Morgunblaðið - 02.02.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAÚGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1974
NY ÞINGMAL
Y verður látið óáreitt
FUGLAVEIÐAR OG
FRIÐUN
Frumvarp til laga um breytingu
á lögum um fuglaveiðar og fugla-
friðun, flutt af Jónasi Jónssyni
(F), Stefáni Gunnlaugssyni (A),
Pálma Jónssyni (S) og Jónasi
Árnasyni (Ab). Er í frumvarpinu
lagt til, að 2. ml. 1. mgr. 9. gr.
laganna orðist svo: A sama tíma
má eigi án leyfis varpeigenda
leggja net nær friðlýstu æðar-
varpi en 2 km frá stórstraums-
fjöruborði.
INNSTÆÐUR í
SEÐLABANKA
Svohljóðandi fyrirspurn til
viðskiptaráðherra frá Karvel
Pálmasyni (SFV):
Hversu hárri fjárhæð námu
bundnar innstæður banka, spari-
sjóða og innlánsdeilda hjá Seðla-
banka Islands um s. 1. áramót?
Hvernig skiptist fé þetta eftir
kjördæmum?
KENNSLA I
FJÖLMIÐLUN
Fyrirspurn frá Benedikt
Gröndal (A) til menntamálaráð-
herra:
Hvað hefur ríkisstjórnin gert til
að kanna, hvort tök séu á að taka
upp kennslu I fjölmiðlun við
Háskóla Islands, sbr. ályktun Al-
þingis30. mars 1973?
FLUGVÖLLURINN í
AÐALDAL
Fyrirspurn frá Stefáni Jónssyni
(Ab) til samgönguráðherra:
Hvenær má vænta nauðsyn-
legra umbóta á flugvellinum í
Aðaldal í Suður-Þingeyjarsýslu?
INNLENDAR FISKI-
SKIPASMlÐAR
Fyrirspurn frá Stefáni Jónssyni
til iðnaðraráðherra:
Hvaða ráðstafanir hafa verið
gerðar til þess, að við notfærðum
okkur tæknilegar framfarir fær-
eyskra skipasmíða?
ÞINGSALYKTUNARTILLAGA
Sverris Hermannssonar (S) o.fl.
um, að hrundið verði ákvörðun
menntamálaráðuneytisins um að
fella z út úr ritmáli, var til fram-
haidsumræðu á fundi sameinaðs
þings sl. fimmtudag.
Fram hafði komið f fyrri hluta
umræðnanna, að nefnd sú, sem
menntamálaráðherra hafði skip-
að til að endurskoða ritreglurnar,
hefði nú lokið störfum. Sverrir
Hermannsson spurði þvf ráðherr-
ann, hverjar tillögur nefndin
gerði varðandi ritun y f rnálinu.
Ráðherrann las upp úr nefndará-
litinu, að nefndin legði til, að
ritreglurnar um y, ý og ey, sem
nú giltu, skyldu halda sér óbreytt-
ar.
Sverrir Hermannsson (S)
kvaðst þakka Jónasi Árnasyni fyr-
ir stuðning hans f málinu, sem
fram hefði komið í ræðu Jónasar
við fyrri hluta umræðnanna.
Sverrir sagði, að ekki hefðu
fengizt viðhlítandi skýringar á
því, hvers vegna nefndin til að
endurskoða ritreglurnar hefði
verið sett á laggirnar. Þá spurði
hann, hvaðan nefndinni kæmi al-
ræðisvald til að breyta ritreglum,
en fram hefði komið í blaðaviðtali
við ráðherra, að þar sem nefndin
hefði strax sl. sumar náð sam-
komulagi um að fella niður z,
hefði sú breyting óhjákvæmilega
komið til framkvæmda.
Þá hefði ráðherra sagt við fyrri
hluta umræðunnar, að Alþingi
ætti ekki að skipta sér að máli
þessu, þar sem það væri svo flók-
ið. Ef ráðherra gæti tekið ákvarð-
anir um málið, gætu einstakir al-
þingismenn það einnig.
