Morgunblaðið - 02.02.1974, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. FEBRUAR 1974
11
ráðnir í að gera stærri og aflmeiri
flaugar sínar að „fjölsprengjuflytjur-
um" þ.e. búa þær mörgum kjarnorku-
sprengjum, sem hægt er áð skjóta í
mismunandi skotmörk. I Washington
óttast menn, að með þessum vopna-
samstæðum muni Rússar öðlast getu
til að eyðileggja með skyndiárás mest-
allan ef ekki allan eldflaugaflota Banda-
ríkjanna á landi
Hvað breytinga er vænst af
Rússum í staðinn?
Það er enginn viss um, að hin nýja
stefna Bandaríkjanna fái Rússa til að
breyta eitthvað um. En í Vestur-Evrópu
og Bandaríkjunum er litið á þetta sem
mjög greinileg skilaboð til valdhafanna
í Kreml — Ef ekki tekst í síðari umferð
SALT viðræðnanna að ná viðunandi
samkomulagi um hámarkstölu árásar-
eldflauga, þá eru Bandaríkin bæði til-
búin til og fær um að hefja stórfellda
nýja uppbyggingu á kjarnorkuvopna-
kerfum
Að áliti hermálasérfræðmga er
James Schlesmger að reyna að gera
Rússum alveg Ijóst, að Bandaríkja-
stjórn er staðráðin í að hindra að
Sovétríkin nái hernaðarlegum yfirburð-
um, meðan þau reyni að tefja fyrir
SALT-viðræðunum.
Hvað annað er í bígerð hjá
Bandaríkjunum?
Aðrar breytingar eru að miklu leyti
undir því komnar, hvað Sovétríkin
gera Hvað sem öðru líður, þá vill
varnarmálaráðuneytið. að þingið tryggi
því fé til hönnunar nýrra vopna Meðal
þeirra vopnakerfa, sem það hefur í
huga eru eldflaugar t landstöðvum,
sem væru stærri en „M initeman".
Nýjar flaugar, sem færu að skotmörk-
um sínum í lítilli hæð, en með miklum
hraða, og þar að auki nýjan tæknibún-
að. sem yki bæði nákvæmni og eyði-
leggingarmátt þeirra vopna, sem þegar
eru til.
Búist er við að forsetinn geri grein
fyrir þessum og öðrum áætlunum í
fjárlagafrumvarpi sínu fyrir fjárhagsár-
ið 1975, sem hefst 1 júlí næstkom-
andi Gert er ráð fyrir, að farið verði
fram á 85 milljarða dollara til varnar-
mála Það er og líklegt, að Bandaríkin
grípi til ýmissa annarra aðgera ef
Rússar halda áfram málþófi í SALT-við
ræðunum. Þau geta t d. flýtt hönnun
Trident-kafbátanna, sem eiga að bera
24 eldflaugar, sem draga 4000 mílur
eða meira. Þeir gætu emnig flýtt smíði
annarrra vopnakerfa, svo sem B—1
hljóðfráu sprengjuþotunnar
Samþykkir þingið milljarða
viðbótarframlag?
Ýmislegt bendir til að hart verði
barist um þetta mál. Gagnrýni á miklar
fjárveitingar til varnarmála hefur vaxið
á undanförnum árum, Gagnrýnendur
bæði á þingrog utan þess hafa látið i
Ijós efasemdir um, að rétt sé að breyta
skotmörkum eldflauganna, þar sem
það geti aukið vígbúnaðarkapphlaupið
Það er talið vist, að þeir verði á móti
auknum fjárveitingum, ef það verður
endanleg niðurstaða þeirra, að svo
muni fara
Jafnvel háttsettir menn innan
stjórnarinnar eru i vafa um, hversu
langt Bandaríkin geta gengið í meiri
háttar breytingum á varnaráætlunum
Þeir eru ekki vissir um, að öll deilumál
vegna ýmissa siðustu áætlana séu í
raunmni útkljáð
Þeir telja, að það fari mikið eftir því,
sem Sovétríkin gera á næstu vikum,
hvaða afstöðu þingið taki. Það er bent
á, að þrátt fyrir miklar tilraunir til að
skera niður varnarmálafrumvarpið á
siðasta ári, þá samþykkti þingið að
lokum nær allt, sem forsetinn bað um.
Þetta er talið benda til þess, að þingið
muni gera það aftur, ef Sovétríkin
neita að gera samkomulag i SALT-
viðræðunum.
