Morgunblaðið - 06.06.1998, Qupperneq 26

26 LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Starfsemi Dounreay-kjarnorkuendurvinnslustöðvarinnar verður hætt
Segja stöðina ekki efna-
hagslega hagkvæma
London. Reuters.
STJÓRNVÖLD í Bretlandi til-
kynntu í gær að þau hygðust loka
hinni umdeildu kjamorkuendur-
vinnslustöð í Dounreay í Skotlandi.
Segjast þau taka þessa ákvörðun á
efnahagsforsendum, stöðin eigi
enga fjárhagslega framtíð. Lagði
talsmaður Tonys Blairs, forsætis-
ráðherra Bretlands, á það áherslu í
gær að ákvörðunin væri ekki tekin
vegna efasemda um öryggi stöðvar-
innar. Munu Bretar framvegis ein-
ungis starfrækja eina kjamorku-
endurvinnslustöð, Sellafield í norð-
vesturhluta Englands.
Kjamorkuendurvinnslustöðin í
Dounreay var mjög í fréttum í apríl
síðastliðnum vegna ákvörðunar
breskra stjómvalda að taka við 5 kg
af auðguðu úrani frá Georgíu til eyð-
ingar í Dounreay. Vom íslensk
stjómvöld meðal þeirra fjölmörgu
aðila sem gagnrýndu ákvörðunina og
sagði Halldór Asgrímsson, utanríkis-
ráðherra, þá að flutningur úransins
væri óviðunandi fyrir hagsmuni ís-
lendinga. Sagði Halldór að þótt mik-
ilvægt væri að koma úrani frá óvissu-
svæðum eins og Georgíu einhvers
staðar fyrir gætu Islendingar ekki
sætt sig við að vandinn væri fluttur í
næsta nágrenni sitt. Lífríki hafsins
væri mjög viðkvæmt og þegar væri
búið að taka of mikla áhættu í því
sambandi. A sínum tíma varð að auki
að samkomulagi milli Norðurland-
anna að beita sér sameiginlega gegn
aukinni starfsemi í Dounreay sem
samþykkt var 1994.
Ákvörðun stjórnvaida fagnað
Kjarnorkuandstæðingar í Bret-
landi fögnuðu í gær ákvörðun
breskra stjórnvalda og sagði Ken
Dunion, talsmaður samtakanna Vin-
ir jarðar, að hún sannaði hversu
óskynsamlegur flutningur úransins
frá Georgíu hefði verið. Alex
Salmond, formaður Skoska þjóðar-
flokksins fagnaði ákvörðuninni en
sagði hana „ótrúleg sinnaskipti hjá
ríkisstjórninni." 1.600 manns starfa
í Dounreay en Salmond taldi at-
vinnu fólks í nágrenni stöðvarinnar
ekki vera í hættu að svo stöddu því
taka myndi tugi ára að binda endi á
starfsemi stöðvarinnar.
Dounreay-stöðin var byggð á
sjötta áratugnum en hefur ekki
framleitt rafmagn síðan 1994 þegar
slökkt var á kjarnorkuofni stöðvar-
innar. John Battle, ráðherra orku-
mála í bresku ríkisstjórninni, sagði í
gær að stöðin hefði skipt sköpum
fyrir þróun kjarnorkuiðnaðar í
Bretlandi en komið væri í ljós að
hún gæti ekki uppfyllt efnahagsleg-
ar væntingar sem til hennar voru
gerðar þótt rekstur hennar hefði
tæknilega séð gengið eins vel og til
var ætlast.
Battle tilkynnti ákvörðunina um
lokun Dounreay ásamt Donald
Dewar, ráðherra Skotlandsmála, á
fundi í Edinborg. Sagði hann ráð-
gjafa sína hafa tjáð sér að engar
efnahagslegar forsendur væru fyrir
áframhaldandi rekstri stöðvarinnar.
