Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1955, Page 11

T
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
7J
Áhrif tunglsin á jörðu hér
Kerlingabækur og vísindi
* » '
Hálft tungl, eins og það lítur út í stjörnusjá
gÚ HEFIR verið trú almennings
hér á landi að tunglið hefði
margvísleg áhrif, er nauðsynlegt
var að varast eða færa sér í nvt,
eftir bví sem á stóð. Einkum urðu
bændur að gæta bar margs og
rasa ekki fvrir ráð fram, heldur
fvlgjast með tunglinu í störfum
sínum. Skal nú getið hins helzta
af bví tæi.
Bezt var að byria slátt með vax-
andi tungli, og helzt að slá allt tún-
ið með vaxandi tungli, því að þá
verður töðufallið miklu meira.
Ef kú var haldið með vaxandi
tunfrli, átti hún nð fT.nnga skemur
með en annars. Mikið var og undir
því komið að kvr bæru með nvu
tungli heldur en með cömlu;
bá burðurinn betur og þær komust
í hærri nyt.
Endilega átti að rýa fé með vax-
andi tungli, bæði var þá lausari á
því ullin, og fyllingin vex betur á
eftir.
Aftur á móti skyldi altaf rista
torf með gömlu tungli, því að þá
var veltan seigari.
Nú er það kunnugt að tunglið
veldur siávarföllum, og þeirra varð
einnig að gæta. Þegar bóndi flutti
sig búferlum, skyldi reka allan
kvikfénað með aðfalli í landareign
þeirrar jarðar, er hann fluttist á,
því að þá kemur ekki strok í skepn-
urnar. Aftur á móti tolla þær aldrei
á hinum nýa stað, ef þær eru rekn-
ar þangað með útfalli.
Þegar hlóðir eru gerðar í nýu
eldhúsi og strompur settur á það,
skal gæta þess að gera það með
útfalii, annars verður ólíft í eld-
húsinu fyrir reyk.
En þegar menn hlaða stekkjar-
krár eða réttir, skulu kamparnir
hlaðnir með aðfalli, því að þá
rennur fé þar betur inn.
Slátra skyldi fé með aðfalli sjáv-
ar og að hálfvöxnu tungli, því að
þá blæðir betur (þriðjungi betur)
og kjötið verður drýgra og geym-
ist betur. Aftur á móti verður
skinnið betra og þolnara ef slátrað
er með þverrandi tungli.
Kýr beiða helzt í strauma og
halda þær betur ef þeim er haldið
með aðfalli, heldur en útfalli.
Þá hefir tunglið og mjög mikil
áhrif á veðráttuna, og þess varð
bóndinn einnig að gæta. Ekki var
sama í hvaða átt tungl kviknaði,
né á hvaða degi. En þar vildi mönn-
um ekki bera saman, sögðu sumir