Morgunblaðið - 24.02.1957, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLAfíin
Sunnudagur 24 febr. 1957
ttnMðMtoí
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
> Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritsijórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Askriftargjaid kr. 25.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
//
Gleðileg breyting
íí
UTAN UR HEIMI
hefur sigruð í burúttunni við
Chevrolet — í fyrstu sinn í 22 úr
UNDIR þessari fyrirsögn birti
Alþýðublaðið leiðara í fyrradag
um fjárveitingar til skóla- og
menningarmála m.a. Er meginefni
leiðarans á þá leið, að fyrir frum-
kvæði núverandi ríkisstjórnar, sé
verið að koma betra lagi á fjár-
stjórn skólamálanna og ennfrem-
ur sé nú mun meiru fé veitt til
skólabygginga og menningarmála
en verið hafi að undanförnu.
Bókstaflega ekkert af því, senr
fleiprað er með í leiðaranum fær
staðizt. Sannleikanum er gjör-
samlega snúið við.
Lög um fjármál skóla.
Sannleikurinn um þessi mál
er sá, að í tíð fyrrverandi mennta
málaráðherra Bjarna Benedikts-
sonar, voru einmitt sett lög til
að tryggja það, að ríkissjóður
greiddi framlag sitt til skólabygg-
inga á skömmum tíma, þ. e.
eigi lengri en á 5 árum. Á-
vöxturinn af þeirri iöggjöf er nú
að koma í ljós, m.a. á þann hátt
að skólar, sem nú er verið að
byggja fá meginhlutann af því fé,
sem varið er til skólabygginga,
í stað þess að því sé að mestu
varið til skóla, sem áformað er
að hefja byggingu á í framtíð-
inni.
Ríkisstjórnin er bundin við
ákvæði laganna um að greiða
niður skuldir við skólana. En
hvernig lítur nú samanburð-
urinn út á því hverju varið er
til skólabygginga nú og gert var
í ráðherratíð Bjarna Benedikts-
sonar á s.l. ári:
í fyrra var veitt 3 Vz millj.
kr. til greiðslu skulda við sveitar-
félögin vegna skólabygginga. En
í tillögum fjárveitinganefndar nú
(meirihlutans) er ekki gert ráð
fyrir nema 2 milljón kr. í þessu
skyni. Það er víst hin „gleðilega
breyting“ fyrir sveitarfélögin,
sem Alþýðublaðið talar úm nú.
En hvað er þá um fjárframlög
til nýrra skóla að segja? Senni-
lega fá þá sveitarfélögin ástæðu
til þess að „gleðjast“ yfir þeim.
En svo er þó ekki. í fyrra fékk
Bjarni Benediktss. samþ. 3,2 millj.
kr. til byggingar nýrra skóla. Var
það til byggingar 24 nýrra skóla.
Núna lítur þetta nokkuð öðru vísi
út. Til nýrra skóla, eins og það
liggur fyrir í tillögum fjárveit-
inganefndar eftir 2. umræðu, er
einungis gert ráð fyrir að veita
fé til 7 nýrra skóla eða aðeins 1,2
millj. kr.
Fer nú að verða heldur lítið
eftir af „kæti“ Alþýðublaðsins,
enda gagnar hún illa stæðum
sveitaríélögum lítið í stað fjár
til skólabygginga.
Sannleikanum snúið við.
Mergur málsins er eftir þessu,
sem að framan er ritað, sá, að
í ráðherratíð Bjarna Benedikts-
sonar var þrefalt meiru fé varið
til að byrja á nýjum skólum og
hálfri annari milljón meiru fé til
niðurgreiðslu eldri skulda, en gert
er í tíð núverandi menntamála-
ráðherra, Gylfa Þ. Gíslasonar.
Það er sýnilega ekki með neinni
gleði, sem meirihluti fjárveitinga-
nefndar og ríkisstjórnin veitir
það fé, sem þó er varið til skóla-
málanna nú í ár.
Hér er um bein áhrif að ræða
frá löggjöfinni um fjármál skóla.
Að meginefni gengur sú löggjöf
út á það að grynna á eldri skuld-
um ríkissjóðs við sveitarfélögin
og tryggja það að bæjar- og
sveitarfélög iái framlög ríkis-
sjóðs til skólabygginga jafnóðum
og byggt er.
í þessu var fólgin hin mark-
vissa og farsæla stefna sem Bjarni
Benediktsson bar fram til sig-
urs, með samþykkt laganna um
skólabyggingarfé.
