Lesbók Morgunblaðsins - 16.06.1984, Blaðsíða 13

*
máli, að Uno SX liggur eins og
bezt verður á kosið og er mjög
stöðugur í stýri. Hann er að
sjálfsögðu 5 gíra, en gírskipting-
in er ugglaust það sem helzt
mætti kvarta yfir, ellegar gæti
staðið til bóta. Hún er alls ekki
slæm og mun betri en á sumum
öðrum Evrópubílum með gólf-
skiptingu og framhjóladrifi.
Þetta atriði hefur Japönum
tekizt að leysa betur og meðan
svo er, hljóta þeir að vera teknir
til viðmiðunar. Sem sagt: þeir
hafa sýnt, að það er hægt að
leysa þetta betur. Það er raunar
undravert hvað bíll ekki stærri
en Uno .leynir hraðanum; ekki
verður maður var við hann að
ráði fyrr en mælirinn stendur í
140—150 km á klst. Eins og
gengur er 5. gírinn ekki til stór-
átaka, en þegar skipt er niður í 4.
má fá geysigóða spyrnu, sem
getur komið sér vel í framúr-
akstri.
Þetta leiðir svo aftur á móti
hugann að því hvert verið er að
fara með bílum, sem eru svo
ákaflega hvetjandi til hraðakst-
urs og njóta sín í raun og veru
fyrst til fulls, þegar komið er vel
uppfyrir lögleg hraðamörk. 1
þessum reynsluakstri á vegum í
nágrenni Rómaborgar var yfir-
leitt ekið svo greitt, að sá sem
væri tekinn á þeim hraða hér,
mundi missa ökuleyfið á staðn-
um. Þarmeð er alls ekki sagt, að
það sé neitt óskemmtilegt að aka
Fiat Uno SX innan löglegra
hraðamarka og þá miðað við ís-
land. Þvert á móti. Uno SX er
skemmtilega lipur og kvikur á
hvaða hraða sem er og ekki ætti
eyðslan að fæla neinn frá hon-
um. Aki maður á jöfnum hraða í
5. gír á 90 km hraða, sýnir snún-
ingshraðamælirinn liðlega 2000
og eyðslan er þá 5 lítrar á hundr-
aðið. Meðaleyðsla árið um kring
á Ítalíu er 6,6 lítrar á hundraðið,
en yrði ugglaust eitthvað meira
hér vegna hitamismunarins,
einkum að vetrarlagi.
Fiat Uno er ekki einungis
söluhæsti bíll á íslandi að und-
anförnu; honum hefur verið tek-
ið með kostum og kynjum í Evr-
ópu og verið kjörinn þar bíll árs-
ins, en einnig sérstaklega á ír-
landi, í Noregi og Júgóslavíu. Á
Spáni var hann kjörinn „Frúar-
bíll ársins". Langstærsti mark-
aðurinn er heima fyrir, en
Þýzkaland kaupir hann mest af
einstökum löndum. Fimm af
hverjum hundrað eru aftur á
jnóti seldir til Norðurlanda.
Fiat Uno kóm fyrst á markað í
janúar 1983 og það ár seldust
samtals 330 þúsund eintök og
180 þúsund eintök á fjórum
fyrstu mánuðum þessa árs. Völ
er á fjórum vélarstærðum frá
900 rúmsm uppí 1300 — en að
auki er gefinn kostur á dísilvél,
sem einnig er 1300 rúmsm.
Uno SX er með 1301 rúmsm
vél, 4 strokka þverstæðri að
framan og er hún 70 hestöfl við
5700 snúninga á mínútu. Há-
markshraðinn er 167 km á klst.
og viðbragðið í hundrað km
hraða eins og áður er sagt 11,5
sek. Enda þótt framleiðsla sé nú
hafin, er ekki von á Uno SX fyrr
en með haustinu og er því ekki
hægt að spá nákvæmlega í verð-
ið, en að öllum líkindum mun
hann kosta innan við 300 þús-
und.
Ýmislegt annað hefur SX
framyfir grundvallargerðina. Til
dæmis má nefna þokuljós, sem
innfelld eru í höggvara að fram-
an og sérstaka hlífðarboga yfir
Stýri og mælaborð úr Fiat Uno SX.
fram- og afturhjól, enda er slíkt
hið mesta þarfaþing í borgarum-
ferð á Ítalíu, þar sem alltaf er
veruleg hætta á að lenda utaní
næsta bíl. Framsætin eru endur-
bætt og veita meiri stuðning og
þægindin í aftursætinu hafa ver-
ið aukin. Áklæðið á sætunum er
endurtekið innan á hurðum á
smekklegan hátt, en mælaborðið
er svart og bæði hentugt fyrir
sitt hlutverk og fallega teiknað.
