Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Side 32

26
sem hann segir, að ýmist sjeu hjer „fræðandi athugasemdir um stað-
hætti, vísvitandi settar, eða þá að orðalag er með því móti, að sögu-
ritarinn gerir ósjálfrátt ráð fyrir þekkingu lesandans“(!) (Leturbr.
hjer).
Þá er ekki annað hægt en að taka eftir því, að þegar dr. E. Ó.
Sv. þykir eitthvað „ótrúlegt“ í lýsingu höf. í Skaftafellsþingi, eins og
t. d. er brennumenn flýðu undan Kára og „hleyptu út á Skaptá sem
mest þeir máttu, ok urðu svá hræddir, at þeir kvámu hvergi til
bæja, ok hvergi þorðu þeir at segja tíðindin", þá á það að stafa „af
skapsmunum söguritarans, en ekki af vanþekkingu á staðháttum".
(U. N. bls. 362. Leturbr. hjer).
Annað dæmið af þessu tæi er það, er dr. E. Ó. Sv. fer að af-
saka höf. fyrir það, hvað fljótt er yfir sögu farið, er lýst er ferða-
lagi Flosa í brennuferðinni (126. kap.) — sem er lang-bezta lýsingin
úr Skaftafellsþingi — og Halls af Síðu (147. kap.) frá Svínafelli
vestur í Mýrdal, með svofelldum orðum: „En sanna má, að þessi
frásögn stafar heldur ekki af vanþekkingu; enda ætla jeg að orðin
„ok léttu eigi fyrr“, sem eru óheppileg á þeim stað, sem þau standa,
beri með sér, að höfundinum hafi verið ljóst, að hann hafði farjð
nokkuð fljótt yfir“. (U. N. bls. 377). Svona lagaðar sannanir eða
röksemdir finnast mjer ekki mikils virði. En hámarki ná þær hjá
dr. E. Ó. Sv., er hann heldur því fram, að það sje staðþekkingu höf.
í Skaftafellsþingi að þakka, að Járngrímur (í di'aumi Flosa) kemur
úr úr Lómagnúpi, en ekki Svínafelli! (U. N. bls. 365).
Ekki kemur mjer til hugar að draga það í efa, að höf. Njálu
hafi verið kunnugir í Skaftafellsþingi, þó að lýsing þeirra á stöð-
um þar beri ekki að öllu heim við staðina eins og þeir eru nú. Sú
breyting er alveg af eðlilegum ástæðum, eins og áður er tekið fram.
En málflutning dr. E. Ó. Sv. fyrir staðþekkingunni í þessu þingi er
ekki unnt að taka gildan.
Mín skoðun er sú, og hún er að verulegu leyti byggð á ferða-
lögum um þau hjeruð, þar sem sagan gerist, — þó fyrst og fremst
Rangárþing, — að þeir, sem ritað hafa Njálu, hafi víðast hvar hjer á
landi haft mjög góða staðþekking, sem að líkum lætur, því að höfð-
ingjar fóru víða um land á 12. og 13. öld, en af höfðingjum er sagan
skrifuð.
1 næst-síðasta Skírni (1937) birtist ritgerð eftir dr. E.
ó. Sv. með þessu nafni. Það, sem fyrst vakti athygli
mína og jafnvel undrun við lestur hennar, var það,
að hann segist hafa veitt „athygli þeim líkum, sem mæla með því,
að Njála standi í einhverju sambandi við Skógverja" nokkrum árum