Sovétrikin stæðu þá andspænis
tveim möguleikum. Annaðhvort yrðu
þau að ganga tiltölulega fljótt að sam-
komulagi um takmörkun á kjarnorku-
vígbúnaði eða standa andspænis nýju
vígbúnaðarkapphlaupí við Bandarikin,
sem hafa bæði tæknilegt forskot og
tvöfalda efnahagsgetu þeirra sjálfra.
SAMKOMULAGIÐ FRÁ 1972 TAKMARKAR HÁ-
MARKSFJÖLDA ÞEIRRA ÁRÁSARFLAUGA, SEM STÓR-
VELDIN MEGA EIGA, EN í ÞVÍ ERU TÖLUVERÐ FRÁVIK,
SEM GERIR ÞEIM KLEIFT AÐ ENDURBÆTA KJARN-
ORKUVOPNABÚR SÍN. ÞAU VINNA NÚ MEÐAL
ANNARS AÐ EFTIRTÖLDUM VERKEFNUM:
Bandaríkin
0 Verið er að smiða nýja tegund kafbáta — Trident — sem verða
mun hljóðlátari en Polaris kafbátarnir og geta borið 24 eldflaugar.
0 Einnig að smiði nýrrar eldflaugar fyrir Trident bátana. Þær draga
4000 milur, en Polaris flaugarnar, sem nú eru i notkun, ekki nema
3000.
0 Ný hljóðfrá sprengjuflugvél, B-1, er i smiðum. Hún getur flogið
mun hraðar og lægra og borið þyngri sprengjur en B-52, sem nú er
i notkun.
0 Verið er að hanna nýja tegund eldflauga fyrir kafbáta. Þær fljúga
með meira en hljóðhraða í litilli hæð til að komast undir ratsjár
Rússa
0 Verið er að setja nákvæmari og öflugri kjarnodda i fjölsprengju-
flaugarnar, sem þegar eru til.
Sovétríkin
0 Nýr kafbátur — Challenge — er i smiðum Hann er lengri og getur
borið fleiri flaugar en Delta, sem nú er fullkomnasti kafbátur
Rússa.
0 Ný eldflaug fyrir Challenge, er i smíðum. Hún mun draga 4000
milur.
0 Verið er að hanna nýja hreyfanlega eldflaugastöð — SS-16 —,
sem getur skotið þrem kjarnaoddum meira en 5000 milur.
0 SS-1 7 og SS-1 9 eiga að geta borið a.m.k. þrjár tveggja megatonna
kjarnasprengjur 6,500 milur.
0 SS-1 8 er risaflaug. sem getur borið þrjár fimm megatonna sprengj-
ur eða eina 25 megatonna, allt að 7.500 milur.
0 Verið er að breyta eldflaugum, sem nú eru til, i fjölsprengjuflaugar.
Niðurstaða:
Þrátt fyrir samkomulag um takmörkun kjarnorkuvíg-
búnaðar heldur kapphlaupið áfram, á nýjum vettvangi,
og sérfræðingar segja, að það MUNI halda áfram, nema
báðir aðilar verði fljótlega sammála um að hætta.
KVIKMYHDIR
MENNIIMGARSTOFNUN BANDARÍKJANNA,
NESHAGA 16, EFNIR TIL SÝNINGA Á
NOKKRUM VERÐLAUNAKVIKMYNDUM
NÆSTU VIKUR.
Sýndar verða þessar kvikmyndir:
INTOLERANCE eftir D. W. GRIFFITH,
mánudagana 4, 11, og 18. febrúar.
INTOLERANCE var gerð árið 1916 og er talin
meðal meistaraverka í kvikmyndagerð. Er hún
meðal kostnaðarsömustu kvikmynda allra tíma.
CITIZEN CANE með ORSON WELLES, mið-
vikudagana 6, 13, og 20, febrúar. Welles er
framleiðandi, stjórnandi og aðalleikari kvik-
myndarinnar, en hún vakti heimsathygli á sín-
um tíma og hlaut ýmis verðlaun.
INHERIT THE WIND með SPENCER TRACY,
miðvikudagana 8, 15, og 22. febrúar. Mynd
þessi fjallar um hin margumtöluðu „aparéttar-
höld" þar sem ungum kennara var stefnt fyrir
rétt í smábæ í Tennessee fyrir að kenna skóla-
börnum þróunarkenningu Darwins.
Allar sýningarnar hefjast kl. 21. Aðgöngumiðar
og sýnigarskrár eru fyrirliggjandi í Ameríska
bókasafninu, Neshaga 16, frá 1 3 til 19 dag-
lega, frá mánudegi til föstudags.
Geymið auglýsinguna.
Volvo