Hann sagði að samkvæmt áætlun
myndi endurvinnslu í stöðinni ljúka
fyrir árið 2006, þegar lokið væri við
að endurvinna eldsneyti stöðvarinn-
ar sjálfrar, úranið frá Georgíu og
þegar staðið hefði verið við alla nú-
gildandi samninga. „Nú skiptir öllu
að tryggja að okkur takist að skila
umhverfínu heilu og höldnu í hend-
ur komandi kynslóða."
Ríkislögmaður Fil-
ippseyja rekinn
Vildi sýkna
Imeldu
Manila. Reuters.
FIDEL Ramos, forseti Filipps-
eyja, rak í gær ríkislögmanninn
fyrir að hvetja hæstarétt landsins
til að sýkna Imeldu Marcos, fyrr-
verandi forsetafrú, af öllum ákær-
um um spillingu.
Romeo de la Cruz ríkislögmaður
ætlaði að láta af embætti 30. þ.m.
um leið og ný stjóm tæki við en
Ramos ákvað, að hann skyldi
hætta 8. júní eða á mánudag. Var
de la Cruz skipaður í embættið í
febrúar sl. en hann hefur verið fíl-
ippeyskum stjómvöldum innan
handar allt frá árinu 1974.
Ramos reiddist mjög er de la
Cmz skoraði á hæstarétt að sýkna
Imeldu en hún hefur verið dæmd í
12 ára fangelsi. Svo var einnig um
ýmsa þá, sem urðu fyrir barðinu á
einræðisstjóm eiginmanns hennar,
Ferdinands Marcosar. Óttast þeir,
að hugsanleg sýknun Imeldu sé
hluti af samningi, sem hún hafi
gert við Joseph Estrada, væntan-
legan forseta, en Imelda dró for-
setaframboð sitt il baka og lýsti yf-
ir stuðningi við Estrada.
Reuters
Indverjar gagnrýna
kj arnorku veldin
Nýju-Delhi, Islamabad, Genf. Reuters.
INDLANDSSTJÓRN sakaði í gær
kínversk stjórnvöld um að hafa
veitt Pakistönum tæknilega aðstoð
við framleiðslu kjamorkuvopna og
að hafa flutt þangað geislavirk efni
er nýta mætti til slíkrar fram-
leiðslu. Þá gagnrýndu Indverjar
kjamorkuveldin fimm fyrir að líta
fram hjá brotum á NPT-samningn-
um um bann við útbreiðslu kjam-
orkuvopna.
Utanríkisráðherrar kjarnorku-
veldanna fimm, Bandaríkjanna,
Bretlands, Rússlands, Frakklands
og Kína, samþykktu á fundi í Genf í
fyrradag að grípa til aðgerða til að
koma í veg fyrir að kjarnorkutil-
raunir Indverja og Pakistana
myndu leiða til vígbúnaðarkapp-
hlaups í Suður-Asíu.
í yfirlýsingu frá indverska utan-
ríkisráðuneytinu í gær em kjarn-
orkuveldin gagnrýnd harðlega og
því haldið fram að þau hafi haft vit-
neskju um að verið væri að brjóta
NPT-samninginn og að þau brot
hafi grafið undan öryggi Indvérja.
Kjarnorkutilraunir Indverja
beindust ekki gegn neinu tilteknu
ríki og Indverjar litu ekki svo á að
þeir hefðu valdið aukinni spennu í
Suður-Asíu með þeim.
Þá er tekið fram í yfirlýsingunni
að Indverjar telji ekkert svigrúm
til utanaðkomandi afskipta af deilu
þeirra og Pakistana.
I yfirlýsingu frá ríkisstjórn
Pakistans, sem gefin var út í gær í
kjölfar fundar kjamorkuveldanna,
segir að Pakistanar hafi engan
áhuga á vígbúnaðarkapphlaupi og
að þeir hafi ávallt reynt að halda
aftur af sér í þeim efnum.
Pakistanar muni áfram reyna að
sýna ábyrgð og stillingu en geti þó
ekki sætt sig við að hafa herfræði-
lega lakari stöðu en nágrannaríkin.
