Lesbók Morgunblaðsins - 22.04.1951, Blaðsíða 15

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
spítalinn fekk ekkert fje hjá Alþingi.
En samfr var nú ráðist í að byggja
nýan spítala og var honum valinn
staður í Þingholtum (nú Þingholts-
stræti 25). Stóð Helgi Helgason fyr-
ir smíði spitalans og var húsið full-
smíðað haustið 1884. Hafði það kost-
að um 20.000 kr., og skyldi vera
bæði spítali og læknaskóli.
ÞEGAR i stað komu upp óánægju-
raddir út af því hvað hús þetta væri
ófullkomið. „ísafold'* sagði að það
væri „kumbaldi á borð við íbúðar-
hús í vænna meðallagi — f jórtán her-
bergisholur að meðtöldum þakklefum
á. efsta lofti“. Hlyti það brátt að
verða alt of lítið.
Rjett á eftir reis svo upp deila
milli þeirra Schierbecks landlæknis
og Jónasar Jónassens hjeraðslæknis
út af húsinu. Fann Schierbeck hús-
inu flest tii foráttu. Þar væri engin
loftræsting og ekki hægt að opna
glugga i sjúkrastofum, engin stofa
svo björt að skurðiækning gæti far-
ið fram nje sjúkdómsrannsóknir,
vatnsburður svo erfiður í baðklef-
ann að hann væri ekkj hægt að nota
nema sjerstaklega stæði á og þó alls
ekki fyrir steypiböð, enginn ofn til
að eyða sóttnæmi eða hreinsa föt,
og frárensli ekkert nema niður á
túnin þar fyrir neðan. Og svo væri
þarna ekki rúm nema fyrir 12—14
sjúklinga. Kvaðst hann harma það
mjög að hjer heíði ekki verið reist-
ur landspítali.
Jönassen var formaður sjúkrahúss-
fjélágsins og mun honum þvi hafá
j)ótt koma til sinna kasta að svara
landlækni. Sagði hann að sjúkra-
herbergiu væri mjög viðunandi og
mikil framför frá þvi sém áður var.
Tátdt hann og að spitalinn gæti tekið
á rfióíi fleiri sjúklingum en land-
læknir vildi vera láta, og væri liann
að sínum dómi nógu stór til þcss að
laka á móti öllum sjúklingum, scm
þangað vildi koma. Aðsóknin að hin-
um spitaiöíiunj hefði verið 60 sjúki.
að jafnaði á ári seinustu 5 árin. Væri
það ólíklegt að meiri aðsókn yrði
fyrst um sinn, því að þótt nóg væri
af sjúklingum, þá hamlaði fátæktin
þeim frá því að fara í sjúkrahús. Við-
kvæðið væri jafnan, þegar hann ráð-
legði sjúklingum eð fara í sjúkra-
húsið: „Jeg hefi ekki efni á því“.
Það kom brátt í Ijós að spítalinr
var altof lítill og óhentugur, eins o;
Schierbeck hafði sagt. En hann vai
þó eina sjúkrahúsið í bænum þanga
til Landakotspítali kom 1902.
ÞAÐ ER af gamla spítalanum eð.
klúbbhúsrnu að segja, að árið 189'
keypti Hjálpræðisherinn það og hafð.
þar aðal herbúðir sínar fram til árs-
ins 1916. Þá var húsið rifið og einn-
ig leifarnar af „gamla klúbbnum".
sem stóðu þar enn að húsabaki o-
meðfram Tjarnargötu. En á lóðurn
beggja klúbbanna reis svo hið mikle
Sjómanna- og gestaheimili Hjólp-
ræðishersins, sem nú stendur þar.
Á þessum stað, þar sem drukkið
var og drabbað um hálfa öld og
ölvaðir menn beljuðu drykkjusöngva
kvöld eftir kvöld, þar sem „piu-
böllin“ voru haldin með öllu sínu
„í alli“, og þar sem síðar stundu sjúk-
ir menn á meðan Skugga-Sveinn
þrumaði: „Gekk jeg norður kaidan
Kjöl“, þar hefir nú um rúmlega
hálfa öld hljóruað sálmasöngur og
rnenn og konur vifnað um trú sina
og afturhvarf.
A. ó.
w ® w w
- Nei, hvað er að sjá þig. En livað
þú hefir br.eyst míkið. Áður varstu
með mikið svart hár og nú ertu sköli-
óttur. Á.ður varstu búlduleitur cg nú
ertu kinnfiskasoginn. Áður varstu
með istru og nú ertu eins og hengil-
mæna. Hvernig stcndur á þessu, Magn-
ús?
— Jcg heili ckki Magnús.
— Hvað er að heyra þetta. liefköu
lika tkift uí;;
2Ö5
Merkisdagur
finskunnar
Mathias A. Castrén.
ÞAÐ er hreint eins og skröksaga,
að við háskólann í Finnlandi, sem
stofnaðnr var 1640, skyldi ekki vera
nejjnn kenslustóll í finsku. máli
landsmanna, fram til 1851. Og þo er
þetta satt.
Ástæðan lil þessa var hið alda-
langa samband Sviþjóðar og Finn-
lánds, því á meðan Svíar rjeðu þar
og lörigu eftir aðskilnaðinn 1809,
var sænska aðalmálið. Finskan var
aðéíns talin alþýðumái. Hið opin-
bera mál var sænska, hún var mal
blaðanna, embættismannanna og'
skólanna. Enn í dag eru þéssar
tvær tungur, sænska og finska, tal-
aðar i landinu, en nu hefur þó
finskan fengið yfirhöndina, eins og
cðlilegt cr.
Fvrsta viðleitnin að koma finsk-
unni til vegs og virðingar var sú,
að um 1820 var stQfnað kemiara-