Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.1956, Blaðsíða 11

LESBÓK MÖRGUNBLAÐSINS
111
Á enskum togara
í SUMAR sem leið fekk blaðamaður frá „The Sphere“ að fara með
enskum togara á veiðar, og skrifaði síðan grein um það í blaðið. Er
hér útdráttur úr þeirri grein, og er þar einkum tvennt athyglisvert:
að Bretar geta grætt á útgerð sinni á sama tíma og íslenzkir útgerðar-
menn tapa stórfé, og að rógurinn um íslendinga út af vikkun land-
helgimiar hefír fest djúpar rætur meðal enskra sjómanna.
TM[ A R GIR ætla að mestur hlut-
* inn af þeim fiski, sem kemur
á land í Englandi, sé veiddur í
Norðursjó, en sannleikurinn er sá,
að mestur hluti hans kemur af f jar-
lægum miðum.
Bretar eiga nú 270 togara, 700—
800 smálesta, sem eingöngu veiða
á fjarlægum miðum, allt frá New-
foundland til Hvítahafsins. Og á
þessu ári flytja þessir togarar til
landsins tvo þriðju hluta af þeim
fiski, sem er á markaðnum. Þessi
útgerð er alltaf að aukast. Árið
1954 fluttu þeir til landsins 388.939
smálestir af fiski, sem landað var
í Hull, Grimsby og FleetwoocL Og
það er þessum veiðum á f jarlægum
miðum að þakka, að nægar birgðir
berast til landsins af þorski, flat-
fiski og ýsu. Togararnir fara langt,
allt að 3000 sjómílur og eru um
þrjár vikur í hverri veiðiför. Hver
veiðiför kostar um 6000 sterlings-
pund. /
Togararnir eru allir einkaeign og
þeir njóta ekki neins styrks. Þeir
eru hraðskreiðir og útbúnir Öllum
nýustu tækjum: ratsjá, dýptarmæl-
um og fisksjám. Hver togari kostar
um 200.000 sterlingspund.
Á hverju skipi eru 20 menn, að
yfirmönnum meðtöldum. Skipstjóri
og skipshöfn eiga hlutdeild í afla,
fá venjulega þriðjunginn af hverri
sölu. Hásetar fá um 7 pund á viku
f fast kaup, en svo geta þeir búist
við að fá í sinn hlut um 6 pund
af hverjum 1000 pundum, sem tog-
arinn selur fyrir. Auk þess fá þeir
lifrarhlut, en hann er mjög mis-
jafn, getur verið nokkrir skilding-
ar, eða allt upp í 15 pund.
Skipstjórar fá tíunda hlut af
aflaverði, þegar frá hafa verið
dregnir nokkrir kostnaðar liðir. Það
er því mjög mismunandi hvað þeir
bera úr býtum, allt fer eftir því
hve vel þeir afla. Sumir skipstjórar
geta fengið 5000—10.000 punda
laun á ári, ef þeir eru heppnir.
Hull er mestur útgerðarstaður í
Englandi. Þar eru nú um 150 tog-
arar, sem stunda veiðar hjá fs-
landi, Grænlandi, Bjarnarey og á
svokölluðum Hvítahafsmiðum. Það
eru um 30 útgerðarfélög, sem eiga
þessi skip. Að meðaltali koma um
1000 smálestir af fiski til Hull á
hverjum degi, og að jafnaði landa
þar 8 skip á dag.
Um 3000 sjómenn eru á þessum
skipum. í höfninni hafa 1000 menn
stöðuga atvinnu við afgreiðslu tog-
aranna, en auk þeirra má telja þá,
sem fást við lýsisbræðsluna, versl-
unarmenn og ótal marga aðra, sem
óbeint vinna að útgerðinni. Er tal-
ið að 60.000 manna (eða fimmti
hver maður í Hull) lifi á útgerð-
inni.
f ágústmánuði í sumar fekk ég
að fara með togaranum „Kingston
Almandine' á veiðar. Skipstjóri er
Alfred Jackson og hann ætlaði að
fara til Hvítahafsins. En svo frétti
hann á leiðinni að þar væri lítið
um fiak, svo hann helt til Bjarnar-
eyar. Og þar fekk hann uppgripa
afla, eða 2539 kits, og fekk fyrir
það 12.309 sterlingspund er heim
kom, og var það metsala hjá
honum.
Þess er rétt að geta að ferð þessi
var farin á bezta tíma ársins. Yfir-
leitt var gott veður og næturnar
voru bjartar og aldrei neinn veru-
legur sjógangur. En sjómennirnir
verða að vinna baki brotnu og
vinnutími þeirra er miklu lengri
en hjá mönnum í landi. Það eru
þá fyrst mennirnir, sem vinna á
þilfari. Á leiðinni til miðanna hafa
þeir 12 tíma vaktir á sólarhring,
vinna að því að undirbúa veið-
arnar, útbúa veiðarfærin, eða
standa við stýrið. Þegar veiðarnar
hefjast er vinnutíminn 15 stundir
á sólarhririg. Og allir hafa þá nóg
að gera. Vélamennimir verða stöð-
ugt að líta eftir vélinni og vindun-
um, og kokkurinn og hjálparsveinn
hans eru að matreiða allan sólar-
hringinn og búa til ókjörin öll af
te. En annríkast á þó skipstjórinn
sjálfur.
Honum kom varla blundur á brá
meðan á veiðunum stóð. Hann stóð
við stýrið, annaðist vélarsímann,
athugaði ratsjána þegar þoka var
og hafði stöðugt gætur á fisksjánni.
Hann elti fiskinn og togaði á piis-
munandi dýpi. Einu hvíldaratuapiir
hans voru þær, að hann hallaði gér
dálitla stund eftir miðdegis\fw&
meðan skipið var að toga
Togtíminn var venjulega l%m#t
klukkustundir. Ef þá kom Iéiegúíi
poki, varð hann heldur súr á sviprfí
inn, en þegar hann fekk fjórskifif
eða fimmskift (8—10 smálestir H
einu togi), þá lék hann við hvern
sinn fingur. En hjátrúarfullur var
hann, og stundum fór hann niður
í klefa sinn til að snúa við ham-
ingjuskeifu úr silfri, sem hekk þar
á vegg.
Fæðið var ágætt og ríkulegt. Nóg
var af nautakjötí og svínakjöti og