Stöðuveitingar og
stjórnarandstaða.
f sama leiðara Alþýðublaðsins
er um það rætt að deilur hafi
verið um embættisveitingar
Bjarna Benediktssonar, er hann
var ráðherra, en að nú séu slíkar
deilur allt í einu þagnaðar. Ef
Alþýðublaðið kynni að draga
réttar ályktanir af fullyrðingum
sínum, hlýtur því að verða ljóst,
að þetta sýnir aðeins að núver-
andi menntamálaráðherra á öllu
háttvísari andstæðingum að mæta
en sá fyrrverandi. Þessi staðhæf-
ing Alþbl. er því fyrst og fremst
dómur um ólíka stjórnarand-
stöðu, þar sem önnur gerir allt
að Srásarefnum, jafnvel það, sem
með ágætum hefur tekizt í em-
bættisfærslu, svo sem t. d. stöðu-
veitingar Bjarna Benediktssonar.
Að því er snertir afstöðuna til
núverandi menntamálaráðherra,
skal Alþýðublaðinu, sem miklast
mjög af sanngirni hans i em-
bættisveitingum, bent á þá stað-
reynd, að enn hefur þessi ráð-
herra ekki verið nema skamma
stund í embætti og er því of
snemmt að leggja dóm á, hvern
veg hann fer með veitingarvaldið.
í ádeilum andstæðinga Bjarna
Benediktssonar ó hann fyrir em-
bættisveitingar, kom rógseðli
vinstri fylkingarinnar mjög vel
fram í því að hundelta þá, sem
stöður hlutu, bera á þá sakir og
reyna að veikja traust þeirra hjá
þeim, sem njóta starfskrafta
þeirra. Bjarni Benediktsson stend
ur auðvitað jafnréttur eftir árás-
irnar og aðfarir rógberanna
dæma sig sjálfar, — enda bitnar
rógurinn fyrr eða síðar á þeirn,
sem honum beittu. Sá er lífsins
gangur.
Árásirnar á B. B. voru að því
leyti athyglisverðar að þær lýstu
greinilega vonbrigðum og sárs-
auka vinstrihersingarinnar yfir
því, að skjólstæðingar þeirra
skyldu ekki geta hrifsað skilyrð-
islaust öll þau embætti, sem þeim
þóknaðist að sækja um.
Sem dæmi um þetta má minna
á er dósentsembættið var veitt
Þóri Þórðarsyni, sem nú verður
víst eigi lengur umdeilt að hafi
verið sanngjörn ráðstöfun og
skynsamleg.
Þá réðust vinstrimenn að
menntamálaráðherra með dæma-
fáum þjösnaskap og brigzlum fyr-
ir hlutdrægpi í embættaveiting-
um.
En málið skýrist ef til vill nú
betur fyrir mönnum, þegar þess
er gætt að það var núverandi
skólastjóri flokksskóla Framsókn
arflokksins, sem sótti á móti
Þóri.
Vilja menn ekki hugleiða þessa
staðreynd, hún varpar Ijósi yfir
árásirnar á Bjarna Benediktsson.
in á bandaríska bifreiðamark-
að inum verið hörð, en samt
aldrei sem nú. Undanfarna
nánuði hafa tveir stærstu bif-
Henry Ford II
~>ér bjart framundan.
■iðaframleiðendur Bandaríkj
.nna, General Motors og Ford
íáð einvígi — og svo virðist
sem Ford ætli að hafa vinn-
'oginn — í fyrsta skipti í 22
ir.
Síðan árið 1931 hefur General
Motors framleitt og selt fleiri
bifreiðir í Bandaríkjunum en
nokkur annar bifreiðaframleið-
andi — að undanskildu árinu
1935, er Ford tókst að þrengja
sér ögn fram fyrir.
Blómaár Fordverk-
smiðjanna voru 1920—30, er hinar
þekktu „A“ og „T“ gerðir tryggðu
þeim forystuna. En byltingin
varð, þegar GM hóf þá nýbreytni
að framleiða nýja gerð á hverju
ári — frábrugðna fyrri árgöng-
um. Meginregla Henry Ford hafði
alltaf veríð sú, að hver gerð
skyldi framleidd eins lengi og
hún seldist. Frá þessari reglu
urðu Fordverksmiðjurnar þó að
hverfa, er ljóst varð, að hin
kostnaðarsama framleiðslubreyt-
ing GM hafði sigrað á markað-
inum. Allir bifreiðáframleiðend-
ur urðu nú að fara að dæmi GM
hvort sem þeim líkaði betur eða
ver, því að annars var tilveru
þeirra sem framleiðenda lokið.
Með þessu tiltæki skaut GM öðr-
um framleiðendum ref fyrir rass
— og hefur verksmiðjan búið
að því allt fram til þessa. í fjölda
ára hefur hún framleitt fleiri
bifreiðir en allir aðrir bifreiða-
framleiðendur í Bandaríkjunum
til samans.
Heildarframleiðsla GM
nam á árinu sem leið 53% af
heildaríramleiðslu bandarískra
bifreiðaframleiðenda. Þess ber að
gæta, að GM framleiða ekki ein-
[ ungis Chevrolet, heldur einnig
Cadillac, Buick, Oldsmobile og
• Pontiac.
