Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 113

105
að Gagnholti (90) ; svo heitir hátt melholt, skammt fyrir norðan
Þverá, vestur að Koteyrum og austur -að hlíðarrótum Mannsfjalls.
Eystra högg Stekkjarhlíðarinnar (81) heitir Stekkjarhlíðarbrún (91).
Efsti tindur Mannsfjallsins heitir Mannsfjalls-hnúkur (92). Efst í
Mannsfjallinu, nær uppi við Hnúk, er grasivaxin lægð, sem liggur
frá norðri til suðurs og heitir Langalág (93). Af efsta tindi Manns-
fjallsins er mjög víðsýnt, eins og af Sjónarhól. Sjest norður á Húna-
flóa og norður í Húnavatnssýslu og víðar. I vestanverðu Mannsfjalli,
upp-undan Kotmýrum, eru þrjár allstórar melbungur, sem allar eru
kallaðar Pjeturs-Melar, Fremsti Pjetursmelur (94), Mið-Pjeturs-
melur (95) og Heimasti-Pjetursmelur (96). Melbungur þessar liggja
ofan fjallið, allar á svipaðri stærð. Lengd melanna er talsvert meiri
en breidd þeirra. Gras- og lyng-geirar eru á milli melanna. Suður-
högg (endi) Mannsfjallsins er jafnhallandi suður að Þverá. Þessi
halli fjallsins er kallaður Mannsfjallstagl (97).
Að austan Mannsfjalls, en vestan Þverár, eru fá örnefni á Þver-
dal. Þá er kemur norður-eftir dalnum er klettabelti, sem Voti-hjalli
heitir (98), og nokkuð þar fyrir norðan er gil, sem Moldgil heitir (99).
Mannsfjall er að austan mjög gróðurlítið og jafnframt örnefnasnautt.
Þá er kemur norður að botni dalsins, kemur gil úr norðvesturátt,
sem Þvergil heitir (100). Allmiklar grasbreiður, sem liggja fyrir
botni dalsins og hallar frá norðri til suðurs, heita Þvergilstungur
(101). Takmörk þeirra eru þessi: Þvergil að vestan, Sjónarhóll (74)'
og Sandarnir austur af honum að norðan, en Norðurhólagil (102) að
sunnan. Gil skiptir Þvergilstungunum í tvennt; það heitir Austur-
Þvergil (103). öll þessi þrjú gil koma saman í eitt og nefnast þá Þverá.
Þar eru suðurtakmörk Þvergilstungna. Fjallið austur-af Þvergilstung-
um er á millum Þverdals og Lambadals, sem er í Sælingsdalslandi.
Þvergilstungurnar eru grasbreiður, sem liggja frá austnorðri til suð-
vesturs; voru þær taldar gott heyskaparland. Á meðan fjallslægjur
voru notaðar frá Hvammi, var jafnan heyjað annað sumarið í Þver-
gilstungum, en hitt í Hálsinum. Hey þóttu jafnan enn betri úr Þver-
gilstungum. Þá er fráfærur tíðkuðust, var setið hjá kvíánum á
Hvammsdölum til skiptis. Þó þannig, að tvo dagana var setið hjá á
Skeggjadal, en þriðja daginn á Þverdal.
Á Þverdal austan Þverár eru örnefni þessi: Fyrir sunnan Norður-
hólagil (102) eru hólar uppi undir fjallsbrúninni, sem heita Norður-
hólar (104)'. Þeir eru á millum Norðurhólagils og Fremra-Hyrnugils
(105)'. Fyrir sunnan þetta gil eru enn hólar, sem heita Hyrnur (106)'.
Fyrir sunnan Hyrnur er gil, sem Syðra-Hyrnugil heitir (107)'. Næsta
gil þar fyrir sunnan heitir Ófærugil (108)'. Mun gil þetta bera nafn