Það væri. vissulega svo, að
nefndin hefði verið skipuð valin-
kunnum sæmdarmönnum, en þó
væri einungis einn þeirra sér-
menntaður málfræðingur og það
væri formaðurinn Halldór Hall-
dórsson, sem sjálfur hefði lýst því
yfir, að hann mundi halda áfram
að rita z.
I 57. GR. stjórnarskrárinnar
segir, að fundir beggja þing-
deilda og sameinaðs Alþingis
skuli haldnir f heyranda hljóði.
Sú regla, að almenningi skuli
gefinn kostur á að fylgjast með
störfum þjóðþinganna með þvf
að hlusta á fund þeirra hefur
þótt sjálfsögð f öllum lýðræðis-
rfkjum. Er hún undirstaða
þess, að fólki sé unnt að fylgj-
ast með því, hvernig stjórn-
málamennirnir fara með um-
boð sitt og þannig undirstaða
þess, að fólk geti veitt stjórn-
málamönnunum það aðhald,
sem iýðræðislegt kerfi gerir
ráð fyrir.
Nú koma praktfskar ástæður
f veg fyrir, að regla þessi sé
raunhæf, nema fieira komi til.
Það gefur auga Ieið, að tak-
markaður fjöidi áheyrenda
kemst fyrir á þingpöllum til að
fylgjast með störfum þingsins,
auk þess, sem fjarlæg búseta
manna varnar þeim að fylgjast
sjálfir með þingstörfunum. Þá
koma f jölmiðlarnir til. Með því
að flytja reglulega fréttir af
þingmálum brúa f jölmiðlarnir,
a.m.k. að nokkru leyti það bil,
sem er milli þingsins og
almennings. Ganga má svo
langt að segja, að fjölmiðlarnir
séu nauðsynleg forsenda fyrir
þvf, að framangreind regla f 57.
gr. stjórnarskrárinnar sé meira
en orðin tóm. Það mætti því
ætla, að Alþingi sjálft, sem
standa á vörð um meginreglur
stjórnskipunarinnar, sæi sér
hag f að auðvelda fréttamönn-
um f jölmiðlanna að sinna störf-
um sfnum. En það er nú öðru
nær en að sú sé raunin.
Eins og menn vita eru allar
umræður á þinginu teknar upp
á segulbönd, sem ræðurnar eru
sfðan vélritaðar eftir til birt-
ingar f Alþingistfðindum'.
Fréttamönnum dagblaðanna er
meinað að hlusta á þessar upp-
tökur og að fá afrit af ræðun-
um, nema f hlut eigi þingmað-
ur þess stjórnmálaflokks, sem
viðkomandi dagblað telst
styðja. Ef unnt á að vera t.d.
fyrir blaðamann Morgunblaðs-
ins að fá að hlusta á ræðu af
segulbandinu, sem þingmaður
Framsóknarflokksins hefur
flutt, verður hann að ná fyrst
tali af viðkomandi þingmanni
og fá hjá honum leyfi til að
hlusta á ræðuna. Sama gildir ef
sami blaðamaður vill fá afrit af
ræðunni.
Ekki er öll sagan sögð með
þessu. Blaðamönnum dag-
blaðanna er bannað að hafa
segulbandstæki við höndina,
þegar þeir hlusta á umræður á
þinginu. Fréttamanni Rfkisút-
varpsins er þetta heimilt, og
fékk hann heimildina eftir
langa baráttu, vegna þess, að
hann var fréttamaður „hins
hlutlausa, opinbera fjöl-
miðils“.
Hvers vegna eru blaða-
mönnunum settar þessar skorð-
ur f starfi sfnu? Jú, ástæðan er
vafalaust sú, að þingmönnum á
að vera heimilt að strika út úr
og bæta inn f ræður sfnar að
eigin geðþótta, áður en þær eru
birtar f Alþingistfðindum.
Sfðan eru þeir þar að auki frið-
helgir, svo að ekki er unnt að
sækja þá til ábyrgðar fyrir það,
sem þeir segja f þinginu, nema
sú þingdeild, sem f hlut á,
samþykki. Sú regla er sjálf-
sögð, af ástæðum, sem ekki er
ástæða til að rekja hér. En hitt,
að blaðamönnum sé neitað að
fá orðréttar ræður þingmanna
til birtingar, áður en þeir hafa
breytt þeim, er reginhneyksli.
