Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1946, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS % H?
435
/ yeic/i Vatnajökuls: þ_j j ^
AUSTUR-SKAFTAFELLSr
OG ORSAKIR ÞESS
£ftir dr, dddi(jur& f^(
IVOJÍ í
; 1BÍÍ35 iíO X't-
ir: j>o Ij I>í• r<t i
•tttfO Irj/oJJ i"il
ir. IfiV íj<!3tlfi‘l
iiv'f ; ful't tiii'iii'
orannóóon
»rJO JfivoH
JOýl .11 |’Í1F;/Í
ii>jV'I'í fi/lnii ó
i.iii. ... i
.i)Ílig‘í/H (II
, ) -i. • -g t, iht’l
ílítíf llfl;;
r íthT/1 !f
í"£' í'it. wT' i
if'A tíeiií %i* '
. ,'u; s
íf
s*' ‘ rrv
. 10-Til I lli / (i fi ,
I Almannaskarði. Skarðsfjörður blasir við. I bakgrunni lengst til hægri
C. MannerfelcTr'íófó ~1936~
LANDSIG I
SÝSLU
I
Ef farið er úr Lóninu þjóðveginn
vestur um Almannaskarð opnast
skyndilega, er í vestra skarðsmynnið
kemur, ein hin stórfcnglegásts útsýn,
sem sjá má af íslenskum alfaravegi.
Eygir þá í einu allt undirlendið A,-
Skaftafellssýslu milli Vestra-Horns ng
Ingólfshöfða. Upp af þessu láglendi
rísa hvítar hjarnbungur Vatnajökuls,
en blágrænar skriðjökultungur teygja
sig milli hvasstindaðra hamrahlíða
allt niður á svarta sandana. Lengst í
vestri rís jöfur íslenskra fjalla. Or-
æfajökull, en hið næsfa, svo að segja
undir fótum manns, breiðir sig Skarðs-
fjörðurinn með grænum eyjum og
hólmum. Jeg sá þessa sýn í fvrsta
skipti eitt kyrrt og tært ágústkvöld
fyrir ellefu árum. Jeg kom þá, ásamt
Pálma Hannessyni og nokkrum öðr-
um náttúrufræðingum, hina gömlu
Norðlingaleið frá Snæfelli um Leiðar-
tungur og Lón. í skarðsmynninu stað-
næmdust við um stund og nutum út-
sýnisins. Þótt jöklasýnin væri stór-
fengleg dvöldu augu mín þó einna
lengst við nærlendið: grasi vafin
Nesin og Skarðsfjörðinn sem spegl-
aði sólroðin kvöldský í sínum skyggða
vatnsfleti. Það vakti eftirtekt mína,
að norðurstriind fjarðarins var eitt-
hvað svo fersk og ómótuð. Sroáhæð-
ótt undirlendið leysist þar smátt og
smátt upp í nes, eyjar og hólma,
sem eru grasi grónir niðri að vatns-
fleti og maður gat vel hugsað sér, að
fjörðurinn væri ung áveita óg að
gróðurlendið riorðan fjarðarins. ætti
sitt áframhald undir hinum skyggða
vatnsfleti. Jeg gat ekki varist þeirri
hugsun — og sama veit jeg að var um
Pálma — að þarna væri land að síga
sjest til Oræfajökuls.
og að Skarðsfjörður í sinni núverandi
mynd væri. ungt fyrirbrigði. Síðar,
þeganmjer gafst tækifæri til að dvelja
langdvölum í Austur-Skaftafellssýslu,
fór jeg að athuga nánar, hvort þessi
hugarburður hefði við rök að styðj-
ast. Þar sem aðalverkefni mitt var af
öðru tæi (jöklarannsóknir) eru rann-
sóknir mínar á afstöðubreytingum
láðs og lagaj á þessum slóðum enn-
þá mjög ófullnægjandi, en þær benda
til að síðan á landnámsöld hafi latid-
sig, sém þó að líkindum ekki nemur
mörgum metrum, átt sér stað í Aust-
ur-Skaftafellssýslu. Skulu nú tilfærð-
ar nokkrar sögulegár og jarðfræði-
) .nsiaaO un
legar staðreyndir, sem vcirða.öðlHcgaftti
skýrðar út frá þessari foiísevfdui- y'nov.
í Bjarnanesi í Horjiaf irðb;heifup(
verið prestsetur og kirkjgojíðaafcjá \b*i
öld. Bærinn stendur núiián^gijjftíJjþþ,
eins og flestir aðrir bafiríynj^8sjgjn„
Vestur af bænum er sJþVIlfiJPid'riíffíl1-
nefnist Rot og er yf irbopfy^f sf;jþf—
m. vfir vatnsfleti Hormdíjnr^g^ þjfgqr,
fjarað cr. Eftir þessum-rqtujji rfflfla
nær lygnir læknir, s. k. Kýla,!; j^yigþum,
(meöndrum). Séra Eiríkpr JdfJgijfogiJ
Bjarnanesi, sem fleira hífqr^tþderað
en guðspjöllin, fræddi
þessir Kílar eru sumstajjjjr Sj—tUný
djúpir og Iiggur því botpýþfifJiidspgra