Eimreiðin - 01.05.1905, Page 30

I IO
að takast hlyti að búa til vagn vel útbúinn með geysi-hraða, ef
ekki brysti lærdóm og lægni.
Síðan hafa bifreiðar verið eitt af umhugsunarefnum margra
hugvitsmanna. Ymsar tilraunir voru gjörðar, unz Newton, náttúru-
spekingnum enska, um árið 1608 tókst að búa til vagn, er gekk
fyrir gufu. Var hann mjög einfaldur að gerð og litlu betri en
gufukúluvagnar þeir, er þegar í fornöld voru kunnir einstaka manni.
En þessi Newtons-vagn varð fyrsti vísirinn til eimreiðanna, er síð-
ar fóru að tíðkast.
Bifreið kom fyrst fram á sjónarsviðið, svo menn viti með
vissu, árið 1689; hreyfðist hún úr stað við púðursprengingar. Sá
hét Huyhens, er bjó til vélina.
Á dögum Lúðvíks Frakkakonungs hins fimtánda (1748) bjó
vélasmiðurinn Jacques de Vaucanson til bifreið; er hann sýndi
konungi hana, komst hann svo að orði: »Menn munu halda að
þér séuð galdramaður«. Og vísindafélagið franska komst að þeirri
niðursstöðu, að ekki væri ráðlegt að aka á vagninum um götur
borgarinnar, því að vera kynni, að lýðurinn yrði hræddur og
héldi að djöfullinn sjálfur væri á ferðinni. Nokkru síðar var þó
smíðaður vagn, er menn þorðu að aka á; gekk hann fyrir gufu
og þurfti þrjá til að stýra honum. En brátt vildi svo óheppilega
til, að hann brotnaði er hann á fleygiferð rakst á hús. Vagn-
smiðurinn, Cugnot að nafni, bjó þá til annan vagn, en hann týnd-
ist á tímum stjórnarbyltingarinnar; fanst þó seinna í kjallararúst-
um nokkrum, og er nú geymdur sem menjagripur í safni einu í
Parísarborg.
Pá tóku Vesturheimsmenn að smíða bifreiðar. Sá hét Olivier
Evans, er fyrstur smíðaði þar gufuvagn (1803); varð hann og
notaður sem bátur á sjó, én var lítt viðráðanlegur.
Fleiri tilraunir voru
gjörðar, en fáar hepn-
uðust eins vel og sú, er
Trewithick gjörði,
þó var ýmislegt að
vagni hans. Fyrst var
hann notaður til járn-
flutninga (einnig í kola-
námum), en eftir rúm
10 ár (1813) var hann orðinn að póstflutningsvagni.