Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Side 114

106
af svöðum og klettum, sem í gilinu eru, og því, hve erfitt er að komast
yfir það, einkum með stórgripi, og er það raunar ekki hægt, nema á
einum stað. Um Ófærugil beygir Þverdalur meira til vesturs. Vestan
Ófærugils, sem fellur í Þverá, er stór Hvammur, sem Kúahvammur
heitir (109). í Kúahvammi er allmikið gras. Þá sjaldan hann var
heyjaður, var mjög erfitt að ná heyinu upp úr honum, vegna kletta,
sem umkringja hann, nema á litlu stykki. Börðin í austurhlíð Þverdals
fyrir vestan Ófærugil, heita Bekkir (110). Þessi börð, Bekkir, ná frá
Ófærugili vestur að Öðru-Gili (111); svo heitir næsta gil fyrir heiman
(vestan) Ófærugil. Skammt fyrir heiman (vestan) Annað-gil er gil,
sem heitir Fyrsta-gil (112). Gil þetta er skammt fyrir austan Þver-
dalsleitið (45). Bæði Fyrsta- og Annað-gil eru lítil og með litlu vatns-
magni. Vanalega þur (vatnslaus) á sumrin; vatn að eins í þeim á
vorin, þá er snjóa leysir úr fjallinu, og ef til vill að vetrinum, þá er
rigningar eru.
Þá eru hjer talin öll örnefni í Hvammslandi, sem jeg man eftir.
Getur verið, að jeg hafi gleymt eða hlaupið yfir einhver ómerk ör-
nefni. Líka getur átt sjer stað, að eitthvað af örnefnunum hafi verið
lagt niður og tekin upp önnur nöfn, síðan jeg var í Hvammi. En kunni
svo að vera, verð jeg að halda því fram, að þau nöfn, sem hjer eru
skráð, sjeu eldri og því rjettari.
Gamlar sagnir frá Hvammi.
1. Þegar Skeggi Þórarinsson fylsennis, sonarsonur Þórðar gellis,
er átti Hróðnýju, dóttur Miðfjarðar-Skeggja, bjó í Hvammi, er sagt,
að búið hafi á Hofakri kona, sem Gullbrá hjet. Sögunni fylgir, að Gull-
brá hafi verið skapstór kona, heiðin og ófáanleg til að taka kristna trú,
og vegna skapsmuna hennar hafi margir orðið fyrir barði hennar, og
á meðal þeirra hafi Skeggi bóndi í Hvammi verið. Þess er líka getið,
að Skeggi í Hvammi hafi verið kristinn, og alt hans fólk, og að hann
hafi látið reisa kirkju í Hvammi. Þess er áður getið, hvernig landslagi
í Hvammi sje háttað, að bærinn standi undir austurhlíð Skeggjadals,
en Hofakur er undir vesturhlíðinni. Þess vegna skín morgunsólin svo
skært og fagurt yfir Hofakur, svo þar er heitt og bjart á sumar-
morgna. Gullbrá hafði ekki ósjaldan kvartað yfir ofbirtu, sem legði
í augu sjer, þá er hún horfði yfir að Hvammi. Eru líkur til, að þessi
ofbirta, sem Gullbrá kvartaði um, hafi stafað af morgunsólinni, en
ekki af kristinni trú Skeggja og hans fólks, þó að Gullbrá hafi álitið
að svo væri. En hvað sem það hefir átt að merkja hjá henni, segir
sagan, að mikill nágrannakrytur hafi verið á millum Skeggja og
Gullbrár, og meira borið á milli en trúin ein; yfir höfuð hafi þau