Kaupandinn getur valið um
þriggja eða fimm dyra gerð og
aukalega gefast ýmsir valkostir,
sem ekki fylgja, nema sérpant-
aðir séu. Þar á meðal eru raf-
knúnar rúður, skyggt gler, sól-
lúga á þaki, skipting á aftursæti,
metallakk og hvítmálmsfelgur.
Bílarnir sem við reyndum í
Róm á dögunum voru með öllu
því skrauti, sem hægt er að
hengja á jólatréð. Það kostar að
vísu peninga, en munurinn á
bílnum þannig útbúnum og allra
ódýrustu gerðinni er líka ærinn.
Gísli Sigurösson
Og kvöldið áður en fara skyldi var í
sjónvarpinu talað við forystumann flug-
stjóra. Hann harmaði aðgerðir alþingis, en
kvað sig og sína menn ekki myndu brjóta
lög. En um morguninn, þegar við vorum
lögð af stað til Keflavíkur, var bíl farþeg-
anna snúið við. Allir flugmennirnir, að
einum undanskildum, höfðu boðað veik-
indaforföll. Er þá búið að breyta hinu
gamla orðtæki um að allt sé leyfilegt í „ást
og stríði" og bæta „verkfalli" við? Hér
hlýtur mikið að liggja við. Nú er ég ekki
lengur hlutlaus aðili, en læt málið útrætt
að sinni. Hver hefur ekki samúð með fá-
tæku og sjúku fólki?
Saga um litla telpu
En hvað sem ofanrituðu líður erum við
nú nokkrum dögum síðar komin til Sví-
þjóðar á fyrirhugaðan áfangastað. Við ök-
um vagni sonardóttur okkar í góða veðrinu
og stefnum á lítinn hverfisgarð skammt
þar frá sem við búum. Best að snúa huga
sínum frá alvarlegum vandamálum heima-
landsins. Við kaupum Dagens Nyheter og
ætlum að glugga í það á meðan barnið
snýr sér að leiktækjunum. Litla stúlkan
heitir Helga og er tveggja og hálfs árs,
tæplega þó. Afinn sest á bekk og fer að
lesa, en amman eltir stúlkuna að renni-
brautinni, hingað fær hún að koma smá-
stund á hverjum degi. Gamalt fólk gengur
í gengum garðinn, engin börn nema Helga.
En þótt veðrið sé hlýtt koma öðruhvoru
vindhviður, sem þyrla sandi framan í les-
arann. Ég verð að finna öruggara skjól og
þangað færðum við okkur. Það er í öðrum
hluta garðsins. Hér er nokkurskonar
gosbrunnur, sem myndar hring umhverfis
myndastyttu. Tvær hávaxnar stúlkur
dansa naktar á palli, úr járnpípum spraut-
ast vatnið, þó ekki hátt og nær ekki til
þeirra. En umhverfis allt þetta er svo
grunn tjörn, einnig hringlaga, grænmáluð.
Ein önd SYnti umhverfis gosbrunninn og
styttuna. Á þetta horfði Helga litla góða
stund. En þegar hún sneri sér við og hugð-
ist koma til okkar aftur skrikaði henni
fótur. Hún steig of tæpt og minnstu mun-
aði að hún félli í tjörnina. Andartak vó
hún salt og annar fótur hennar snerti
vatnsflötinn, skór og sokkur vöknaði. En
við vorum svo nærri, að við gátum gripið
til hennar. Öndin flaug sína leið. Og við
flýttum okkur heim.
Þegar mamma Helgu kom úr vinnunni
fékk hún að heyra söguna af þessu ævin-
týri. Helga varð ekkert hrædd og fór ekki
að skæla, þót hún vöknaði. Hún gaf
mömmu sinni fyrirheit um að segja henni
söguna aftur í kvöld, þegar þær fara að
ÞJÓÐMINJAR/eftir ÞÓR MAGNÚSSON
Lurkasteinn
egar farið er upp brekkuna löngu og nafntoguðu hjá Bakkaseli í
Öxnadal má sjá efst í brekkunni nokkru neðan við veginn stóran
stein úr molabergi, sem hrunið hefur einhvern tíma úr fjallinu.
Þetta er Lurkasteinn, einstakur steinn þarna í gróinni hlíðinni og
sést glöggt.
Lurkasteins er getið í Þórðar sögu hreðu, en þar vó Þórður Sörla
hinn sterka. Segir í sögunni, að Þórður hafi ætlað norður að
Hrafnagili í Eyjafirði að smíða þar skála. Reið hann við annan mann úr Skagafirði
og yfir Öxnadalsheiði.
