Þjóðviljinn - 13.11.1982, Blaðsíða 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.-14. nóvember 1982
Afskekktur skammt
frá alfaraleið
Hestasteinninn sem kenndur er við Höllu. í brún
steinsins sem vísar að myndinni er gat til að binda
hestana í.
Myndir og texti: GFr.
Eigandi Straumfjarðar og síðasti
bóndinn þar heitir Magnús
Guðbjarnason, snaggaralegur
náungi um fertugt. Hann hætti öll-
um búskap fyrir fáeinum árum og
starfar nú í Borgarnesi en er þó
með annan fótinn í Straumfirði.
Þangað fluttu foreldrar hans árið
1939 svo að hann hefur alið þar •
allan sinn aldur. Ég hitti hann að
máli á Hofsstöðum í sömu sveit og
hann ákvað að fara með mig ofan
eftir og með í för slóst Jón
Friðjónsson bóndi á Hofsstöðum,
afkomandi sægarpa á Mýrum.
Afleggjarinn niður í
Straumfjörð er um 5 km og heldur
slæmur venjulegum bílum. Þar að
auki þarf að sæta sjávarföllum til
að komast alveg að bænum því að
hann stendur á eyju.
Sennilega kemur upp í hugum
flestra, þegar Straumfjörður er
nefndur, Pourqoui Pas?-slysið sem
varð í september 1936 en þá fórust
38 menn á svokallaðri Hnokka-
flögu beint út af Straumfirði. Frá-
sögn af því hræðilega slysi kemur
bráðlega í Þjóðviljanum og verður
ekki frekár um það fjölyrt hér. En
Straumfjörður á sér raunar merki-
lega sögu að öðru leyti. Á 14. öld
bjó þar mikill kvenskörungur er
Halla hét og eru varðveittar miklar
þjóðsögur um hana en því miður
fátt af óyggjandi heimildum. Og af
og til um aldir hefur verið verslað í
Straumfirði. Þar versluðu Hansa-
kaupmenn fyrr á öldum, síðan
Danir og loks Islendingar í síðustu
öld. Enn eru miklar minjar í
Straumfirði, um tíð Straumfjarðar-
Höllu, verslunina, forna sjósókn
og búskaparhætti. Þar er því gam-
an að ganga um tún og garða.
Sundið sem skilur eyna frá landi
er örmjótt og þar verður dýpi mest
um 2 metrar á stórstraumsfjöru en
þegar smástreymt er má vaða yfir.
Núna er fjara og þarna á milli á
jeppinn greiða leið eftir rennislétt-
um og hörðum sandbotni.
Ævintýralegt land
Það sem fyrst vekur athygli
manns, þegar komið er upp á tún-
ið, er hversu grösugt er í Straum-
firði, Magnús segir okkur að sjór-
inn hafi verið farinn að brjóta
landið mikið en vörn hafi verið
snúið í sókn og ræktuð upp tún á
sandbökkum. Hesthús við Höllu-
gróf, sem áður varð að leggja af
Hér sér fram á Höllubjarg með vörðuna þar sem hæst ber. Hún er fornt siglingamerki. Kóranes sést fjær.
Búskapur viö sjávarsíöuna vestur á Mýrum hefur aö
ýmsu leyti dregistsaman á undanförnum áratugum.
Sjósókn er af lögð þar fyrir um 20 árum og
hlunnindabúskapur er oröinn lítill miðað viö þaö sem
áöur var. Fólki hef ur fækkaö. Þó aö þetta landsvæði sé
skammt frá alfaraleið veröur þaö aö teljast heldur
afskekkt. Mýrarnareru flatlendarog blautarog
feröamenn fýsir lítt aö tefja för sína meö því aö svipast
um þar niður frá. Þó er heill ævintýraheimur við sjóinn.
Ótal sker og eyjar eru úti fyrir en á ströndinni skiptast á
klettaborgir og drifhvítir sandar. Blaðamaöur
Þjóöviljans kom um daginn í Straumfjörö í
Álftaneshreppi enda haföi honum veriö sagt aö þar
væri einnafegurst á Mýrum. Þaö er orö aö sönnu og
verður sagt frá heimsókninni á þessa fornfrægu stór-
jörö.
vegna sjavaragangs, eru nú inni á
miðju túni. Veðrið er stillt og fag-
urt og ævintýri um að litast. Hólar
og hæðadrög, eyjar, sund og sker
svo langt sem augað eygir. Á vorin
og framan af sumri kvað vera
íðandi fugla- og dýralíf í Straum-
firði en nú er fremur hljótt og túnin
gul enda komið fram á vetur.
Skerjagarðurinn fyrir framan
Mýrar er stundum kallaður kirkju-
garður skipanna enda mörg
steytt þar á skeri. Magnús segir að
það sé undarlegt til þess að vita að
íbúðarhúsið í Straumfirði, sem
reist var upp úr aldamótum, sé
sennilega mest allt smíðað. úr
viðum skipa sem farist hafa með
manni og mús. Aldrei sagðist hann
þó hafa orðið var við neitt misjafnt
þó að hann hafi verið mikið einn á
þessum afskekkta bæ með
gnauðandi veðurhljóðum á
dimmum vetrum.
Á Höllubjargi
Okkur verður fyrst fyrir að;
ganga út á Höllubjarg en þar er
sagt að fiskhjallur Höllu hafi staðið
þar sem hæst ber. Nú er þar forn
varða, gamalt innsiglingarmerki.
Vestanvert við bjargið heita HöUu-
naust og varir tvær fornar er nefnd-
ar eru Hölluvarir. Þær hafa ekki
verið notaðar á síðari öldum enda
ólendandi í þeim nema í sléttum
sjó. Uppíaðra þeirrarak sjómann-1
inn af Pourquoi Pas?, þann eina
sem af komst. Honum var kippt í
land af unglingspilti í Straumfirði.
Höllubjarg stendur við mjóa röst
sem kölluð er Straumfj arðarröst en
hinum megin er Kóranes. Þetta er
fjarðarmynnið á Straumfirði og
vegna þess hvað það er þröngt
verður þarna beljandi straumur
Uppsátur við hina fornu Icndingu. Eyjan á móti
er Suður-Búðarey. Þar eru rústir af gömlum sjó-
búðum.
Húsgrunnur af verslunarhúsi Ásgeirs Eyþórssonar, föður Ásgeirs forseta, undir Höllubjargi