Eimreiðin - 01.05.1905, Blaðsíða 17

97
um hliðið, og síðan lokað, svo umferð um brúna teppist sem styzt í
einu. Lengi var þessi brú aðalsamgöngufærið yfir Rín, en nú er búið
fyrir nokkrum árum með afar-kostnaði að byggja járnbrú yfir fljótið,
svo háa, að skip geta gengið undir hana, og lagaða fyrir járnbrautir,
sporvagna og gangandi menn,
Landið umhverfis bæinn er flatt eins og pönnukaka, og Rín lið-
ast eftir því í mörgum bugðum, lygn og breið, en skolmórauð, eins
og títt er um stórar ár. Skógar eru litlir, en akurlendi svo langt sem
augað eygir. Yfir þessa flatneskju gnæfir dómkirkjan eins óg fjall, og
sjást turnar hennar bláir í Ijarska, löngu áður en maður sér urmul af
öðrum byggingum í bænum. Aðal-bærinn er á vesturbakkanum, og
heldur að mestu leyti sínu gamla, miðaldarlega sniði. Gamlir múrar
standa þar enn og mynda hálfhring um bæinn og ná endarnir niður
að fljótinu; þeir voru til forna aðal-víggirðingin, og var þá síki í kring-
um þá, sem nú er búið að þurka upp að mestu, en hinar nýju víg-
girðingar liggja nú langtum utar, og eru með öðru sniði en til forna.
Köln er talinn »óvinnandi bær« með áhlaupi. Bærinn mundi þykja
allmerkilegur, þótt ekki væri kirkjan, því bæði ber hann svip gamallar
menningar og velmegunar, og liggur vel við samgöngum, enda eru
þar margar merkisbyggingar, bæði fornar og nýjar, auk kirkjunnar.
Af fornbyggingum er ráðhúsið merkilegast, fornfálegt, í gotneskum stíl,
prýtt steinskurði og framúrskarandi vandað. Af nýrri byggingum bera
tvö stórhýsi af öllum öðrum; það er pósthúsið og járnbrautahöllin,
báðar mjög tilkomumiklar. Meðal anuarra bygginga má nefna mjög
laglega kirkju, sem kend er við »10,000 meyjar« (o: Kolnis-meyjar,
sbr. gamalt íslenzkt kvæði: »Úrsala hét ágæt frú« o. s. frv.). En
allra þessara bygginga gætir varla í fljótu bragði fyrir kirkjunni, enda
nær enginn af turnunum hærra en upp á móts við mæninn á henni;
turnar hennar eru þar fyrir ofan.
í’ann 15. ágúst 1248 var fyrsti hyrningarsteinn lagður að dóm-
kirkjunni og 15. október 1880 var hún hátiðlega vígð af Vilhjálmi I
í’ýzkalandskeisara og talin albúin. í 6 3 2 ár hefir hún verið í smíðum!
Þetta má þó ekki skilja svo sem ekki hafi orðið hlé á smíðinni, og
það stundum svo öldum skifti. En á öndverðri öldinni sem leið var
tekið alvarlega til starfa til að fullgera kirkjuna. Var það fyrir forgöngu
ýmsra merkismanna, þar á meðal skáldsins Goethe, sem sáu hvílík-
ur þjóðarvansi það var, að láta hana standa svona hálfgerða. Var
þá safnað fé með samskotum og lagt til úr n'kissjóði aftur og aftur,
enda veitti ekki af, því það, sem vantaði til að fullgera kirkjuna, nam
yfir 20 miljónir þýzkra dala (1 dalur = 3 mörk = 2,70 kr.). í’að
liggur við að mann sundli við að hugsa til þess, hvað öll kirkjan
hefir kostað. »Það skal vel vanda, sem lengi á að standa«.
En þjóðarsómi er hún, þar sem hún stendur nú fullger, öllum
hinum mentaða heimi til undrunar og aðdáunar. Menn fyllast ósjálf-
rátt lotningu, er menn líta á þetta afskaplega mannvirki, lotningu fyrir
snildinni, fyrir þjóðaráhuganum, og fyrir því höfði, sem í fyrstunni hefir
fætt af sér slíka hugsjón, og borið það traust til þjóðar sinnar, að hún
mundi leggja jafnmikið í sölurnar til að gera hana líkamlega.
Að utan og hæfilega langt frá kemur hinn stórfeldi svipur þessarar
7