Þá hafði komið út á Gásum við Eyjafjörð Sörli hinn sterki, föðurbróðir Orms
Þorsteinssonar, er Þórður hafði vegið. Sörli hugðist ríða vestur í Miðfjörð til frænda
sinna og reið hann við átjánda mann fram Öxnadal og upp að Lurkasteini. Er
Þórður og förunautar hans komu norður í hólana ofan við Lurkastein urðu þeir
Sörla og manna hans varir. Háðu þeir síðan einvígi Sörli og Þórður og féll Sörli og
er heygður þar í hólunum er fundurinn varð, að frásögn sögunnar.
Lurkasteinn hefur vafalaust oft verið hafður sem leiðarmerki, enda var Öxna-
dalsheiði fyrrum sem nú fjölfarinn fjallvegur og hættulegur, snjóþungur og erfiður
og skullu þar oft á stórhríðar fyrirvaralaust.
Björn Eysteinsson, sem bjó í Grímstungu í Vatnsdal og víðar þar um slóðir,
nafntogaður maður á sinni tíð, segir frá því í hinni merkilegu sjálfsævisögu sinni,
að hann fór einn í sendiferð norður til Akureyrar og lenti í stórhríð á Öxnadalsheiði.
Þá rakst hann í hríðinni á stóran stein og datt honum strax í hug, að þetta væri
Lurkasteinn, þar sem þeir börðust Þórður hreða og Sörli, og að þá myndi skammt
niður að Bakkaseli, sem og reyndist. Þá kunnu menn enn fornsögurnar nær því
utanbókar og atburðir og staðalýsingar voru mönnum tiltækar, jafnvel í stórhríðum
á heiðum uppi, en Björn Eysteinsson hafði aldrei farið þessa leið fyrr.
Myndin af Lurkasteini, sem hér fylgir, er tekin 1973. Við steininn standa tveir
samvaldir ferðalangar, dr. Sigurður Þórarinsson og Jón Sigurgeirsson frá Hellu-
vaði, sem höfðu oft ferðazt saman um óbyggðirnar norðanlands. Þeir voru þarna að
koma úr könnunarleiðangri að Hraunþúfuklaustri í Vesturdal í Skagafirði og
skruppu út að steininum rétt til að skoða hann í svip, enda lék Sigurði nokkur
forvitni á, hvaðan úr fjallinu hann væri kominn.
ÚR SAGNABANKA LEIFS SVEINSSONAR
Jón á Miðhúsum í Álftaneshreppi á Mýrum var í skemmtiferö á bíl sinum
ásamt Agústi bróöur sínum. Þeir höföu komiö víöa viö á bæjum og orðnir
allhreifir af víni. Þá hvolfir vörubílnum og komust þeir bræður út við illan leik.
Agústi varö allmikið um þetta slys og segir viö þróður sinn: Ja, þetta var nú
meira. Bíllinn lá á þakinu og sneru hjólin upp. Þá segir Jón á Miðhúsum: Ja,
nú væri gott aö smyrja hann.
Þegar franska hafrannsóknaskipið strandaði á skerinu Hnokka skammt
undan Straumfirði á Mýrum, þá bjargaöist aöeins einn af skipverjum, en likin
og mikið strandgóss rak á land á tjörum jarðanna Alftaness og Straumfjarö-
ar. Svo einkennilega vildi til, að öll líkin rak á land í landi Straumfjarðar, en
strandgóssiö að mestu leyti á land Alftaness. Pétur Þ. Gunnarsson var þá
ræöismaður Frakka og færöi hann Guðjóni bónda í Straumfirði þau skilaboð
frá franska ríkinu, aö vegna frábærs dugnaðar Straumfjarðarmanna við
björgun likanna, þá óskaði franska ríkið eftir því, aö vogrek skiptist jafnt milli
bændanna á Alftanesi og Straumfirði. Guðjón færir Haraldi bónda Bjarna-
syni á Alftanesi þessar fréttir, en Haraldur svarar: Ætli við látum ekki hafið
skipta eins og hingað til.
Maður einn innan úr Djúpi kom til Bolungarvíkur og hitti þar telþu á
förnum vegi. Hann spyr hana hverra manna hún sé og hún svarar: Ég heiti
Guðlaug Jónsdóttir og er dóttir hans Jóns spekúlants og hennar Siggu á
kvöldin. Þá varö manninum að orði: Ja ekki er ættin smá.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 16. JÚNi 1984 13