Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.1956, Blaðsíða 8

108
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
M D S U
Eyarnar sem Danir áttu einu sinni
V E S T U R af Puerto Rico eru
margar smáeyar, er einu nafni
nefnast Jómfrúeyar. Skiftast þær
nú á milli Bandaríkjanna og Eng-
lands.
Kolumbus kom fyrstur hvítra
manna til þessara eya 1493. Hann
gaf nokkrum þeirra nafn. Eina
þeirra kénndi hann við inn heilaga
kross og kallaði Santa Cruz. Aðra
nefndi hann Santa Ursula y las
once mil Virgines — í höfuðið á
heilagri Úrsúlu og inum 11.000
helgu meyum. Sagt er að hann ætti
þar í bardaga við Karib Indíána,
er þá áttu þama heima. Þeir voru
mjög herskáir og villtir og kallaði
Kolumbus þá „Canibales", og er það
nafn nú haft um mannætur. Áður
höfðu verið þarna aðrar ættkvíslir
Indíária, sém voru kallaðar Cinon-
eys og Arawaks. Þeir höfðu veríð
friðsamir. En svo komu inir her-
skáu Karibar frá Suður-Ameríku.
Þeir drápu alla karlmenn á eyun-
um og gcrðu konur þeirra að amb-
áttum. Ekki íóru hvítir menn bet-
ur með Kariba. Sagan segir að Karl
V. Spánarkonungur hafi gefið út
fyrirskipan um það 1555, að öllum
Indíánum á eyunum skyldi útrýmt,
því að þeir væri fjandmenn innar
sönnu trúar. Sú fyrirskipan kom
heldur seint, því að þá höíðu allir
Indíánar á eyunum verið seldir
mansah, til þess að þræla í námum
Spánverja, og voru víst allir dauð-
ir.
Litlar sögur fara af eyunum eftir
að Kolumbus var þar. Árið 1587
kom landnemaleiðangur Sir Walt-
her Ealergns þar við. En arið 1625
kom þangað fjöldi landnema. Þeir
voru franskir, enskir og hollenzkir.
Reis brátt ófriður milh þeirra og
urðu þeir frönsku og hohenzku að
flýa. Tuttugu og fimm árum seinna
lýsti Spánn yfir því að hann
ætti eyarnar, en Frakkar urðu þá
fyrri til og lögðu þær undir sig.
Eítir þrjú ár seldu þeir svo Malta-
riddurum eyarnar fyrir 120.000
hvrur, en franska Vesturindía-
félagið kej-pti þær aftur tólf ár-
um seinna af Maltariddurum, og
nú var kaupverðið 380.000 livrur.
Síðan töldust þær frönsk eign fram
til ársins 1733. Þá keypti danska
Vestindía og Gínea-verslunarfélag-
ið þær fyrir 750.000 livrur. Síðan
réðu Danir yfir þeim um nær 200
ára skeið.
Árið 1868 vildi stjóm Bandaríkj-
anna kaupa eyarnar, en þingið
fellst ekki á það. Árið 1902 reyndu
Bandaríkin enn að ná eignarhaldi
á þeim, en danska þingið neitaði þá
að selja. Svo kom heimsstyrjöldin
fyrri og þá breyttist viðhorfið.
Bandaríkin óttuðust að Þjóðverjar
mundu ná fótfestu á eyunum, og
vildu því kaupa þær. Og nú gátu
Danir ekki neitað að selja.
Inn 31. marz 1917 var kaupsamn-
ingurinn gerður, og Bandaríkin
borguðu Dónum 25 milljónir doh-
ara fyrir eyarnar. Það var dýrt,
eða sama sem 300 dollarar fyrir
hverja ekru lands, cða um 650 doli-
arar fvrir hvern hektara. Þá voru
betri kaup á Alaska forðum, því
að þar fengu Bandaríkin hverja
ekru fyrir tvö sent.
★
Kristjánsvígi, sem Danir reistu 1671.
l*að er nú lögreglustöð.
EYARNÁR eru þrjár, St. Thomas,
St. John og St. Croix. Skammt er á
miili tveggja inna fjTrnefndu, en
þaðan eru 40 sjómílur til St. Croix.
Eyarskeggjar eru að langmestu
leyti Svertingjar, en samkomulag
er gott milh þeirra og hvítra
manna. Þeir hafa sitt eigið iög-
gjafarþing, en senda ekki mann á
þing Bandaríkjanna og taka ekki
þátt í forsetakoSningu.
Margt ber þarna enn vott um
stjórn Dana á eyunum, einkum
ýmis nöfn og dönskuslettur í mál-
inu. Helzta þorpið á St. Thomas
heitir Charlotte Amalie, eftir vígi,
sem Danir reistu þar og kc:mdu
við drottningu sína. í trjágarði, sem
þar er, stendur myndastytta Kríst-
jáns konungs IX. á háum stalli og
horfir til hafs. Aðalgatan heitir