Kamal Kharazzi, utanríkisráð-
herra írans, sem nýlega átti við-
ræður við stjórnvöld í Nýju-Delhi
og Islamabad hvatt í gær til að
Indverjar og Pakistanar tækju upp
viðræður um helstu deilumál sín.
Gagnrýndi hann jafnframt ísraela
fyrir að eiga ekki aðild að alþjóð-
legum afvopnunarsáttmálum og
sagðist vilja ítreka þá afstöðu
Irana að koma ætti upp kjarnorku-
vopnalausu svæði í Mið-Austur-
löndum.
ETA-liði
fellur í
skot-
bardaga
ÞRÍTUG kona, sem grunuð var
um að vera í aðskilnaðarhreyf-
ingu Baska, ETA, beið bana í
skotbardaga við lögreglumenn,
sem réðust inn f hús aðskilnaðar-
sinna f bænum Guernica í Baska-
landi í gærmorgun. Að sögn lög-
reglunnar hóf konan skothríð á
lögreglumennina. Annar meintur
ETA-liði meiddist þegar hann
stökk út um glugga á annarri
hæð hússins og Iögreglumaður
fékk skot í höndina.
Lögreglan handtók alls 14
Baska í árásum á nokkrum stöð-
um í Baskalandi í gær. ETA hefur
orðið 800 manns að bana í 30 ára
baráttu sinni fyrir sjálfstæðu ríki
Baska.
UUP og
SDLP með
60% fylgi
STÆRSTU flokkar sambands-
sinna og þjóðernissinna á
Norður-írlandi, UUP og
SDLP, njóta stuðnings 60%
kjósendanna, ef marka má
skoðanakönnun sem The Irísh
Times birti í gær. 33% að-
spurðra sögðust styðja UUP,
stærsta flokk mótmælenda, og
27% SDLP, flokk kaþólikka.
Fylgi Lýðræðislega sambands-
flokksins, sem lagðist gegn
friðarsamkomulaginu í Belfast,
er 13% og aðeins 8% styðja
Sinn Féin, flokk írska lýðveld-
ishersins (IRA).
*
Oveður haml-
ar aðstoð
SLÆMT veður hindraði í gær
flutninga á hjálpargögnum til
þúsunda manna sem lifðu af
öflugan landskjálfta í Afganist-
an á laugardag. Afgönsk yfir-
völd segja að 3-5.000 manns
hafi farist í skjálftanum og að
minnsta kosti 1.500 slasast.
Erfiðlega hefur gengið að
flytja matvæli á svæðið vegna
skorts á þyrlum.
GEIMFERJUSTJÓRINN
Charlie Precourt heilsar
geimförunum í Mír.
Discovery
tengist Mír
BANDARÍSKA geimferjan
Discovery tengdist rússnesku
geimstöðinni Mír í níunda og
síðasta sinn í fyrradag og ráð-
gert er að hún haldi aftur til
jarðar á mánudag. Þar með
lýkur dvöl bandaríska geimfar-
ans Andrews Thomas í Mír, en
hann er sjöundi og síðasti
Bandaríkjamaðurinn sem dvel-
ur í geimstöðinni.
Klæðskipting-
ar myrtir
SJÖ samkynhneigðir klæð-
skiptingar hafa verið myrtir í
E1 Salvador á síðustu sex vik-
um og samtök homma sögðu í
gær að lögreglan virtist ekki
hafa mikinn hug á að rannsaka
málið. Lögreglan sagði að
raðmorðingi kynni að hafa ver-
ið að verki en bætti við að
rannsókn málsins væri ekki
lokið.
Greftrun keis-
arabeina rædd
BORÍS Jeltsín, forseti Rúss-
lands, ræddi í gær við Alexei II
patríarka, yfinnann rússnesku
rétttrúnaðarkirkjunnar, til áð
reyna að fá hann til að sam-
þykkja að taka þátt í greftrun
beina Nikulásar II, síðasta
keisara Rússlands, í Péturs-
borg 17. júlí. Beinin fundust
árið 1991 og kirkjan hefur
dregið í efa að þetta séu örugg-
lega bein keisarans.