Raunar er það einnig andstætt
öllum eðlilegum vinnubrögð-
um, að þingmönnunum skuli
gefinn kostur á að breyta ræð-
um sfnum f þinginu, áður en
þær eru gefnar út.
Fjölmiðlarnir eru til að skýra
frá þvf, sem fram fcr A
ÞINGFUNDUM. Það er
óþolandi, að reynt skuli að
koma f veg fyrir, að blaðamenn
nái orðréttum ummælum. Slfkt
er auk þess til þess íallið að
gera frásögnina ónákvæma, og
eykur lfkurnar á, að ekki sé
rétt eftir mönnum haft.
Ekkert skal um það fullyrt
hér, hver beri ábyrgð á þeim
furðulegu vinnubrögðum, sem
hér hefur verið lýst. Enda
skiptir það ekki öllu máli.
Aðalatriðið er, að þessu verði
breytt hið snarasta, svo að
fréttamenn geti sinnt skyldum
sfnum við almenning, án þess
að eiga það undir velvilja þing-
manna, sem auk þess er oft
erfitt að ná f á þeim stutta tfma,
sem fréttamenn yfirleitt hafa
til að skrifa fréttir sfnar.
JSG
AIÞMGI
Magnús Torfi Ólafsson mennta-
málaráðherra sagði, að misskiln-
ingur væri, að nefndinni hefði
verið sagt í erindisbréfi að af-
nema y og annað, sem hún hefði
átt að fjalla um. Nú lægi fyrir
heildarálit nefndarinnar og legði
hún til, að farið yrði eftir þvi, sem
nú tíðkaðist í íslenzkum skólum
um ritun bókstafanna y, ý og ey.
Þá lagði ráðherra áherzlu á það,
sem fram hefði komið hjá honum
áður, að ritun z yki ekki á gagn-
sæi málsins. Ekki væri um neitt
alræðisvald hjá nefndinni að
ræða, þar sem hann hefði sjálfur
tekið ákvörðunina um málið.
Væri það í samræmi við aðferð
við setningu stafsetningarreglna
frá því að stjórnvöld fóru fyrst að
hafa afskipti af slíku.
Stefán Jónsson (Ab) lýsti sig
andvígan þingsályktunartillög-
unni. Ætti hann í erfiðleikum
með að taka á móti tillögunni, þar
sem sá þingmaður, sem hann ætti
sem varamaður sæti fyrir, Helgi
Seljan, væri einn flutningsmanna
tillögunnar.
Þingmaðurinn sagði nú margar
sögur máli sinu til stuðnings, og
er nánar að því vikið annars stað-
ar i blaðinu.
Sverrir Hermannsson kvaðst
fagna nefndarálitinu hvað y við-
kæmi.
Halldór Blöndal (S) kvað það
stefna í átt til versnandi mál-
smekks manna, ef felld yrðu nið-
ur úr stafsetningu atriði, sem
höfðuðu til uppruna orða, eins og
z gerði.
Þá taldi þingmaðurinn, að til-
finnanlega vantaði góðar kennslu-
bækur í islenzku til notkunar á
gagnfræðastiginu. Beindi hann
því til ráðherra, að hann kippti
því í liðinn.
Að umræðu lokinni var tillög-
unni vísað til allsherjarnefndar.
Samningur um réttarstöðu starfs-
fólks við norrænar stofnanir
SAMSTARFSRAÐHERRAR
Norðurlanda undirrituðu f gær
samning milli rfkisstjórna Dan-
merkur, Finnlands, Islands, Nor-
egs og Svíþjóðar um réttarstöðu
starfsfólks við norrænar stofnan-
ir eða samnorrænar eins og það er
orðað í samningnum sjálfum.
Samningurinn er allviðamikill í 9
greinum og gerður m.a. með það
fyrir augum að setja sameiginleg-
ar reglur um réttarstöðu, þar á
meðal launa- og starfsskilyrði fyr-
ir starfsfólk við norrænar stofn-
anir.
