Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1946, Blaðsíða 2

r
430
U2SBOK MORGUNBLAÐSINS
BVGGIIMGAR8AGA
Dómkirkjunnar í Reykjavík
r,l'!9Vfí ðfi £
UÍÁítl'Í)’ Í786 fekk Reykjavík kaup-
J ktáöarrjertltidi. Og það sama haust
l?óm hingaö skip með timburfarm,
éém ættáður var til væntanlegrar
nýrrar ‘dómkirkju í Reykjavík, alls
105 tyiftir' borðviðar. Var megin-
! hluti vlðaríns „vragborð" og alt ^ð
Hel’min'gtir hans skemdur af fúa, er
Ínn'gaS' kóm. Var viðinum staflað
upp rjett fyrir ofan flæðarmál, og
stóð hann þar síðan án þess að gert
væri yfðástaflana honum til skjóls,
full 4 ár áður en farið var að nota
úr honum það sem notað varð.
Kit MeðikÐriunglegri tilskipan hafði
núifverið ákveðið að Skálholtsbisk-
upi •skyidi. setjast að í Rvík. Veitti
stjórriin Hannesi biskupi Finns-
Býni 1200 ríkisdala styrk til þess að
kdma upp húsi yfir sig, en það þótti
ækki foaógja og Háhnes biskup sat í
n.Skálhoiti'til dauðadags.
Arið '1789 var svo ákveðið með
konunglegfí tilskipan að væntanleg
dómki^kja í Reykjavík skyldi ekki
by$5*ur timbri heldur úr íslensk-
urá steihn Kostnaður var áætlaður
að ^pfni 6254 rb 36 sk. Um haustið
koímskip frá Kaupmannahöfn með
nya^ efnivið til kirkjunnar og 6
útlfeaioa smiði, þ. e. 4 múrara, 1
tinrourmann og 1 snikkara. Yfir-
smtður skyldi vera múrsmíðasveinn
L&rs Jörgen Svendsen. Var
jinum fengin íbúð í tukthúsinu
Úpe^n þeir störfuðu að smíði kirkj-
Til þess að verja skemdum,
^iri^um það er nota skydi til snikk-
aras'ptiði, v,ar nú viðinum til skjóls
^ferður skúr all-mikill, er jafnframt
rá'kyldi vera vinnuskáli.
Árið eftir sendu dönsku stjórn-
áfvökiinTj hingað danskan stein-
smið, Johan Larsen að nafni, til
inn
V?
þess að sjá um upptöku nægilegs
grjóts í dómkirkjuna væntanlegu.
Var mest alt grjótið tekið upp í
Grjótatúni fyrir vestan kaupstað-
inn, en þó nokkuð úr holtinu fyrir
austan lækinn, og því ekið á sleð-
um til Austurvallar um veturinn.
Samtímis skipaði Lewetzow stipt-
amtmaður Arnes Pálsson fjallaþjóf
dyravörð tukthússins og fól honum
jafnframt kristindómsfræðslu ann-
ara fanga (því gat þó Hannes bisk-
up afstýrt).
Með konungsbrjefi 14. ágúst 1789
var ákveoið að eftirleiðis skyldi ís-
lenskir biskupar taka vígslu hjer á
landi; var sú skipan gerð af sparn-
aðar ástæðum, því að til þessa hafði
utanfararkostnaður vegna vígslu-
töku verið greiddur úr konungs-
sjóði.
Dómkirkjusmíðin gekk mjög illa.
Á þriðja ári frá því að lagðar voru
undirstöður, voru veggir og gaflar
ekki fullgerðir. Hinir dönsku smið-
ir, sem sendir höfðu verið hingað
vegna kirkjusmíðarinnar, reyndust
ilia og yfirmaðurinn, Lars Jörgen
Svendsen kom engu tauti við þá.
Stundum hlupu þeir frá verki
lengri og skemri tíma og tóku þá
að sjer smíðar fyrir aðra, bæði
kaupmenn og tómthúsmenn. Þegar
Ólafur Stephensen varð stiptamt-
maður 1790, var það c%t hans fyrsta
verk að láta tilnefnda skoðunar-
menn athuga verkið. Leist skoðun-
armönnum illa á það, sem unnið
hafði verið og töldu verkið alt
hraklega af hendi leyst. Til þcss þó
að gera þessum ionaðaamönnum
aðhald, setti stiptamtmaður þeim
fastar reglur varðandi vinnu hvers
og vinnutíma sumar og vetur. —
Skyldi unnið 12 stundir á dag að
sumri, en 8 að vetri. Og til þess að
hafa yfirumsjón með verkinu var
kjörinn Scheel tukthúsráðsmaður.
En þrátt fyrir þetta þótti verkið
enn seint sækjast. Og um mitt
næsta sumar voru aftur útnefndir
skoðunarmenn. Þótti þeim lítt hafa
miðað, þvj að veggir voru þá ekki
enn komnir upp að þakbrún. Var
svo unnið að smíðinni eitt árið enn
og undir árslok 1792 mátti svo kalla
að kirkjan væri komin undir þak.
En húðun veggja að innan var
sama sem ógerð. í þakið voru nú
notuð úrgangsborðin, sem send
voru hingað 1786 og voru nú orðin
fúin. Var svo múrsteinninn negld-
ur á þau.
Næsta ár (1793) var dómkirkju-
smíðinni haldið áfram af kappi, ef
takast mætti að fá kirkjuna full-
gerða á því ári. En þegar fram á
árið kom, komu í ljós megnustu
missmíði á þaki kirkjunnar og þak-
stein^lagningu. Kæmi skúr úr lofti,
streymdi vatnið inn um þakið, svo
og um austurgafl fyrir ofan múr-
verkið, og um turninn. Þóttust
menn sjá, að nauður ræki til að
rífa þakklæðnihguna alla, svo og
tui'ninn. Einnig reyndist þaksteinn-
inn, sem hingað hafði verið send-
ur, óvatnsheldur. En þá vantaði
bæði nothæfan trjávið og kalk oíj
lítil von um að fá þetta frá Kaup-
mannahöfn fyr en kæmi fram á
sumar. Þótti því auðsætt, a& vart
yrði smíðinni lokið á þessu ári.
í lok ársins 1794 var bvgging
kirkjunnar lokið að útborði til og
hún langt komin að innanverðu.
Það hafði einkum orsakað dráttinn
hve erfitt reyndist að ganga svo frá