Morgunblaðið - 28.06.1988, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ 1988
17
Norræna félagið á
Siglufirði 50 ára
eftirÞ. Ragnar
Jónasson
Á nítjándu öldinni og fram um
aldamótin 1900 var uppi á Norður-
löndum stefna sem nefnd hefur
verið í þessum löndun „skandinav-
ismi“. Þessi hreyfing var aðallega
hugsuð sem ieið til þess að auka
skilning og samstarf þessara
frændþjóða, sérstaklega á sviði
menningarmála.
Á tímabili hrifust margir ungir
menntamenn og skáld af þessum
hugmyndum og má þar nefna
íslensku skáldin Grím Thomsen (f.
15. maí 1820, d. 27. nóv. 1896)
og Jónas Guðlaugsson (f. 27. sept.
1887, d. 15. apr. 1916). Þeirdvöld-
ust báðir lengi í Danmörku og urðu
gagnteknir af þessum hugsjónum.
Gamall og langær misskilningur
milli þessara þjóða átti að hverfa
og bræðrabönd að knýtast, sem
ættu að leiða til vinsamlegra sam-
skipta á öllum sviðum og norræns
samhugar. Jónas Guðlaugsson,
skáld, orti eftirfarandi hvatningu,
sem oft er sungin á mótum og
samkomum Norðurlandabúa, undir
lagi danska tónskáldsins Carl Ni-
elsen:
„Kan I mærke det lysner af Solskin i Sindet,
kan I se at det glödes af Tanker og Ord,
at vi samles i Haabet og mödes í Mindet,
vi Böm af en Stamme, vi Sönner af Nord.“
Þ. Ragnar Jónasson
„Norrænu félögin eru
framhald af þessum
hugsjónum. Markmið
þeirra er að efla og
auka kynningu o g sam-
starf milli Norður-
landaþjóðanna á hinum
ýmsu sviðum þjóðlífs-
ins.“
Norrænu félögin eru framhald
af þessum hugsjónum. Markmið
þeirra er að efla og auka kynningu
og samstarf milli Norðurlandaþjóð-
anna á hinum ýmsu sviðum
þjóðlífsins.
Fyrsta norræna félagið á íslandi
var stofnað í Reykjavík árið 1922
af Sveini Bjömssyni, sendiherra,
síðar fyrsta forseta lýðveldisins
Islands.
Norræna félagið á Siglufirði var
stofnað þann 27. júní 1938 að
frumkvæði þáverandi bæjarfógeta
Guðmundar Hannessonar og hefur
það starfað alla tíð síðan.
Þessi félög byggja á skyldleika
norrænna þjóða og sameiginlegri
sögu þeirra um aldaraðir. Gagn-
kvæm kynni milli þjóðanna er ein-
hver áhrifaríkasta leiðin til skiln-
ingsauka á viðhorfum og verkefn-
um þeirra.
Félögin hafa stuðlað að fjöl-
mennum nemendaskiptum milli
landanna og margir hafa notið
ókeypis námsdvalar á lýðháskólum
Norðurlandanna, eða fengið náms-
styrki fyrir atbeina félaganna.
Eitt af því sem mest hefur auk-
ið og eflt vináttu og kynni þessara
þjóða er vinabæjahreyfingin. Árið
1948 var vinabæjahringur Siglu-
Qarðar stofnaður með Heming í
Danmörku, Utajárvi í Finnlandi,
Holmestrand í Noregi og Váners-
borg í Svíþjóð. Síðar kom bærinn
Kangasala í Finnlandi í staðinn
fyrir Utajárvi. Nú hafa einnig
bæst í þennan hring Eidi í Færeyj-
um, Mariehamn á Álandseyjum og
Amsk í Grænlandi. Árlega eru
haldin mót þessara vinabæja þar
sem fulltrúar og gestir mæta og
skiptast á gjöfum og blanda geði
og ræða sameiginleg áhugamál.
Fyrsta vinabæjamót á íslandi
var haldið á Siglufírði sumarið
1951, dagana 26. júlí til 1. ágúst.
Þar mættu fulltrúar frá öllum vina-
bæjunum og kom hver með fána
síns lands, sem gjöf til Norræna
félagsins á Siglufirði. Alls hafa
verið haldin fímm vinabæjamót þar
með góðri þátttöku í öll skiptin.
Flestir gestir frá Norðurlöndunum
komu á mótið árið 1986, en það
voru um það bil 230 manns. Óhætt
er að fullyrða að þessi mót hafa
stóraukið þekkingu milli þessara
bæja og knýtt mörg og traust vin-
áttubönd.
Einn af dugmestu forystumönn-
um vinabæjahreyfíngarinnar var
Sigurd Christensen, assurandör í
Heming. Hann var hvatamaður
þess að Siglufjörður og Norræna
félagið þar voru með í stofnun
vinabæjahringsins. Hann stofnaði
félagið Norden í Heming árið 1942
og var formaður þess þar til hann
lést árið 1968. Hann kom fyrst til
íslands á vinabæjamótið á Siglu-
fírði árið 1951. Eftir þá heimsókn
varð hann einlægur aðdáandi ís-
lands og íslenskrar menningar.
Hann var einn af ötulustu baráttu-
mönnum í Danmörku fyrir því að
Íslendingar fengju handritin heim.
Hann ferðaðist víða um land sitt
og hélt fyrirlestra um málið og
skrifaði mikið í þarlend blöð. Hann
beitti áhrifum sínum við danska
ráðamenn og hélt uppi stöðugum
áróðri fyrir handritamálinu, þar til
sigur vannst. Slíkur er meðal ann-
ars árangur af norrænni samvinnu.