Framleiðsla Chevrolet nam
26% af heildarframleiðslunni,
Ford var með 22%, en Chrysler-
Plymouth verksmiðjurnar urðu
að láta sér nægja 8%.
E n nú voru straum-
hvörf í aðsigi. Er sala árgangs-
ins ’57 var hafin komst strax á
kreik sá orðrómur, að General
Motors hefði hrakað mjög og
Ford ynni stöðugt á. Stjórnend-
ur beggja fyrirtækjanna létu
samt hið bezta yfir sölunni — og
engar opinberar upplýsingar um
sölu bifreiðanna voru gefnar fyrr
en vika var af janúarmánuði. En
segja má, að þá hafi fyrst færzt
líf í tuskurnar — og nú er svo
komið, að Bandaríkjamenn fylgj-
ast jafn vel með reglulegum upp-
lýsingum um söluna á bifreiða-
markaðinum og þeir fylgjast með
verðsveiflum í kauphöllinni.
essar margumræddu
upplýsingar leiddu sem sé í
ljós, að stórlega hafði dregið
úr sölu hjá GM, en Ford hafði
hins vegar spjarað sig mjög
— og hafði komizt fram fyrir
GM, því að þá höfðu verið
framleiddar 155,600 bifreiðir
af Ford, en 139,400 af Chevro-
let-gerð. Ekki viidi GM láta
uppi hve mikið hafði dregið
úr sölu Chevrolet — miðað við
sama tíma í fyrra, en hins
vegar var það upplýst, að sala
á Buick minnkaði um 16%,
Oldsmobile um 14% og Pontiac
um 8% — miðað við sama
tíma á fyrra ári. Aðeins á
Cadillac hafði salan aukizt,
eða um 28%, og reyndi GM að
gera eins mikið úr þeirri aukn-
ingu og hægt var.
Na er liðinn rúmur mán
uður síðan þessar upplýsing-
ar voru gefnar og almennt er
álitið, að hagur Ford hafi enn
vænkazt — og útlit sé fyrir,
að þetta ár valdi GM miklum
hnekki.
B andaríkjamönnum er
tíðrætt um þessi straumhvörf, og
ber flestum saman um það, að
Ford hafi nú tekizt að framleiða
geðfelldari og betri bifreiðir en
nokkru sinni fyrr. Það, sem Ford
hefur fram yfir Chevrolet hvað
viðvílcur þessa árs framleiðslu er
talið það, að Ford hefur gert
mun róttækari breytingar á bif-
reiðum sínum — miðað við fyrra
ár.
Ford varið meira fjármagni til
auglýsingastarfsemi en nokkru
sinni fyrr, því að hér mun vera
um algert met að ræða.
Stjórn verksmiðjanna hefur
upplýst, að í auglýsingaskyni
sé varið að jafnaði 5700 doll-
urum á hverri stund sólar-
hringsins.
Upphæðin er há, jafnvel á
bandarískum mælikvarða. En
samt er þetta litill Kluti af veltu
fyrirtækisins — og miðað við
kostnað við endurbætur, er gerð-
ar voru á framleiðsluháttum áð-
ur en framleiðsla ’57 árgangsins
var hafin, er þetta smáræði, því
að sú upphæð nam mörgum
hundruðum milljóna dollara.
IVIeð hliðsjón af þessu
þurfum við ekki að undrast
það, að smærri bifreiðafram-
leiðendur, sem tiltölulega litlu
geta varið til auglýsinga, berj-
ast nú í bökkum.
Hinn þriðji í röð „þeirra
stóru“, Chrysler, er enn
á réttum kili, en það er held-
ur ekki meira en svo. Nýi
Plymouth líkar vel, en fram-
leiðslan hefur ekki aukizt.
American Motor Corpora-
tion (Samsteypa Nash og Iiud-
son) hefur verið rekin með
halla í nokkur ár — og menn
hafa litla trú á því, að þetta
ár verði því fyrirtæki nokk-
uð happsælla en fyrri ár.
Samsteypan Studebaker-
Packard hefur einnig verið
rekin með halla, og hefði fyr-
iríækið sennilega verið neytt
til þess að leggja upp laup-
ana, ef flugvélaverksmiðjan
Harlow H. Curtice, forstjóri GM.
Hvað gerir hann?
Curtis-Wright hefði ekkl
hlaupið þar undir baggann —
með því skilyrði, að hún fengi
yfirstjórn verksmiðjanna í sín
ar hendur.
GM framleiðir margar gerðir, en sala allra þeirra, að undanskild-
um Cadillac, hefur dregizt saman.
Ford segja menn aldrei hafa verið jafnaðlaðandi.