsJöngu þarf um 100
faðma langan kaðal úr nylon, ef dreg-
ið er um úthaf, en styttri lengd, ef um
firði eða vötn er a? ræða.
Mjög auðvelt er að draga þær og
skut og kringlóttu hvítu ljósi, er sést
2 milur, að næturlagi.
Flotlestin er byggð undir reglum og
eftirliti Loyds Registei of Shipping og
seld með klassa-skírteini. Vátrygging er
auðfengin fyrir flotlesir og farm
þeirra. Nemur vátryggingariðgjaldið
2% til 5% fyrir „normal institute Port
Risk CJause including Protection and
Indemnity“.
Viðhald er næsta lítið, þar sem ekk-
ert járn er til að ryðga. Mjög sjaldgæct
er að leki komi að slöngu og fylgir við
gerðarútbúnaður, ef svo ólíklega skyldi
vi.’ja til.
J sæslöngum hafa nú verið fluttir
ýmiskonar farmar, svo sem steinolíur,
dieseloJíur og benzín. Dýra og plöntu-
olíur og ferskt vatn til drykkjar. Ýmis-
konai íljótandi efni önnur. Unnt er að
flytja gas og einnig má dæla upphituð-
urn olíum með allt að 65° Celcius hita
á sæslöngur. Þar eð sumar olíur stirðna
við kólnun í sjó, er verið að rannsaka
leiðir til að halda þeim nægilega heit-
um meðan á löngum flutningum stendur.
Sæslöngurnar þola allt að 20 stiga
frost á Celcius og unnt er að fá sér-
staka gerð þeirra, sem þolir 35 stiga
frost.
Nýlega hafa verið teknar í notkun i
viðbót við 500 tonna sæslöngur sem
fyrir voru, tvær sæslöngur er rúma
Frh. á bls. 13
21. tölublað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9