Undirritun samningsins fór
fram í Norræna húsinu í gær
klukkan 17 og undirrituðu þessir
ráðherrar samninginn: Ove Guld-
berg, utanríkisráðherra Dan-
merkur, Pekka Tarjanne, sam-
göngumálafáðherra Finnlands,
Bjartmar Gjerde, kirkju- og
menntamálaráðherr Noregs, Carl
Lidbom, ráðherra í Svíþjóð og
Ólafur Jóhannesson forsætisráð-
herra.
1 fyrstu grein samningsins seg-
ir, að „við samnorrænar stofnanir
eru ráðnir rikisborgarar frá Norð-
urlöndum. Ráðherranefnd Norð-
urlanda getur einnig heimilað
ráðningu ríkisborgara frá öðrum
löndum“. Einnig segir, að reynt
skuli að skipta ábyrgðarstöðum
réttlátlega á milli rfkisborgara frá
öllum Norðurlöndunum. M.a.
skuldbindur hver samningsaðili
sig til þess að veita fastráðnum
ríkisstarfsmanni sinum leyfi frá
störfum í allt að fjögur ár til að
starfa við samnorræna stofnun,
og við endurráðningu að reikna
starfstímann þar eins- og starf
innt af hendi í heimalandinu.
Þá segir í samningnum, að áður
en almenn ákvæði um ráðningu
starfsfólks verða staðfest, skal
leita umsagnar þeirrar opinberu
stofnunar, sem venjulega fjallar
um opinber launa- og starfsskil-
yrði í viðkomandi landi. Gert er
ráð fyrir, að þessar stofnanir hafi
nægilegt samráð við viðkomandi
stéttarfélög, áður en slík umsögn
er látin í té. Áður en starfsfólk er
ráðið að hverri einstakri stofnun,
skal semja um launa- og starfs-
skilyrði, sem ekki eru ákveðin í
heildarsamningnum. í þessum
samningaviðræðum skulu taka
þátt annars vegar fulltrúar af
hálfu launamáladeildar ríkisins í
því landi, sem stofnunin er eða sá,
sem hún tilnefnir, og e.t.v. full-
trúar frá ráðherranefndinni og
hins vegar fulltrúar frá viðkom-
andi stéttarfélagi í sama landi.
Þá skuldbindur hver samnings-
aðili sig til að láta starfsfólk við
samnorrænar stofnanir njóta góðs
af lifeyrissjóði ríkísins í starfs-
landinu samkvæmt sömu skilyrð-
um og gilda fyrir samsvarandi
stöður f ríkisþjónustu í starfs-
landinu, svo fremi sem ekki ann-
að er ákveðið með samningi við
einstaka starfsmenn.
Þá er rætt um vafaatriði og
ágreining vegna túlkunar á samn-
ingum og segir, að takist ekki
sættir, megi vísa deilunni til
kjaradóms, ef báðir aðilar sam-
þykki. íkjaradómiskulusitja þrír
menn, einn frá stéttarfélagi og
annar frá viðkomandi stofnun.
Þessir tveir tilnefna svo þriðja
aðilann, sem skal verða formaður
dómsins. Náist ekki samkomulag
skal tilnefna formanninn sam-
kvæmt lögum í viðkomandi landi.
Þá ræður ráðherranefndin við
hvaða stofnanir samningurinn
skuli gilda. Samninginn þarf að
fullgilda og ákveður nefndin
einnig hvenær hann skuli taka
gildi.
Samningurinn er gjörður á
dönsku, finnsku, fslenzku, norsku
og sænsku og eru allir textarnir
jafngildir.
Það kom fram á blaðamanna-
fundinum í gær, að samningur
þessi hefur allmismunandi áhrif,
en hann snertir ef til vill hiest
samband Finna og Svía.
Frá undirskrift samningsins f Norræna húsinu f gær. Frá vinstri Ove Guldberg, Danmörku, Pekka
Tarjanne, Finnlandi, Ólafur Jóhannesson, Bjartmar Gjerde, Noregi, og Carl Lidbom, Svfþjóð. — Ljósm.:
Ól.K.M.