Sem þakklætisvott fyrir hans
mikla starf fékk Norræna félagið
á Siglufirði og vinir hans því til
leiðar komið að hann var gerður
að íslenskum ræðismanni í Hem-
ing á Jótlandi árið 1956, sem var
honum mikið gieðiefni.
Ýmsar gjafir hafa farið á milli
vinabæjanna. Má þar nefna skjald-
armerki bæjanna, bókmenntaverk,
listaverk, minjagripi og margt
fleira. Siglufjörður fékk sitt fyrsta
jólatré sem gjöf frá vinabæ sínum
í Noregi árið 1951. Frá vinabænum
í Svíþjóð kom jólatré 1953 og síðan
1955 hafa árlega komið jólatré frá
danska vinabænum. Þett er til
mikillar ánægju fyrir bæjarbúa
sem eru mjög þakklátir fyrir þenn-
an sýnilega vináttuvott, sem eykur
hátíðarblæinn um jólin.
Það er göfugt viðfangsefni að
fyrirbyggja sundurlyndið meðal
manna og að vinna að bróðurlegum
samskiptum þjóðanna. Gmndvöllur
þess að einstaklingar og þjóðir fái
notið þess að lifa hamingjusömu
lífí er að lifa í friði og við frelsi
og réttlæti.
Um allan heim er unnið að þess-
um málum undir forystu Samein-
uðu þjóðanna. Margar félagsstofn-
anir aðrar hafa svipuð mál á
stefnuskrá sinni og leitast við eftir
mætti að vinna að framgangi
þeirra. Eitt slíkt félag er Norræna
félagið.
Höfundur er fyrrverandi bæjar-
gjaldkeri á Siglufirði.
BREYfT
KÍLÓMEIRAGJALD
OG DAGPENINGAR
ÍSTAÐGREÐSLU
FRÁ 7. JÚNÍ 1988
KÍLÓMETRAGJALD
Frá og með 1. júní 1988 breytist áður auglýst skattmat á kflómetragjaldi, sbr. auglýsingu
ríkisskattstjóra nr. 3 frá 4. janúar sl. og auglýsingu hans nr. 7 frá 25. maí sl.
Mattil tekna á endurgjaldslausum afnotum launamanns af bifreið sem launagreiðandi hans
lœtur honum I té hœkkar þannig:
Fyrirfyrstu 10.000kmafnotúrl 6,55 pr.kmíkr. 16,85pr.km.
Fyrirnœstu 10.000kmafnotúrl 4,85 pr.kmfkr. 15,10pr.km.
Yfir20.000 kmafnotúr 13,10 pr. km fkr. 13,30pr. km.
/Mat á endurgreiddum kostnaði til launamanns vegna afnota launagreiðanda af bifreið
hans, sem halda má utan staðgreiðslu, hœkkarþannig:
Fyrir fyrstu 10.000km afnot úr 16,55 pr. km íkr. 16,85 pr. km.
Fyrirnœstu 10.000kmafnotúrl 4,85 pr.kmfkr. 15,10pr.km.
Yfir20.000km afnotúr 13,10pr. km í kr. 13,30pr. km.
Fái launamaður greitt kílómetragjald frá opinberum aðilum vegna aksturs I þágu þeirra sem
miðast við .sérstakt gjald' eða .torfœrugjald' sem Ferðakostnaðamefnd ákveður má hœkka
kílómetragjaldiðsem hérsegir:
Fyrir 1 - -10.000 km akstur - sérstakt gjald hœkkun um 2,60 kr. pr. km.
torfœrugjald hœkkun um 7,00 kr. pr. km.
Fyrir 10.001 -20.000km akstur-sérstaktgjald hœkkun um 2,30 kr. pr. km.
torfœrugjald hœkkun um 6,25 kr. pr. km.
Umfram 20.000km akstur - sérstakt gjald hœkkun um 2,05 kr. pr. km.
torfœrugjald hœkkun um 5,55 kr. pr. km.
DAGPENINGAR
Frá og með 1. júní 1988 breytist áður auglýst skattmat á dagpenlngum, sem halda má utan
staðgreiðslu, sbr. auglýsingu ríkisskattstjóra nr. 3 frá 4. janúar sl., þannig:
Almennir dagpeningar vegna ferðalaga erlendis:
NewYorkborgSDR 150, óbreyttSDR 150
Noregur og Svfþjóð úrSDR 165ÍSDR170
Annars staðar úr SDR 150 í SDR 155
Við það skal miða að almennir dagpeningar vegna ferðalaga erlendis skiptist þannig:
Vegna gistingar 50%, Vegna fœðis 35%. Vegna annars kostnaðar 15%.
Sé hluti af ferðakostnaði erlendis greiddur samkvœmt reiknlngi frá þriðja aðlla og jafnframt
greiddir dagpeningar skal miða við framangreinda sklptingu við mat á því hvort greiða beri
staðgreiðslu af hluta greiddra dagpeninga,
Dagpeningar vegna þjálfunar, náms eða eftirlitsstarfa:
New York borg SDR 95, óbreytt SDR 95.
Noregur og Svfþjóð úrSDR 105 ÍSDR110.
AnnarsstaðarúrSDR 95 ÍSDR100.
Dagpeningar vegna ferðalaga innanlands:
Gisting og fœði íeinn sólarhring úrkr. 3.960,- fkr. 4.665,-
Gisting í einn sólarhring úr kr. 1.890,-íkr. 1.915,-
Fœði hvern heilan dag, minnst Wtfrna ferðalag úrkr. 2.070,- f kr. 2.750,-
Fœðl f hálfan dag, minnstótfma ferðalag úrkr. 1.035,- f kr. 1.375,-
RSK
RÍWSSKATTSTJÓRI